مشکل اصلی اقتصاد کشور را باید در سیاست جست

افزایش یا بهتر بگوییم جهش پی‌درپی نرخ ارز و طلا که در روزهای اخیر رخ داده است به نظر می‌رسد که قابل کنترل نیست هر چند که بانک مرکزی و دیگر نهادهای پول و مالی سعی در بهبود اوضاع و ارائه راه‌حل داشته‌اند. البته دلایل مختلفی هم برای آن ذکر می‌کنند که مهمترین آن افزایش نقدینگی است. اما سیدمرتضی افقه عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز موضوع تلاطم‌های اقتصادی را هرچند جدید نمی‌داند اما این اتفاق را حاصل رخدادهای اقتصادی نمی‌داند. او در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادی ایانا می‌گوید: آشفتگی‌های این ماه‌های اخیر در اقتصاد و بازارهای مختلف نکته تازه‌ای نیست اما شدت این تلاطم و آشفتگی‌ها به یکباره زیاد شده و به همه بخش‌های اقتصاد سرایت کرده است. برای توضیح این وضعیت باید چند ویژگی خاص اقتصاد ایران را تحلیل و بررسی کنیم.  

او اضافه می‌کند: ایران از پیش از انقلاب تا به امروز وابسته به فروش نفت بوده. این وابستگی در دوران‌های مختلف شدت و ضعف داشته اما همیشه وجود داشته است. هرچند که پس از انقلاب تلاش‌هایی برای کاهش یا قطع وابستگی به فروش نفت انجام شد اما به دلیل هزینه‌های زیاد نظامی و برون مرزی قطع این وابستگی امکان‌پذیر نشد.

این عضو هیات علمی دانشگاه چمران با اشاره به اینکه متاسفانه وابستگی به فروش نفت گسترده‌تر شده و به همه ابعاد و بخش‌های اقتصادی سرایت کرد، توضیح می‌دهد: شکنندگی اقتصادی ایران و چالش‌های جدید در دوران دولت نهم و دهم به اوج خود رسید چون تحریم‌های ایران تشدید شد، هرچند ایران از ابتدای انقلاب توسط آمریکا تحریم شده بود.

او اضافه کرد: فقط پس از شروع به کار دولت یازدهم و دوازدهم این امکان به وجود آمد که با مذاکره فضای بهتری برای سیاست و موقعیت اقتصادی ایران به وجود بیاید. اما متاسفانه اتفاقات دیگری از جمله انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده و خروج یک جانبه آمریکا از برجام تنش بین ایران و غرب را بیشتر کرد. احتمال کاهش فروش نفت و بازگشت تحریم‌ها با این برخورد آمریکا موجب شد که نگرانی‌ها و تنش‌ها در میان مردم، دولت و همچنین بین جناح‌های بالا گرفت.

افقه با اشاره به اینکه بررسی چهار دهه اخیر و پیش از آن، تنش با دنیای غرب و وابستگی بیش از اندازه به فروش نفت مهمترین عامل نوسان‌ و چالش‌های اقتصادی است، توضیح می‌دهد: با توجه به شرایط برای رهایی از این آشفتگی و بهبود فروش نفت دو راه پیش روی ماست یا اینکه مذاکره کنیم و برای فروش مستقیم نفت به مشتری‌ها اقدام کنیم یا مذاکره نکنیم و از طریق کشورهای ثالث اقدام به فروش نفت و انتقال درآمدهای حاصل از آن کنیم که به نظر می‌رسد این شیوه با توجه به شرایط کنونی چندان تضمین شده و مطمئن نیست.

او اضافه می‌کند: مشکلات اقتصادی ما بیش از هر عامل دیگری به سیاست و سیاست‌گذاری دیپلماسی در کشور مربوط است. برخی از کارشناسان و حتی مسئولان مشکلات  و آشفتگی در بازارهای ارز و طلا و... را مربوط به افزایش نقدینگی می‌دانند اما این علت فقط یک علت ثانویه است و مشکل اصلی اقتصاد را باید در سیاست جست ضمن اینکه مشکلات عدیده اقتصادی ما در مذاکره با آمریکا حل می‌شود.

پدیدآورنده:پرستو سرمدی