تبریز 2018 و توسعه پایدار بخش کشاورزی

تبریز دیاری که در بیش از یک قرن اخیر همان‌طور که بر تارک جغرافیای کشورمان قرار دارد بر بام تاریخش نیز منشأ دگرگونی‌های ستم‌ستیز بوده است. از اینکه اکنون این شهر این‌گونه در کانون توجه توسعه قرار گرفته تا به‌جای خروج سالانه هزاران هزار از کشورمان، ای‌بسا شاهد چرخه‌ای معکوس باشیم امیدوارتر چشم به افق می‌افکنیم، اما قبل از هر چیز باید به تمایز بین صنعت و گسترش گردشگری داخلی با خارجی از نگاه توسعه پایدار و اثرات آن بر بخش کشاورزی و بستر حیات اشاراتی کنیم:

اساساً تلاش تمام کشورهای دنیا در هرچه پرجاذبه‌تر کردن بخش گردشگری خود برای جلب گردشگران خارجی است. این گروه از مسافران و سیاحان هستند که بر رونق پایدار اقتصاد میزبانان خود می‌افزایند. شاخص‌ترین مصداق این تلاش را در حداقل 30 ساله اخیر در همین کشور ترکیه شاهد هستیم. ترکیه با درآمد سالانه حدود 35 میلیارد دلار از محل صنعت توریسم خارجی خود بالاترین بهره را هم در حوزه اشتغال‌زایی و هم شکوفایی اقتصاد خود برده است. درآمدی که شاید بیش از نیمی از آن از طریق گردشگران کشورهای عربی و نیز ایران تأمین شده و هنوز هم ادامه دارد. در خلال همین مدت اما در کشورمان و به‌موازات کاهش گردشگران خارجی تا توانسته‌ایم در برابر هجوم بی‌امان گردشگران داخلی و با احداث و تعریض جاده‌ها، فرش قرمز گسترانیده‌ایم. فرشی که به بهای نیمی از تلفات سالانه درون‌جاده‌ای، مصرف میلیاردها لیتر بنزین یارانه‌ای، افزایش آلودگی هوا و فرسایش نیروی انسانی در ترافیک‌های طولانی، تغییر کاربری اراضی کشاورزی و جنگل‌ها و... منجر شده است، اما شاید بالاترین هزینه‌ای که تاکنون در برابر سیل لجام‌گسیخته گردشگری داخلی پرداخته‌ایم در خطه بی‌بدیل شمال کشور بوده است. در سه دهه اخیر گسترش هیستریک گردشگری داخلی باعث آسیب‌های برگشت‌ناپذیر این اقلیم بی‌نظیر و تبدیل آن به بزرگ‌ترین زباله‌دان دنیا شده است. این چرخه معیوب در موفق‌ترین شیوه‌اش حداکثر به رونق کوتاه‌مدت منطقه‌ای می‌انجامد، اما گردشگری خارجی همواره بر اعتبار اقتصاد ملی می‌افزاید. امیدواریم که مراحل تکوین و توسعه تبریز 2018 و در گام‌های نخستین خود در قالب جذب گردشگران از آن‌سوی مرزها صورت بگیرد. برای هشدار از نابرابری رقابت با کشور ترکیه به توافق‌های اخیر «تعرفه ترجیحی» در اتاق بازرگانی ایران و ترکیه اشاره می‌کنم. در این توافق و حذف تعرفه واردات بین دو کشور در یک سال اخیر حجم صادرات ترکیه به ایران دو میلیارد دلار و واردات ترکیه از ایران تنها 40 میلیون دلار بوده است. باید از همین آغاز به خود هشدار دهیم که به بهانه اهداف آرمانی تبریز 2018، درنهایت با چنین تراز منفی در بخش گردشگری دو کشور هم روبه‌رو نشویم. دیگر آنکه از تجربه تلخی که از تخریب منابع در روند گسترش بی‌محابای گردشگری داخلی در شمال کشور داشته‌ایم ای‌کاش که پند بیاموزیم. باید که به‌موازات اجرایی شدن «تبریز 2018» به پاسداری و تحقق توسعه پایدار در بخش کشاورزی آذربایجان شرقی و البته تمامی سه استان آذری هم‌جوار اهتمام ورزیم. ادامه دارد.../