مشارکت کودکان در مراسم کاشت، داشت، برداشت
رشد کودک شهرنشین در گرو گردشگری کشاورزی
هدف مدارس طبیعت و گردشگری کشاورزی تغییر رویکرد نسل آینده است
تغییر رویکرد ما در هر حوزه نیازمند یک فرآیند بلندمدت است. در حوزه محیطزیست و کشاورزی، شکلگیری مدارس طبیعت چنین کارکردی دارند. در کنار این مدارس، گردشگری کشاورزی میتواند به شکلگیری دانش کشاورزی و تغییر تصویر در این حوزه کمک کند. این شیوه از گردشگری میتواند تصویر کشاورزی را در بلندمدت تغییر دهد.
سارا زارع:پویا نیکجو طراح تجربه و مروج رویکرد کاوشگری در طبیعت برای کودکان و نوجوانان به «ایانا» میگوید: گردشگری زراعت یا کشاورزی یکی از شاخههای پرطرفدار در زمینه اکوتوریسم است و به گردشگران کمک میکند تا در فرآیند زراعت سهیم شوند.
او گردشگری کشاورزی را نوعی از توریسم تجربه میداند و عنوان میکند در بسیاری از مناطق جهان بهویژه کشورهای توسعهیافته، کودکان و نوجوانان بهعنوان گردشگر در مزارع حضور مییابند. آنها در این فرآیند آموزشی شناخت خوبی از منابع نظیر آب، خاک و مواد غذایی کسب میکنند.
این همراه و همکار حوزه کودک و طبیعت میافزاید: گردشگری کشاورزی همچنین به کودکان کمک میکند تا رشد سالمتری داشته باشند. او درباره این شیوه در توریسم در ایران میگوید: ما شاهد تجربههای جستهوگریخته در این حوزه در کشورمان هستیم که در آن کودکان در روستا در جریان کشت و کار قرار میگیرند. بااینحال گردشگری کشاورزی آنهم در حوزه کودکان یک جریان آموزشی نوپاست.
نیکجو دراینباره برنامههایی نظیر سفرهای کودک و مدرسه طبیعت را جزئی از گردشگری کشاورزی میداند و معتقد است مواجهه مستقیم کودکان با کشاورزی و طبیعت به آنها کمک میکند به درک بهتری رسیده و درنهایت ارتقای فرهنگی در این حوزهها را شاهد باشیم.
آیا این شیوه از گردشگری نیازمند کمک سازمانهای متولی نظیر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است؟ این فعال حوزه کودک و طبیعت میگوید ما نیازمند بازتعریف گردشگری کشاورزی با استانداردهای جهانی از سوی سازمانهای متولی هستیم. در گام اول گروههای کوچک بهتر از هر نهاد دولتی میتوانند این کار را راه بیندازند و بدون دخالت این نهادها رشد کنند.
او میافزاید: در گام اول دولت میتواند تنها نقش نظارتی داشته باشد و شرکتها، مؤسسههای کشاورزی و نهادهایی که روی کشت و کار ارگانیک کار میکنند در کنار خانوادهها به رشد این شیوه از توریسم کمک کنند.
عارف آهنگر مدیر مدرسه طبیعت نوج ساری به «ایانا» میگوید: در مدارس طبیعت ما معتقدیم نمیتوان به کودکان به شکل مستقیم آموزش داد؛ زیرا این شیوه پایدار نیست. گردشگری یکی از راههایی است که ما میتوانیم به شکل غیرمستقیم این هدف را دنبال کنیم تا کودکان با منابع طبیعی آشنا شوند. در این شیوه بدون طراحی یک برنامه یا فعالیت خاص، کودکان به شکل آزادانه در محیط طبیعی حضور پیدا میکنند. این فعال مدرسه طبیعت میافزاید: تمام برنامههای انجامشده بازیمحور است و گرچه مرز دارد، اما حدی بر آن نداریم و بچهها میتوانند به شکل نامحدود فعالیت کنند.
آهنگر اضافه میکند: با توجه به نزدیکی زمین سابق مدرسه طبیعت «نوج» با شالیزار، آنها طی سه تا چهار ماه فرآیند کشت را مشاهده میکردند و همین امر باعث شد سواد عمیقتر و پایهایتری از منابع غذایی خود پیدا کنند. بسیاری از کودکان و حتی بزرگسالان نمیدانند برنج بهعنوان یکی از منابع اصلی غذایی آنها چطور تأمین میشود، همانطور که برخی کودکان فکر میکنند نان را در کارخانه تأمین میکنند.
او ادامه میدهد: در بسیاری از مدارس طبیعت فعالیت کشت گندم و سپس آرد کردن آن و پخت و خوردن نان انجام میشود و آنها با فرایند کاشت، داشت و برداشت آشنا میشوند. این همکار مدرسه طبیعت میگوید: اگر ما نسبت به غذایی که میخوریم و مسیر تولید آن شناختی نداشته باشیم بهطورقطع نسبت به آن احساسی نخواهیم داشت و این بیسوادی بومشناسی درنهایت به هدررفت منابع میانجامد.
آهنگر میافزاید: در پروژههای گردشگری کودکان با محوریت کشاورزی، هدف این است که کودک فرآیند فرآوری محصولات را ببیند و آنها را از نزدیک تجربه کند. برای ما مهمتر از جواب، شکلگیری سؤال در ذهن کودک است؛ زیرا پرسش او را به سمت رشد و یادگیری میبرد.
او ادامه میدهد: تجربه حضور کودکان در مزارع گندم، برنج و مرکبات نشاندهنده تأثیر بالای این امر بر توجه کودکان نسبت به محیط اطراف آنهاست. وقتی کودک را بهطور مثال به یک باغ میوه میبرید، او را با «فراوانی» منابع روبهرو میکنید. به این شیوه، هراسی که زندگی شهری از کمبود و پایان منابع به انسانها میدهد و پیامد آن میتواند بدرفتاریهای اجتماعی نظیر دزدی، حرص، احتکار و خساست باشد را خنثی می کنید. درواقع نگرش او نسبت به منابع عقلانیتر و منطقیتر میشود.
در تهران دو مدرسه طبیعت پردیسان و باغ گیاهشناسی در کنار سه مدرسه طبیعت سیار دامون، کوچار و طهران تلاش میکنند ارتباط کودک و طبیعت را تقویت کنند.
پدیدآورنده: سارا زارع
دیدگاه تان را بنویسید