بر اساس پژوهشهای کارشناسان عنوان شد:
بلوطهای زاگرس زیر لایه ریزگرد مسموم شدهاند
نیازمند گفتمان اقناعی در سطح منطقهای و بینالمللی هستیم
قرار گرفتن گردوغبار بر روی سطح برگ گیاهان باعث مسدود شدن روزنهها میشود که احتمالاً از سوختوساز و تنفس گیاهان میکاهد و حالتی شبیه مسمومیت ایجاد میکند.
میگویند خوزستانیها آب که نه، بلکه شیرکاکائو میخورند. این جمله کنایه از سوی مردمی است که هشت سال درگیر جنگ بوده، بیشترین منابع مالی را برای کشور تامین میکنند و در حال حاضر سهمشان علاوه بر عدم بازسازی خرابیهای جنگ، گردوغبار و ریزگرد است. مجتبی گهستونی از قطعی برق در اهواز میگوید. اینکه برای ساعاتی کل شهر خاموش میشود و سکوت همهجا را فرامیگیرد. نه صدای آژیری هست برای رفتن به پناهگاه و نه دغدغهای از ناامنی، جز این گرمای کلافه کننده در این موج تاریکی و سکوت خبری نیست. با این حال تنها حیات شهری خوزستان دستخوش مشکلات فراوان بهواسطه گردوغبارها و سدسازیهای غیراصولی نیست. جنگلهای زاگرس در این استان و استانهای اطراف زیر این طوفانهای گردوخاک به نفستنگی افتاده و با انواع و اقسام مسائل و مشکلات دستوپنجه نرم میکنند. تأثیر ریزگردها روی بلوطهای زاگرس تاکنون موضوع پژوهشهای متعددی بوده است.
در اولین کنفرانس بینالمللی گردوغبار که در سال 1394 برگزار شد یکی از موضوعات « بررسی تاثیرریزگردها بر پدیده خشکیدگی جنگلهای بلوط حوزه زاگرس استان خوزستان» بود. در این تحقیق با استفاده از روش مطالعه و انجام آنالیزهای آماری، پایش و ارزیابی تعداد روزهای آلوده در مبحث ریزگردها و تأثیر بر میزان دید افقی در جنگلهای بلوط منطقه زاگرس استان خوزستان در یک دوره هفتساله (۲۰۰۶-۲۰۱۲ )بررسی شد. به منظور بررسی بر اساس اطلاعات جمعآوری شده از ایستگاههای هواشناسی موردنظر در شهرستانهای درگیر با پدیده خشکیدگی بلوط تجزیهوتحلیل بر اساس تعداد روزهای آلوده و تعداد روزهای آلوده با دید کمتر از ۲۰۰۰ متر که بیانگر آلودگی شدید است انجام گرفت. نتایج این تحقیق نشان دادند در استان خوزستان و در ایستگاههای مورد مطالعه بیشترین پدیده گردوغبار در اواخر فصل بهار تا اواسط تابستان ایجاد میشود و از این حیث بیشترین روزهای آلوده با پدیده گردوغبار در ماههای خرداد و تیر هستند. در بین ایستگاههای مورد بررسی بیشترین روزهای آلوده در ایستگاه دزفول و بیشترین شدت آلودگی هم در این شهرستان دیده شد. بر اساس این پژوهش تأثیر ریزگردها بر بلوطهای زاگرس هم قابلتوجه بود و نشان میداد بروز پدیده گردوغبار میتواند با رسوب روی برگ درختان بلوط موجب مسدود کردن روزنههای هوایی سطح برگ شده و تنفس درخت را دچار مشکل کند که این پدیده با همراه شدن خشکسالی و کمبود بارش در منطقه میتواند استرس و فشار وارد شده به درخت را چندین برابر افزایش دهد.
دکتر احمد بیرانوند در جنگلداری درباره تأثیر ریزگردها بر درختان بلوط میگوید: یکی از مهمترین چالشهای جهانی، بهویژه در منطقه خاورمیانه، طوفانهای گردوغبار است.
او میافزاید: اگرچه مناطق مستعد داخلی نیز برای ایجاد این پدیده وجود دارد اما بررسیهای مقدماتی بر اساس تصاویر ماهوارهای و نقشههای هواشناسی نشان میدهد که منبع گردوغبارهایی که نواحی غربی کشور را با فراوانی و شدت بیشتر تحت تأثیر قرار میدهند، عمدتاً صحرای سوریه، عراق و صحرای شمال عربستان هستند و ﻧﻘﺶ ﺻﺤﺮای ﻛﺒﻴﺮ آﻓﺮﻳﻘﺎ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ. این کارشناس جنگل با اشاره به اینکه ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻛﺎﻧﻮﻥﻫﺎﻯ گردوغبار ﺩﺭ ﺩﻭ ﺩﻫﻪ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺩﺭ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻯ ﻋﺮﺍﻕ ﻭ ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ ﻭ ﺳــﻮﺭﻳﻪ 3/5 ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، اضافه میکند: بهتبع ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ، ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً هرسال ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭ ﻏﻠﻈﺖ ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ گردوغبار ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﺴــﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻯ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳــﻰ در غرب کشور ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳــﺎﻝ ﻗﺒﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
بیرانوند درباره تأثیر ریزگردها بر جنگلهای زاگرس عنوان میکند: آلودگی هوا بر فتوسنتز و رویش سالیانه درختان اثر منفی داشته و موجب توقف رشد و در نهایت خشکیدگی درختان میشود. کارشناسان معتقدند شدت بالاى گردوغبار در زاگرس موجب شده که درختان دیگر توانایى جذب و کنترل این همه غبار را نداشته باشند. قرار گرفتن گردوغبار بر روی سطح برگ گیاهان یعنی محل تنفس و ساخت غذا، باعث مسدود شدن روزنهها میشود که احتمالاً منجر به کاهش سوختوساز و تنفس گیاهان میشود و حالتی شبیه مسمومیت ایجاد میکند.
برای رفع این چالش چه باید کرد؟ بیرانوند میگوید: مسائل محیطزیست یکی از کلیدیترین مباحث قرن حاضر است و مسائل محیطزیستی در ابعاد محلی میتواند به یک مسئله جهانی تبدیل شود. این مسائل فارغ از حدومرزهای سیاسی است. بهعنوان نمونه پدیده ریزگردها یک پدیده منطقهای است، بنابراین برای حل آن باید از پتانسیلهای منطقهای و بینالمللی استفاده کرد.
او با اشاره به اینکه طی سالهای اخیر بحران ریزگردها محور مذاکرات و رفتوآمد هیئتهای کارشناسی کشورهای منطقه قرار گرفته است، میافزاید: باید اذعان کرد این موضوع جزو اولویت کاری دولتهای مزبور قرار ندارد. دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در این بخش نیازمند تحرک تازه و فراگیر به منظور ترغیب کشورهای منطقه به همکاری چندجانبه در راستای مقابله عملی با بحران ریزگردها با استفاده از گفتمان اقناعی است که در این میان بهرهگیری مطلوب از نهادها، مفاد حقوق بینالملل محیطزیست در قالب کنوانسیونها و پروتکلهای بینالمللی همراه با تداوم مذاکرات ضروری است.
این کارشناس جنگل عنوان میکند: استفاده از ظرفیتهای بینالمللی مانند برنامه توسعه ملل متحد، صندوق جهانی تسهیلات محیطزیست، فائو و کنوانسیونهای بینالمللی تنوع زیستی، تغییر اقلیم، مقابله با بیابانزایی سازمان ملل متحد و ظرفیتهای ملی، صندوق توسعه ملی، سازمان محیطزیست، مجلس شورای اسلامی و وزارت نفت و نیرو میتوانند یاریگر سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور در سالمسازی مجدد بومسازگان جنگلی زاگرس باشند.
دیدگاه تان را بنویسید