بحران کاهش تولید خاویار

در پی کاهش شدید ذخایر آبزیان دریای خزر پس از فروپاشی نظام اتحاد جماهیر شوروی سابق و متعاقب آن اختلال در نظارت بر نحوه صید ماهیان خاویاری در دریای خزر، صید بی‌رویه این ماهیان با ارزش، کاهش رهاسازی بچه ماهی‌ها و کاهش میزان آب شیرین باعث شد روند بازسازی ذخایر، به‌طور مناسب صورت نگیرد؛ بنابراین پنج کشور حاشیه این دریاچه در سال 2010 میلادی با یکدیگر به توافق رسیدند تا ممنوعیت صید تجاری ماهی خاویاری را اعلام و تنها صید موردی، آن‌هم برای انجام تحقیقات و در راستای حفظ و تقویت ذخایر دریای خزر را از طریق پرورش و رهاسازی خاویار انجام دهند. در این راستا ایران هم این ممنوعیت را اعلام و با صیادان متخلف در این زمینه برخورد کرد. اما رفته‌رفته این ممنوعت و کاهش ذخایر ماهیان خاویاری باعث شد تا تولید این ماهی با ارزش در کشور به‌شدت کاهش پیدا کند؛ به‌طوری که برخی از کارشناسان از کاهش 300 برابری آن خبر دادند.

مدیر امور ماهیان خاویاری استان گلستان با اشاره به خطر انقراض ماهیان خاویاری به ایانا گفت: طی سال‎های اخیر صید غیرمجاز و بی‎رویه ماهیان خاویاری، میزان استحصال محصول خاویار را به کم‎ترین میزان خود رسانده است. در حال حاضر 95 درصد از ذخایر ماهی خاویاری در دریای خزر از طریق تکثیر مصنوعی انجام می‌شود.

سید مصطفی عقیلی نژاد افزود: میزان صید قانونی ماهیان خاویاری در اکثر گونه‌ها بیش از 100 برابر کاهش یافته و در حال حاضر رکورد 330 تن خاویار در دهه 1360، به استحصال 1.5 تن رسیده است.

وی قیمت هر کیلو از خاویار را 4 تا 6 میلیون تومان عنوان کرد.

عقیلی نژاد بابیان اینکه ماهیان خاویاری میراثی از گذشتگان برای آیندگان بوده و این ذخایر در شرایط کنونی به‌طور جدی نیازمند احیا و بازسازی است، اظهار کرد: دریای خزر تنها زیستگاه مناسب برای ماهیان خاوری در دنیا است و از نظر دانشمندان علم اکولوژی هیچ نقطه‌ای به‌اندازه این محیط برای تکثیر این‌گونه ارزشمند آبزی مناسب نیست .صید بی‌رویه علاوه بر کاهش ذخیره ماهیان خاویاری، امنیت شغلی صیادان قانونی را که در حال حاضر نقش حفاظتی را برای حفظ این‌گونه بر عهده‌دارند، تهدید می‌کند.

صدور نیمی از  خاویار ایران 

معاون توسعه آبزی‌پروری سازمان شیلات ایران از تولید 3 تن خاویار در سال گذشته خبر داد و گفت: 50 درصد از خاویاری تولیدی به کشورهای اروپایی و عربی صادر شد.

حسینعلی عبدالحی افزود: در سال 97 پیش‌بینی می‌شود 5 تن خاویار تولید شود.

وی نسبت به واردات خاویار از کشور چین اظهار بی‌اطلاعی کرد و ادامه داد: در حال حاضر واردات ممنوع است و در صورت ورود خاویار از چین، قطعاً قاچاق بوده و غیرقانونی است.

مدیرکل دفتر بهبود کیفیت، فرآوری و توسعه بازار سازمان شیلات نیز در خصوص صادرات ماهیان خاویاری گفت: در سال 96 یک‌تن خاویار به کشورهای: کانادا، بلژیک، آلمان، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و... صادر شد.

عیسی گلشاهی با اشاره به نحوه بسته‌بندی خاویار در بازار جهانی عنوان کرد: قیمت خاویار در جهان بسته به نوع بسته‌بندی از 1200 تا 5 هزار یورو متغیر است.

وی بابیان اینکه در جهان خاویار را با نام ایران می‌شناسند، افزود: بیشترین تولید و صادرات از استان‌های گیلان و مازندران است پس از آن استان‌های خوزستان، فارس، قم و... نیز به این شغل مشغول هستند.

مازندران تولیدکننده 50 درصد گوشت خاویار کشور 

سرپرست اداره کل شیلات مازندران با بیان اینکه 16 مزرعه پرورش خاویار در مازندران فعال است، گفت:  مساحت این تعداد مزرعه 58 هزار مترمربع بوده که ظرفیت اسمی آن 2 هزار 540 تن گوشت است.

ولی‌الله محمد زاده، با توجه به تولیدات ماهی خاویاری در استان عنوان کرد: در سال جاری 2 هزار تن گوشت ماهی خاویاری و 2 کیلوگرم خاویار در مازندران استحصال شد.

وی میزان صادرات خاویار از مازندران را یک هزار کیلو عنوان کرد.

وی افزود: در حال حاضر 9 مزرعه پرورش ماهی خاویاری در استان مازندران در حال احداث و 6 متقاضی در نوبت دریافت تسهیلات هستند.

محمد زاده با بیان اینکه 50 درصد گوشت خاویار کشور در مازندران تولید می‌شود، گفت: بزرگ‌ترین مزرعه خاویار خاورمیانه در استان مازندران است که با ظرفیت 2 هزار تن گوشت و 30 تن خاویار مشغول به فعالیت است.

مدیر مزرعه تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری قره برون که به‌عنوان بزرگ‌ترین مزرعه پروش ماهیان خاویاری در خاورمیانه شناخته می‌شود از مشکلات این صنعت به ایانا می‌گوید: طول دوره نگه‌داری ماهی خاویار عموماً 12 سال است، در این فاصله برای رسیدن به اولین دوره‌فروش هزینه‌ها بسیار سنگین است.

 اسحاق اسلامی، از دولت درخواست کرد تا با ارائه تسهیلات، صاحبان این شغل را حمایت کنند.

وی افزود: در حال حاضر سودهای بانکی بالاست و این امر باعث کاهش بهره‌وری در این شغل می‌شود.