تبدیل اراضی دیم به مرتع خصوصی برای توسعه شترداری

ابوطالب قزل سفلو، مدیرکل منابع طبیعی استان گلستان در گفتگو با خبرنگار گروه محیط‌زیست ایانا گفت: در شمال استان گلستان، کشاورزانی که اراضی دیم کم بازده دارند و به واسطه کاهش بارندگی، محصول قابل‌توجهی برداشت نمی‌کنند، نهال در اختیارشان قرار می‌گیرد. در واقع آن‌ها با کاشت آتریپلکس زمین خود را به مرتع خصوصی تبدیل می‌کنند.

او افزود: در شمال استان گلستان با یک دهه خشکسالی روبرو هستیم که برخی مناطق را مستعد بیابانی شدن کرده است و با توجه به اینکه جنس خاک در این مناطق به شکل ریزدانه است و امکان جابجایی آن‌ها در اثر وزش باد وجود دارد، لذادر حال انجام برنامه‌های متعددی برای جلوگیری از تبدیل این مناطق به کانون‌های گردوغبار هستیم.

قزل سفلو تاکید کرد: اما در حال حاضر گردوغبار استان گلستان منشأ داخلی ندارد و از سمت کشور ترکمنستان شاهد ورود گردوغبار به مناطق شمالی این استان هستیم. او دلیل ورود گردوغبار را  وزرش باد شمالی- جنوبی دانست و افزود: در ترکمنستان بیابان بزرگی به نام «قره قوم» وجود دارد و گاه شدت وزش باد در این بیابان به حدی است که گردوغبار نشات گرفته از آن، علاوه بر استان گلستان وارد استان سمنان و شهرستان شاهرود می‌شود. اما خوشبختانه اغلب بادهای این منطقه غربی- شرقی است.

بیابانزدایی، در 6300 هکتار از اراضی گلستان در سال 96

او همچنین از انجام تحقیقات مشترک با دانشگاه گنبد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، مرکز تحقیقات کشاورزی و پژوهشکده محیط‌های خشک و نیمه‌خشک مشهد خبر داد و گفت: بر اساس این تحقیقات، گونه‌های شورزی و مقاوم در برابر خشکی انتخاب شده‌اند. ضمن اینکه در سال 96 نیز  در 6300 هکتار از اراضی استان عملیات مقابله با بیانزایی انجام شده است.

مدیرکل منابع طبیعی استان گلستان  اضافه کرد: در 2100 هکتار از این اراضی بوته کاری، در 3500 هکتار ذخیره نزولات و بذرپاشی و در 800 هکتار هلالی آبگیر و کشت گیاهان  شورپسند نظیر «آتریپلکس»، «قیچ»، «قره داغ» و«آگروپایرون النگاتوم» انجام شده است.

او تصریح کرد: در شمال استان گلستان همچنین نهال در اختیار کشاورزانی که اراضی دیم کم بازده دارند و به واسطه کاهش بارندگی، محصول قابل‌توجهی برداشت نمی‌کنند، قرار می‌گیرد. در واقع آن‌ها با کاشت آتریپلکس زمین خود را به مرتع خصوصی تبدیل می‌کنند. به گفته قزل سفلو، شترداری از دیگر معیشت‌هایی است که در استان گلستان رو به گسترش است. او افزود: برخی از روستاییان به جای زراعت به شترداری روی آورده‌اند که ارزش افزوده بیشتری برای آن‌ها به همراه دارد.

شترداری صرفه اقتصادی بیشتری نسبت به گاوداری دارد

«آیا شترداری در تبدیل اراضی به کانون‌های گردوغبار مؤثر است؟» مدیریرکل منابع طبیعی استان گلستان در پاسخ به این پرسش گفت: شتر یک‌پنجم گاو نیاز به علوفه دارد ضمن اینکه خود را با شرایط آبی اندک نیز می‌تواند تطبیق دهد. محصول تولید شده از شتر نیز نسبت به گاو مزیت دارد. شیر گاو 1200 تا 1300 تومان است در حالی که شیر شتر حداقل 3500 تومان در بازار به فروش می‌رسد. گوشت شتر نیز به واسطه شکل تغذیه آن ارگانیک محسوب شده و برخلاف سایر دام‌ها، نسبت به بیماری‌ها مقاوم‌تر بوده و کم کلسترول است.

قزل سفلو  همچنین در پاسخ به این پرسش که «گاوداری‌ها عموماً به شکل صنعتی هستند در حالی که شترداری در فضای طبیعی، صورت می‌گیرد، آیا این رویه به تخریب طبیعت منجر نمی‌شود؟» اظهار کرد: ممکن است این امر در استانی مانند سمنان که پوشش گیاهی در آن ضعیف است، به حقیقت نزدیک باشد اما در گلستان ما با چنین مسائلی مواجه نیستیم. در این استان گونه‌هایی نظیر «آتریپلکس» رشد می‌کند که نیاز به هرس شدن دارد. این گیاه پس از دو یا سه سال کاشت قابلیت چرا دارد و می‌تواند غذای دام‌هایی نظیر شتر را تأمین کند.  

خشکسالی موجب کاهش محصولات زراعی در گلستان شده است

او افزود: ما در شمال استان گلستان با خشک‌سالی و تبعات آن در کاهش محصولات زراعی مواجه هستیم. آب رودخانه اترک نسبت به گذشته بسیار کم شده است و مردم با مشکلات متعدد در تأمین معیشت خود روبرو هستند. در شمال گلستان مردم مرزنشین بوده و حضور آن‌ها برای تأمین امنیت اجتماعی بسیار مهم است. بنابراین ما نمی‌توانیم نسبت به مهاجرت در خصوص تبعات خشکسالی بی‌تفاوت باشیم.  

مدیرکل منابع طبیعی استان گلستان، شترداری را راه‌حلی پایدار برای ارتقای معیشت مردم در این منطقه دانست و گفت: زراعت به شیوه دیم در شمال گلستان تنها به بیابان‌زایی منجر می‌شود و ازاین‌رو از مردم می‌خواهیم به جای کشاورزی به ایجاد مراتع خصوصی اقدام کنند.

او درباره تجربه دامداری مردم در این منطقه خاطرنشان کرد:  کشاورزی تنها دو سه دهه است که در این منطقه رواج پیدا کرده و پیش از آن معیشت اصلی مردم بر پایه دامداری بوده است که با شرایط اقلیمی ایجاد شده در واقع مردم به سمت معیشت سنتی خود حرکت می‌کنند.