کاهش سطح زیر کشت هندوانه در سال زراعی 96-95
نگاه تک بُعدی به کاشت محصولات آببر
انتقادهای تندی که در زمینه کاشت برخی از محصولات کشاورزی آب بر به بخش کشاورزی وارد میشود با نگاهی تک بعدی است. باید مساله کاشت محصولات کشاورزی آببر را به صورت تخصصی بررسی و رصد کرد. چرا که تنها در این صورت میتوان پاسخ داد، آیا کاشت این محصولات به کلی اشتباه است یا خیر؟
بخش کشاورزی این روزها به عنوان بازیگر نقش اصلی، تراژدی بحران کمآبی در کشور مورد انتقاد قرار گرفته. به طوری که با شدت گرفت موج بیآبی در برخی نقاط کشور، پیکان انتقادها در این ماجرا به سمت آب بر بودن کاشت هندوانه و صادرات آن روانه رفته شده. این انتقادها در حالی با نگاهی غیرتخصصی مطرح میشود که بررسیها نشان میدهد برنامه کاهش سطح زیر کشت هندوانه در سالهای اخیر، در دستور کار بخش کشاورزی قرار گرفته. در سال زراعی 93-92 نزدیک به چهار میلیون تن هندوانه در 152هزار هکتار زمین کشت شده که این مقدار در سال 96-95 به سه میلیون و 700هزار تن در سطح زیر کشت 112هکتاری کاهش یافته است. با توجه به اینکه در حال حاضر هندوانه در برخی از استانهای کم آب با تکنیکها و روشهای خاصی کشت میشود، میتوان به ارزآوری این محصول و نیز اشتغالزایی و جلوگیری از مهاجرت کشاورزان که در سالهای اخیر شدت گرفته، دل خوش کرد.
در این باره تورج فتحی، کارشناس حوزه آب در گفتوگو با خبرنگار گروه کشاورزی ایانا میگوید: «داستان بحران کمآبی در کشور مربوط به چند دهه گذشته است که طی سالهای اخیر با تغییرات اقلیمی و نیز کاهش بارندگیها، شکلی جدیتر به خود گرفته. از این رو درست است که ایران در اقلیمی خشک قرارگرفته و دچار کم آبی است، اما انتقادهای تندی که در زمینه کاشت برخی از محصولات کشاورزی آب بر به بخش کشاورزی وارد میشود با نگاهی تک بعدی است. باید مساله کاشت محصولات کشاورزی آببر را به صورت تخصصی بررسی و رصد کرد. چرا که تنها در این صورت میتوان پاسخ داد، آیا کاشت این محصولات به کلی اشتباه است یا خیر؟»
او با اشاره به انتقادهای تندی که به صورت ضربتی، کاشت محصولات آببر را محکوم به ممنوعیت کامل کشت میکنند، ادامه میدهد: «نکته اساسی که باید مورد توجه قرار بگیرد، موضوع داراییهای آبی مناطق مختلف کشور است. چرا که فعالیتهای کشاورزی نیاز به مدیریت آب دارد و باید محصولات با توجه به اقلیم و منابع آبی منطقه مورد نظر کشت شوند. از این رو اگر هندوانه به عنوان محصولی آببر در مناطق خشک کشت شود، میتوان گفت که این موضوع قادر است به عمیقتر کردن بحران آبی این منطقه دامن بزند، اما اگر این کشت در مناطق پر آبتر اتفاق بیافتد، نوع نگاه به این داستان متفاوت خواهد شد. باید یادآوری کنم طی سالهای اخیر، بخش کشاورزی بیشتر تمرکز خود را بر روی طرحهای توسعهای گذاشته در صورتی که باید به این جنبه از کشاورزی( تخصیص کشتها در مناطق مناسب) توجه بیشتری شود.»
فتحی با تاکید به خشکسالی اخیر کشور، ادامه میدهد: «عدم توجه به ظرفیتهای منابع آبی باعث میشود که جریان خشکسالی پررنگتر جلوه کند. چرا که کشاورزی در برخی از مناطق کشور هنوز به صورت سنتی اتفاق میافتد. قرنها قبلتر اغلب فعالیتهای کشاورزی به صورت دِیم انجام میشد، اما طی دو سه دهه اخیر زمینهایی که زیر کشت دِیم بودند به کشتهای آبی تبدیل شدند. با چنین وضعیتی نیاز اساسی است که کشاورزی در نقاط مختلف کشور به صورت مکانیزه شود تا بتوان از ظرفیتهای آبی کشور استفاده بهتری کرد.»
این کارشناس آب معتقد است، برای اینکه بتوان کشاورزی را به صورت متعادل و متعارف درآورد باید به طور همزمان چند مساله را اجرایی کرد. باید الگوهای مصرف آب در بخش کشاورزی مدیریت، آب کمتری مصرف و راندمان آبیاریها بالا برود. همچنین باید روشهای آبیاری را مکانیزه کرد تا بتوان سروسامانی به مصرف آب داد. از طرف دیگر با توجه به ظرفیتهای مختلفی که در نقاط مختلف کشور وجود دارد، باید الگوهای کشت مناسبی را تعریف کرد. برای نمونه کشت هندوانه در استانهایی مانند یزد و اصفهان از نظر کارشناسی توجیه ندارد و کشت خربزه نیز با توجه به منابع آبی محدود در مناطق خراسان صحیح نیست.
فتحی ادامه میدهد: «بنابراین آغاز چنین جریانی نیاز به برنامهریزی مدون و بلند مدتی دارد تا کشاورزان هر منطقه آگاه باشند چه محصولاتی کشت آنها مانعی ندارد و چه محصولاتی کشت آنها ممنوع است. از این رو دولت باید ضوابط و آئین نامهها و استانداردهای لازم را در این زمینه تعیین و از نظر اقتصادی ضمانتهای لازم را ایجاد کند. قطعاً این مساله نیازمند همکاری بین دولت و مجلس دارد تا بتوان در مناطق مختلف کشور، الگوهای کشت مناسب تعیین کرد و بر اساس ظرفیتهای آبی در مناطق مختلف کشاورزی را انجام داد تا کشاورز دلگرم به حمایت از جانب دولت و قوانین مربوطه باشد.»
دیدگاه تان را بنویسید