ریزگردها کیفیت محصولات کشاورزی را کاهش می‌دهد
خرما با طعم گرد و غبار
ایانا-کشاورزی: با نشستن گرد و خاک بر روی محصولات کشاورزی، میزان جذب نور و فتوسنتز کاهش می‌یابد و در نتیجه رشد و تولید محصولات دچار اُفت می‌شود.
این روزها خرمای خوزستان دیگر طعم دلچسب خود را بر روی سفره‌های ایرانی ندارد و کشاورزان خوزستانی که در تولید خرما درجه یک پیشتاز بودند، هم اکنون باید این محصول را با کیفیت درجه دو یا سه روانه بازار کنند. چرا که طی چند سال اخیر، پدیده ریزگردها در خوزستان غوغا به پا کرده و از مرغوبیت خرما و سایر محصولات کشاورزی کاسته.
این ذرات 180میکرونی درحالی چند سالی است به اسم مهمان‌های ناخوانده در مناطق غربی کشور ماندگار شده‌اند که محصولات باغی و زراعی این استان‌ها را به شکلی متفاوت‌‌تر از سرمازدگی، خشکسالی، خطرآفات و... به یغما برده‌اند.
خسارت 50درصدی ریزگردها به محصولات کشاورزی
همین چند وقت پیش مجید نبی پور استاد دانشگاه شهید چمران درزمینه پدیده ریزگردها و تاثیر آن بر بخش کشاورزی گفته بود: «طبق تحقیقات صورت گرفته پدیده گرد و غبار خسارت بالایی را برای بخش کشاورزی در پی داشته. برآوردهای صورت گرفته نشان می‌دهد این رقم چیزی حدود 40 تا 50 درصد را در برمی گیرد. چرا که با نشستن گرد و خاک بر روی محصولات کشاورزی، میزان جذب نور و فتوسنتز کاهش می‌یابد و در نتیجه رشد و تولید محصولات دچار اُفت می‌شود. بنابراین به جرات می‌توان اینچنین عنوان کرد که ریزگردها محصولات بخش کشاورزی را از لحاظ کمی وکیفی دچار آسیب می‌کند.»
او با اشاره به انواع خسارات ناشی از گردو غبار در بخش کشاورزی توضیح داده بود: «از دیگر خساراتی که ریزگردها به بخش کشاورزی وارد کرده‌اند، برداشت لایه سطحی خاک ناشی از این ذرات است. چرا که لایه سطحی خاک از حاصل‌خیزی بالایی برخوردار است و در نتیجه اراضی کشاورزی را با کمبود املاح خاک و خاک هوموسی مواجه می‌کند. همچنین استهلاک دستگاه‌های کشاورزی بر اثر گردو غبار، از میزان کاربری و کیفیت ماشین‌آلات کشاورزی کاسته و تولید را کاهش داده است.»
450ساعت تنش گیاهی، سوغات ریزگرده‌ها
در این‌باره محمد قاسمی نژاد، معاون تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان خوزستان به خبرنگار ایانا می‌گوید: «پدیده ریزگردها در استان خوزستان به یک بحران اساسی برای بخش کشاورزی تبدیل شده. چرا که گیاهان برای تولیدات خود نیاز به عمل فتوسنتز و جذب بالای نور دارند. عامل فتوسنتز در اندام‌های هوایی گیاه که همان برگ‌ها هستند رخ می‌دهد. در نتیجه برای انجام عمل فتوسنتز، برگ‌ها باید به خوبی نور را دریافت و چنین فرآیندی را اجرایی کنند. بر این اساس متاسفانه حجم بالای ریزگردها در مناطق غربی کشور، این اجازه را به برگ‌ها نمی‌دهد و این چرخه را در بسیاری از گیاهان این نواحی مختل یا کم کیفیت شده. بنابراین چنین بحرانی مزید بر علت شد تا گیاهان بسیاری در این مناطق آسیب ببینند و چرخه تولیدشان مسیر عادی خود را طی نکند. »
او به تحقیقیاتی که دانشگاه شهید چمران انجام داده اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد:« گروه تحقیقاتی این دانشگاه توانسته توسط دستگاهی پدید ریزگردها را شبیه‌سازی کند و شدت تابش نور را در این وضعیت اندازه بگیرد. طبق تحقیقات صورت گرفته، شدت نور به اندازه 59میکرومول فوتون بر مترمربع برثانیه، کاهش پیدا کرده است. این عدد درحالی محاسبه شده که رقم عادی آن حداقل باید 70میکرومول باشد تا به نقطه جبرانی نور برسد. در این رقم فتوسنتز و تنفس در گیاه برابر هم قرار می‌گیرد به تعبیر دیگری، گیاه نه چیزی از دست می‌دهد و نه چیزی به دست می‌آورد. بنابراین از رقم 70 میکرو مول به پایین، چرخه فتوسنتز در گیاه دچار آسیب می‌شود.
همچنین قاسمی نژاد از تعدد بالای طوفان گرد و غبار در سال گذشته می‌گوید و دراین‌باره توضیح می‌دهد: «متاسفانه در سال گذشته 21مورد پدیده گرد و غبار در استان رخ داد و برگ گیاهان و درختان چیزی حدود 450ساعت، توسط ریزگردها کاملا پوشیده شدند. بنابراین ساعت‌ها تنفس در گیاهان مختل شد و این داستان اثرات تخریبی زیادی بر روی گیاهان و درختان برجای گذاشت.»
او خاطر نشان می‌کند: «چنین طوفان‌هایی حدود 10تا15 درصد اثرات مخرب و منفی بر روی محصولات کشاورزی دارد. همچنین در سایر تولیدات کشاورزی مانند چغندرقند که برگ بزرگ‌تر و نیز سطح برگ بیشتری دارند، تاثیرات منفی بالاتر بوده و کیفیت و کمیت را هم‌زمان به مخاطره می‌اندازد. همچنین در باغات نیز این پدیده به محصولاتی باغی از جمله مرکبات ضرر وارد کرده، چرا که نشستن خاک بر میوه و نیز برگ درختان، زمینه ساز طغیان آفات شده و کیفیت و کمیت میوه را پایین می‌‌کشید. این ماجرا حدود 20تا25 درصد به باغات استان ضرر وار کرده است.»
معاون تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان خوزستان به آسیب دیدن محصول خرما که یکی از محصولات استراتژیک این استان است اشاره کرده و می‌گوید: «خوزستان در تولید خرما پیشتاز بوده و حتی تامین کننده خرمای صادراتی است. متاسفانه طی سال‌های گذشته با بالا گرفتن پدیده ریزگردها این منبع درآمد استانی و نیز عامل ارزآوری برای کشور، در معرض خطر جدی قرار گرفته. چرا که برای تولید هر خوشه خرما حداقل به هفت برگ نیاز است که بر اثر پدیده ریزگردها تعداد برگ‌های درختان خرما کاهش یافته و این مساله آسیبی جدی برای تولیدات نخلستان‌های خرما در پی داشته.»
قاسمی نژاد معتقد است گرد و غبار نه تنها دامنگیر باغات و محصولات زراعی استان شده، بلکه صنعت زنبورداری را نیز در این نواحی دچار مشکل کرده.
او ادامه می‌دهد: «ریزگردها روی زنبور عسل اثرات بسیار منفی می‌گذارند. درحال حاضر گل‌های این منطقه بیشتر زیر گرد و غبار هستند وعطر کافی را در فضا پخش نمی‌کنند. از این رو زنبورها نمی‌توانند به خوبی گل‌ها را شناسایی و بر روی آنها بنشینند. بنابراین زنبورهای این نواحی دچار فقر غذایی هستند، بر این اساس عملکرد تولید آنها دچار اختلال شده است.»
این کارشناس تولیدات گیاهی با اشاره به اقداماتی که تا کنون برای مدیریت پدیده ریزگردها انجام شده، می‌گوید: «راهکارهایی که تا کنون برای مقابله با ریزگردها صورت گرفته در سطح کلان اتفاق افتاد. بر این اساس طرح توسعه درختان سازگار با شرایط خشک در کانون‌های ریزگردها، یکی از این پروژها می‌باشد که تامین اعتبار آن از سال گذشته تا کنون صورت گرفته واین اتفاق در قسمت جنوبی اهواز در حال عملیاتی شدن است.»
پدیده ریزگردها می‌تواند برای انسان، محیط زیست، نقل و انتقالات و نیز حوزه کشاورزی خطر آفرین باشد. با توجه به اینکه این بحران در استان‌های غربی کشور جدی است باید تدابیری در حوزه کشاورزی برای جلوگیری از مخاطرات احتمالی بیشتر اندیشید. بنابراین کارشناسان کشاورزی معتقدند با اجرایی شدن سیستم آبیاری تحت فشار قطره‌ای در مزارع، می‌توان بعد از هر طوفان اقدام به شستن اندام‌های هوایی گیاه کرد تا مدت تنش گیاه کاهش پیدا کند.در حال حاضر کشاورزان مناطق غربی کشور چشم به حمایت دولت دارند تا با استفاده از تدابیر و روشهای مربوطه، میزان تنش گیاهان را در برابر ذرات گرد و غبار به حداقل برسانند.
دیدگاه تان را بنویسید