نگاهی به یک معضل محیط زیستی؛
برنامه پایدار برای حذف پلاستیک نداریم
ارائه کیسه نایلونی خدمات ارزان فروشنده به مشتری است
پروژههای کاهش مصرف پلاستیک در ایران همواره به شکل مقطعی مورد توجه قرار گرفته و پرداختن به آن مستمرنبوده است.
به گفته کارشناسان هر ساله نزدیک یک تریلیون تن کیسه پلاستیکی به پسماند تبدیل شده و محیطزیست ما را آلوده میکنند. از این روست که کشورهای مختلف به دنبال کاهش و یا ممنوعیت استفاده از آن در کشورهایشان هستند. بنگلادشیها نخستین کشوری بودند که در سال 2002 تصمیم گرفتند کیسههای نایلونی را ممنوع کنند. در سال 1988 سیل مهیبی در این کشور اتفاق افتاد که بستن راههای فاضلاب توسط کیسههای پلاستیکی بر شدت آن افزود و همین امر دولت را در مبارزه با این ماده تشویق کرد. یک سال بعد، تایوانیها استفاده از کیسههای پلاستیکی رایگان در فروشگاهها را ممنوع اعلام کردند. در رستورانهای این کشور بهرهگیری از ظرفهای یکبار مصرف نیز غیرمجاز بوده و آنها حق سرو در این ظرفها را ندارند. فرانسویها در سال 2005 به منع کیسههای پلاستیکی و استفاده از نایلونهای تجدیدپذیر رأی دادند و در بوتان نیز از سال 2007 فروش هر گونه کیسه پلاستیکی ممنوع شد. بوتانیها در عدم استفاده از پلاستیک به قدری پیش رفتند که حتی به گردشگرانی که به این کشور سفر میکنند نیز اجازه ورود نایلون را نمیدهند. در سانفرانسیسکو آمریکا از سال 2008 کیسههای پلاستیکی در فروشگاههای بزرگ ممنوع شد و از سال 2011 نیز 70 درصد کشورهای عضو اتحادیه اروپا درباره منع استفاده از نایلونهای پلاستیکی به توافق رسیدند. در کنیا قوانین بسیار سختگیرانه اند و استفاده و یا تولید کیسه پلاستیکی چهار سال زندان و یا چهل هزار دلار جریمه دارد. اما در ایران بیش از یک دهه از گفتههای مسئولان درباره کاهش و منع استفاده از پلاستیک میگذرد بااینحال فقط در تهران هر روز بیش از 1000 تن پسماند پلاستیکی تولید میشود. آماری که در هر جای دنیا می توانست آن کشور را متحول کند، اما در ایران هنوز آب از آب تکان نخورده است!
احمد بختیاری کارشناس محیطزیست و مدیر مجموعه فروشگاههای سبوس که خود از علاقمندان حفظ محیط زیست در ایران است و تلاش کرده که تا با عرضه محصولات سالم بدون استفاده از مواد پلاستیکی قدمی در این راه بردارد در گفت و گوی اختصاصی با ایانا با اشاره به اینکه ما در ایران بیش از حد نرمال جهانی زباله تولید می کنیم، میگوید: علاوه بر برنامه ریزی برای کاهش حجم زبالههای تولیدی در کشور باید روی جنس زباله ها هم کار کنیم. به عنوان مثال باید به سمت زبالههای تجدید پذیر برویم و سعی کنیم کمتر از بطری آب و مواد غیرقابل بازیافت استفاده کنیم.
این کارشناس محیطزیست به رها کردن زباله در طبیعت به عنوان بخشی از مشکل فرهنگی در ایران دچار آن هستیم، اشاره کرده و میافزاید: این زبالهها علاوه بر تولید مناظر زشت، به آلودگی آبوخاک در محیطهای طبیعی دامن میزنند.
برای رفع این چالش چه باید کرد؟ بختیاری معتقد است دنیا از چند راهحل برای برونرفت از این چالش استفاده کرده که ما نیز میتوانیم از آنها بهره بگیریم. گران کردن پلاستیک یکی از این راهحلهاست. در ایران ارائه پلاستیک رایگان به عنوان بخشی از خدمات فروشنده به مشتری قلمداد میشود و همین امر تعداد استفاده از آن را بالا میبرد.
او میافزاید: ما میتوانیم به جای کیسههای پلاستیکی از کیسههای چند بار مصرف استفاده کرده یا از برندهای معروف بخواهیم کیسههای پارچهای را با قیمت مناسب تولید کنند.
خرید برخی کالاها بدون پلاستیک غیرممکن به نظر میرسد. بختیاری گوشت را نمونهای از این کالاها میداند و در عین حال عنوان میکند: اما هر چیزی نیاز به پلاستیک ندارد به عنوان مثال آجیلفروشیها و میوه فروشیها از پاکتهای کاغذی میتوانند استفاده کنند. در موضوع گوشت نیز کیسههای پلاستیکی تجدیدپذیر میتوانند استفاده شود.
اگر این راهحلها وجود دارد چرا تا به حال هیچکدام جدی گرفته نشده است. بختیاری در این مورد میگوید: متأسفانه موضوع کاهش مصرف پلاستیک در ایران همواره به شکل مقطعی مورد توجه قرار گرفته و پرداختن به آن متناوب نبوده است. در این سالها شاهدیم اسناد بالادستی مانند معافیت بخشی از مالیات با عدم استفاده از نایلون، اجبار فروشگاهها به برنامههای کاهش زباله و .. انجام شد که زیرساخت مناسبی را فراهم کرد اما در نهایت ما باید به شکل جدیتری به این مسئله بپردازیم.
او داشتن آمار و ارقام دقیق را بخشی از این فرآیند میداند و عنوان میکند: داشتن آمار تعداد کیسههای پلاستیکی یک فروشگاه، اجرای برنامههای کاهش استفاده از نایلون و ارزیابی این برنامه با تعداد کیسههای پلاستیکی مصرف شده پس از اجرای پروژه میتواند به ما برای انتخاب راهحل مناسب کمک کند.
بختیاری در فروشگاه سبوس هزار کیسه پارچهای را به مشتریان خود داد که 53 نفر از آنها مجدداً با این کیسهها خرید میکنند. او میگوید: با ارزیابی این پروژه به این جمعبندی رسیدیم که در فاز دوم به جای ارائه رایگان کیسهها، آنها را به شکل امانی در اختیار مشتریان قرار دهیم و از آنها بخواهیم در مراجعه مجدد خود آنها را به فروشگاه بیاورند تا احتمال خرید مجدد آنها از این کیسهها بالا برود.
دیدگاه تان را بنویسید