اتمام فاز اول طرح مقاوم‌سازی قزل آلا تا دو ماه دیگر

تا دو ماه دیگر، فاز اول طرح مقاوم‌سازی ماهیان قزل آلا به اتمام می‌رسد. مجری طرح کسب و انتقال دانش فنی تولید قزل آلای رنگین کمان عاری از عوامل بیماری‌زای خاص، با اعلام این خبر، طرح را معرفی کرد و گفت: «این طرح  در سال 94 با اعتبار مصوبه حدود 6میلیارد تومان مورد موافقت قرار گرفته است. که از این میزان مبلغ 3میلیارد تومان را کارفرما معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری تامین می‌کند و از3میلیارد مبلغ باقیمانده استانداری مازندران به تامین یک‌ونیم میلیارد تومان متعهد شده است و به علاوه موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور نیز علاوه بر هزینه‌های جاری طرح؛ مبلغ یک ونیم میلیارد تومان از این طرح حمایت مالی می‌کند.»

ابوالفضل سپهداری درباره مراحل طرح و اقدامات لازم برای فاز اول این طرح به خبرنگار گروه کشاورزی ایانا، توضیح داد: «با پیشرفت سریع در صنعت تولید ماهی قزل‌آلا در سال‌های گذشته و با توجه به استقبال زیاد و مجوزهای زیادی که در این صنعت  صادر شد، مراکز تکثیر داخلی نتوانستند تخم چشم زده یا بچه ماهی لازم را برای مراکز پرورش ماهی تامین کنند و همین امر باعث شد در مقطعی کشور به خاطر کمبود تخم چشم زده، مجبور به واردات این محصول از خارج از کشور شود که همین مسئله باعث ایجاد مشکلاتی در این صنعت شد.»

از میان مشکلاتی که تخم‌های چشم‌زده وارداتی در کشور ایجاد کرد، سپهداری به تک‌جنس بودن آن‌ها اشاره کرد و توضیح داد: «این کشورها به علت آن که به لحاظ تکنولوژیکی نسبت به کشور ما بالاتر هستند توانسته اند تخم‌های چشم زده‌ تک جنس تولید ‌کنند و به عنوان مثال ماهی‌های تمام ماده‌ ای ایجاد کنند که دیگر انرژی خود را صرف فعالیت جنسی و مواد تناسلی  نمی‌کنند، در واقع این ماهیان تک‎جنس تمام انرژی خود را صرف تبدیل شدن به گوشت می‌کنند و چون سویه‌های خوش‌رشدتری  نسبت به گونه‌های دوجنس هستند بیشتر مورد استقبال پرورش‌دهندگان داخلی قرارگرفتند. به همین علت که این ماهیان فقط پروار می‌شوند، در جهت تولید گوشت و سودآوری موفق‌تر عمل کردند و همین اتفاق باعث شد پرورش‌دهنده متوجه سود حاصل از این نوع تخم شود و به همین خاطر تمایل  به استفاده از تخم‌های چشم‌زده تک‌جنس در کشور به شدت افزایش یافت. این اتفاق باعث شد مراکز تکثیر که تعداشان بیش از 120 مرکز در کشورمان بود یا تعطیل شوند، یا تبدیل به واحدهای واردکننده تخم چشم‌زده شوند و یا تبدیل به واحدهایی برای توزیع و فروش این بچه ماهی‌ها شوند.»

مجری طرح تولید انبوه قزل آلای رنگین کمان SPF، در ارتباط با مشکلات بزرگ و مهم ورود تخم‌های چشم زده وارداتی به کشور گفت: «علاوه بر فواید این واردات که منجر به توسعه صنعت در کشور شد؛ مشکلات بزرگی نیز از پس واردات تخم‌های چشم‌زده ایجاد شد که یکی از مهم‌ترین این مشکلات، ورود بیماری‌های فراوان همراه با ورود این تخم‌های چشم‌زده به کشور است، به علت آنکه مبادی کنترل تخم‌های چشم‌زده در کشور وجود ندارد، ورود بیماری‌های بسیاری از این طریق بر روی این صنعت تاثیرگذار است.»

با این مشکلات و ورود بیماری‌ها همراه با تخم‌های چشم‌زده به کشور، اقداماتی برای مقاوم‌سازی ماهیان قزل‌آلا به عوامل بیماری‌زایی خاص در داخل کشور انجام شده که ویژگی‌های مهم اقدامات  اولیه و ساختاری این طرح به عقیده سپهداری، این است که در ابتدای طرح، کار با کاربر شروع شده است و برای اخذ مجوزها با سازمان دامپزشکی و سازمان شیلات هماهنگی‌ها‌ انجام شد و مزارع سالم و پروانه‌دار به این طرح معرفی شدند، در طی جلسات توجیهی با صاحبان مزارع با این افراد تفاهم‌نامه‌هایی امضا شده و از این مزارع پیش مولد آورده شد.

سپهداری درباره مراحل طرح تولید انبوه قزل آلای رنگین کمان SPF توضیح داد: « پس از گرفتن پیش‌مولد از مزارع سالم و منتخب کشور، در مراحل بعدی این پیش‌مولدها به مولد تبدیل شدند ، این مولدین سالم شناسنامه‌دار که مقاوم به سه بیماری ویروسی مدنظر ما بودند، جدا شدند( مولدین مقاوم به بیماری‌های ویروسی IPN ،VHS و IHN ) به علاوه اینکه تنوع ژنتیکی این مولدها را از نظر شناسایی ژنوم مورد بررسی قرار دادیم و توانستیم اولین گله‌ ماهیان مولد شناسنامه‌دار را بعد از 50 سال برای اولین بار در کشور تولید کنیم که تولید این محصول دانش‌بنیان که حاصل تلاش مجموعه‌های درگیر بود در فروردین ماه امسال انجام شد.»

میزان این مولدها به گفته سپهداری، «از حدود 2200 الی 2300 مولد بوده است که از 8 مزرعه از مزارع همکار در استان‌های مختلف  کشور آورده‌شدند و ما توانستیم جمعیتی حدود 600 مولد شناسنامه‌دار باکیفیت مورد نظر را که از 6 جمعیت ژنتیکی بودند، غربال کنیم و با تلاقی این‌ها توانستیم 50 فامیلی مختلف را ایجاد کنیم و برای اولین بار تخم‌های چشم‌زده حاصل از تکثیر مولدین شناسنامه‌دار در کشور را تولید کردیم که این محصول دانش‌بنیان تخم‌های چشم‌زده شناسنامه‌داری هستند که از والد، ویژگی‌های سلامتی و رشدشان به طور دقیق آگاهی داریم و همین آگاهی به انجام صحیح مراحل طرح در فازهای بعدی می انجامد.»

مجری طرح تولید انبوه قزل آلای رنگین کمان SPF در ارتباط با مراحل پیشرفته‌تر این تولیدات، توضیح داد: «در فاز بعدی این تخم‌های چشم‌زده تبدیل به بچه ماهی شدند البته بهتر بود که در همان مرحله ی اول ما تخم‌های چشم‌زده  را بین مزارعی که از آن‌ها ماهیان پیش مولد را  گرفته بودیم، توزیع می‌کردیم. در حال حاضر این تخم‌های چشم‌زده می‌توانند شبکه‌های تولید مولد و بچه ماهی چشم‌زده‌‌ سالم را در این مزاع ایجاد کنند که سالم‌ترین مزارع کشور هستند. در طول این مدت ارتباط ما با مزارع قطع نشده است و پایش‌های مورنظرصورت گرفته و هیچ‌گونه بیماری از این تخم‌های چشم زده گزارش نشده است.»

 سپهداری در ادامه گفت: «در این مدت توانسته ایم یک شبکه توزیع و تولید مسولانه آبزیان زنده و از نظر سلامتی مورد اعتماد را شکل دهیم و به علاوه برای اولین بار در کشور یک سیستم الگویی تکثیر و پرورش ماهی قزل‌آلا را که مبتنی بر اصول ایمنی‌زیستی است با نظارت سازمان دامپزشکی در مرکز تحقیقات ماهیان سردآبی کشور در تنکابن ایجاد  کنیم که بسیار مورد استقبال بخش خصوصی قرار گرفته است.»

به گفته سپهداری،«در سال گذشته 5میلیون دلار صرف واردات تخم چشم زده  کشور شده است  که در واقع علاوه بر خارج شدن ارز مشکلات ناشی از گسترش بیماری‌ها، تهدید بزرگی برای این صنعت ایجاد کرد، ما وقتی امکانات و دانش تخصصی داریم چرا باید وابسته باشیم. کالاهای ستاره‌دار و دانش‌بنیان باید حمایت شود و ضرورتی ندارد در خیلی از موارد وابسته کشورهای خارجی باشیم در حالی که نیازی به واردات نداریم.»

مجری طرح تولید انبوه قزل آلای رنگین کمان SPF اعلام کرد: «محصول نهایی این طرح بعد از دو نسل به دست خواهد آمد که در طول این مدت شبکه تولید  و توزیع تخم چشم زده را ایجاد کردیم و مراکزی را داریم که مشکل مولد ندارند مراکز تکثیر با هویت واقعی و مشخص و البته سالم ایجاد شده اند که طی 10 سال آینده می توانیم در این صنعت خودکفا شویم. ما در حال حاضر به مراکز همکارمان بچه ‌ماهی می‌دهیم و دائما با این مزارع در ارتباط هستیم و این رویه را کنترل می‌کنیم و در جهت بهبود نسل پیش خواهیم رفت و در هر نسلی که پیش برویم کیفیت بیشتر و بهتری خواهیم داشت.»

سپهداری در پایان اشاره کرد که «جمهوری اسلامی ایران از نظر علوم شیلاتی، متخصصین شیلات و زمینه‌های توسعه این صنعت، امکان بی‌نیازی از واردات را دارد و باید مدیریت یکپارچه با اهداف مشخص و جمیع ظرفیت‌های موجود در کشور را  حول محور شناخته شده برای تولید سازماندهی کنیم، تا بتوانیم به اهداف این چنینی دست یابیم.»

پدیدآورنده: گلشن بابادی