موزه‌ها در تعامل با اجتماع و پاسخگو باشند

سید احمد محیط طباطبایی درباره رویکرد موزه‌های ایران با توجه به شعار امسال ایکوم (شورای بین‌المللی موز‌ه‌ها) اظهار کرد: این شعار مهم‌ترین دستاورد علمی و فنی بشر در آغاز قرن بیست و یکم یعنی دستاوردهای فنی و نوین ارتباطات را هدف قرار داده است.

وی افزود: موقعیت‌های جدید علمی ارتباطی، جغرافیای جهان را تغییر داد و باعث نزدیکی کشورها و مردم به یکدیگر شد و به دنبال خود نوع نگاه و رفتارها را نیز تغییر داد.

محیط طباطبایی تأکید کرد: سازمان‌های بین‌المللی فرهنگی به این نکته توجه دارند که گسترش ارتباطات به‌گونه‌ای باشد که توسعه پایدار به ارمغان آورد و بر بهبود محیط‌زیست، فرهنگ و آموزش مؤثر باشد و اگر بخواهد این دستاوردها را خدشه‌دار کند، امری ضد توسعه اتفاق افتاده است.

وی ادامه داد: «موزه‌ها ارتباطات خلاق و نوین؛ رویکردهای جدید مخاطبان جدید»، یعنی بر اساس این ارتباطات جدید چگونه، دایره مخاطبان وسعت پیدا می‌کند.

رئیس ایکوم ایران گفت: شاید یکی از ساده‌ترین راه‌های رسیدن به اهداف این شعار، بازدید مجازی موزه‌ها از طریق اینترنت و فضای مجازی ست که البته بعضی با آن مخالف‌ هستند.

وی توضیح داد: مخالفان معتقدند اگر مخاطبان از طریق فضای مجازی، موزه موردنظر خود را ببینند، بازدیدهای حضوری از موزه‌ها کم و آن‌ها خلوت می‌شوند، درحالی‌که در واقعیت این‌طور نیست؛ بسیاری از مردم دنیا «مونالیزا» را از روی تمبر، کاغذ، نقاشی، پوستر، عکس و پارچه، می‌شناسند و درعین‌حال، تعداد کسانی که می‌خواهند این تابلو را حضوری ببینند همچنان رو به افزایش است.

به اعتقاد محیط طباطبایی، ایجاد موزه مجازی، آمار مخاطبان بیشتر حتی به شکل حضوری را در پی خواهد داشت.

وی افزود: پوستر امسال ایکوم به‌نوعی نمایانگر دیجیتالیزه شدن هم هست، بحث میراث دیجیتال هم ارزش‌های خود را به دنبال دارد و شاهدیم که موزه ملی ما هم بخشی از مهم‌ترین کتیبه‌های خود را دیجیتالی کرد و از طریق فضای شبکه جهانی اینترنت در معرض دید همگان قرار داد.

محیط طباطبایی با یادآوری اینکه بعد دیگری از شعار امسال ایکوم، بحث مشارکت است، گفت: اخیرا در «لوور لانس» فرانسه نمایشگاهی برپا شد که در آن بیش از 450 اثر از 60 موزه از جمله آثار قاجاری کاخ گلستان مشارکت داشتند و این درحالی است که اگر آن‌ها به چیزی غیر از مشارکت می‌اندیشیدند کاخ گلستان به‌تنهایی بیش از250 هزار شیء موزه‌ای دارد.

وی اضافه کرد: این رویکرد به این مفهوم است که یک اتفاق متوسط با مشارکت بیشتر به‌مراتب بهتر از یک اتفاق عالی به‌تنهایی ست.

رئیس ایکوم ایران عنوان کرد: ما نیز می‌توانیم برای نمونه، نمایشگاهی مجازی متشکل از نقاشی‌های کاخ‌های مختلف برگزار کنیم؛ مثلاً نقاشی صف سلام آغامحمدخان قاجار در کاخ سلیمانیه کرج، نقاشی‌های طاهرزاده بهزاد در کاخ ملت سعدآباد، نقاشی‌های طاهرزاده بهزاد در کاخ مرمر، نقاشی‌های کاخ چهلستون از جنگ چالدران اصفهان، نقاشی صف سلام کاخ صاحبقرانیه، نقاشی‌های عمارت بادگیر کاخ گلستان و یا نمایشگاهی از عروسک‌های موزه‌های مختلف.

وی یادآور شد: ایکوم ایران، عضو کمیته منطقه‌ای آسیا اقیانوسیه «آسیا اسپک» هست که یکی از مشکلات این کمیته بُعد مسافت میان دو قاره است که امکان حضور افراد در جلسات مشترک را سخت می‌کند اما از طریق فضای مجازی با یک ویدئوکنفرانس ساده، برگزاری این جلسات برای ما ساده شده است.

شورای بین‌المللی موز‌ه‌ها (ایکوم) سازمان غیردولتی مربوط به امور موزه‌ها و کارگزاران حرفه‌ای موزه‌هاست که با هدف ترویج منافع موزه‌شناسی و دیگر رشته‌های وابسته به اداره و فعالیت‌های موزه‌ها ایجاد شده است.

این شورا از اعضای خود که به‌طور مشترک با کمیته‌های ملی و بین‌المللی فعالیت می‌کنند و همچنین از سازمان‌های تابعه و منطقه‌ای تشکیل ‌شده است.

مقر شورای بین‌المللی موزه‌ها در پاریس است و این شورا با بیش از 19 هزار عضو، دارای ۱۱۶ کمیته ملی از کشورهای مختلف و ۶ سازمان منطقه‌ای در محدوده آفریقا، آسیا و اقیانوس آرام، آمریکای لاتین و کارائیب، کشورهای عربی و اروپا فعالیت می‌کند.

شورای بین‌المللی موزه‌ها که به‌منظور پیشبرد منافع موزه‌شناسی و سایر نظام‌های مربوط به مدیریت و عملکرد موزه‌ها تأسیس شده، در کشورهای مختلف دفاتری را به‌منظور ترویج فعالیت‌های مرتبط با موزه و موزه‌شناسی با تأیید یونسکو ایجاد کرده است.

در بهمن‌ماه 1328 برابر با 1950 میلادی، کمیسیون ملی یونسکو در ایران به‌منظور بهبود و توسعه موزه‌های کشور و ایجاد ارتباط بین موزه‌های ایران با موزه‌های سایر کشورهای جهان، کمیته تخصصی موزه‌های ایران را با حضور کارشناسان، صاحب‌نظران آثار تاریخی، موزه‌داران، مدیران موزه‌ها و نمایندگان نهادهای ذی‌ربط تشکیل داد.