Iranian Agriculture News Agency

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان خبر داد:

سرمازدگی تشعشعی، عامل تحمیل خسارات قابل توجه به باغداران زنجان/ ضرورت ارتقای سطح آگاهی بهره‌برداران به‌منظور مدیریت مطلوب باغ‌ها

سرمازدگی وقوع پدیده افت ناگهانی و خسارت‌زای دما در خارج از فصل و زمان مورد انتظار است، به‌طوری‌که بهره‌برداران را متحمل خسارات جبران‌ناپذیری کرده و تهدیدی جدی برای درآمدزایی آن‌ها به حساب می‌آید.

سرمازدگی تشعشعی، عامل تحمیل خسارات قابل توجه به باغداران زنجان/ ضرورت ارتقای سطح آگاهی بهره‌برداران به‌منظور مدیریت مطلوب باغ‌ها

سرمازدگی وقوع پدیده افت ناگهانی و خسارت‌زای دما در خارج از فصل و زمان مورد انتظار است، به‌طوری‌که بهره‌برداران را متحمل خسارات جبران‌ناپذیری کرده و تهدیدی جدی برای درآمدزایی آن‌ها به حساب می‌آید.

به گزارش ایانا از سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان، مدیر امور باغبانی این سازمان با بیان اینکه باغداران استان زنجان سالانه بیش از ده‌ها میلیارد تومان بر اثر خسارت ناشی از سرمازدگی متحمل ضرر و زیان می‌شوند، گفت: به‌منظور پیشگیری و مقابله با سرمازدگی باید زمان دقیق وقوع آن تخمین زده شده و سپس با به‌کارگیری تمهیدات مختلف خسارات ناشی از آن را به حداقل رساند.

بهنام اوجاقلو با بیان اینکه شناخت خود سرما نیز در مقابله با سرمازدگی بسیار حائز اهمیت است، به امکان وقوع دو نوع سرمازدگی انتقالی (جبهه‌ای) و سرمازدگی تشعشعی در مزارع و باغ‌ها اشاره کرد و افزود: سرمازدگی انتقالی بیشتر در حالت خواب زمستانی اتفاق می‌افتد و در مناطق معتدله درختان تاحدودی از نظر فیزیولوژیکی به این نوع سرما مقاوم هستند.

وی بیان کرد: سرمازدگی انتقالی معمولاً بر اثر عبور جبهه هوای سرد از یک منطقه اتفاق می‌افتد و باعث می‌شود دما به طور ناگهانی کاهش یافته و تا چند درجه زیر صفر هم برسد و سپس با رسیدن به دمای بحرانی محصول، گیاه دچار خسارت می‌شود. یکی از مشخصه‌های این نوع سرمازدگی وجود بادهای شدید و سرد در منطقه است. آسمان ممکن است ابری یا نیمه‌ابری باشد. در چنین شرایطی درخت حرارت و انرژی خود را به هوای سرد داده و دمای اندام‌های گیاهی به‌شدت افت می‌کند. در این‌گونه مواقع گرم کردن محیط باغ به طرق مختلف نیز چاره‌ساز نبوده و گرما از طریق جریان باد از محیط خارج خواهد شد.

اوجاقلو با اشاره به اینکه سرمازدگی انتقالی عمدتاً در مناطق گود و دره‌ها اتفاق افتاده و در هیچ جای دنیا نیز روش کنترلی برای آن وجود ندارد، ادامه داد: این نوع سرمازدگی که در سال 86 در کشورمان اتفاق افتاد در برخی سال‌ها امکان وقوع آن در پاییز یا اوایل بهار نیز وجود دارد.

وی عنوان کرد: در سرمازدگی تشعشی گرمای ناشی از تابش آفتاب در طول روز، در شب با طول موج‌های بلندتر به جو برگشته و باعث کاهش دمای هوای اطراف می‌شود، به‌طوری‌که پایداری چنین شرایطی منجر به وقوع یخبندان در سطح زمین شده و به عبارتی وارونگی حرارتی اتفاق می‌افتد. در این حالت بسته به میزان افت دما، سرعت کاهش دما و مدت زمان پایداری این شرایط، واکنش گیاه و درخت متفاوت بوده و میزان خسارت نیز متفاوت خواهد بود. این نوع تنش سرمایی معمولاً در شب‌های با آسمان صاف و بدون ابر و در اوایل بهار یا اوایل پاییز مشاهده می‌شود.

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان یادآور شد: در مواقع ابری بودن آسمان، ابرها مانع از خروج امواج حرارتی از سطح زمین شده و در نهایت از افت شدید دما جلوگیری می‌شود. زمانی که آسمان صاف باشد، به‌طور قطع صبح قبل از طلوع آفتاب دما به حداقل رسیده و با توجه به میزان افت دما شدت خسارت نیز متفاوت خواهد بود.

اوجاقلو با بیان اینکه باغ‌های استان همه‌ساله بر اثر سرمازدگی تشعشعی متحمل خسارات قابل توجهی می‌شوند، تأکید کرد: این نوع سرمازدگی در بسیاری از کشورهای پیشرفته تا حدودی کنترل می‌شود.

وی خاطرنشان ساخت: درجه حرارت خسارت‌زا در هر گیاه دمای حرارت بحرانی نامیده می‌شود و در محصولات مختلف نیز متفاوت است، به‌طوری‌که به‌عنوان مثال غنچه‌های درخت سیب در مرحله بازشدن به دمای منفی 2.7 تا منفی چهار درجه مقاوم است و این عدد در گوجه‌فرنگی به منفی 6.5 درجه سانتی‌گراد می‌رسد؛ در حالی که ممکن است درخت گردو در دمای منفی یک درجه دچار سرمازدگی شود.

اوجاقلو با بیان اینکه حساسیت اندام‌های گیاه با گذشت زمان از اغاز فعالیت نسبت به سرما بیش‌تر می‌شود، اضافه کرد: به‌عنوان مثال مقاومت شکوفه‌های درخت سیب بعد از باز شدن به منفی یک تا سه درجه سانتی‌گراد کاهش می‌یابد.

وی با بیان اینکه میزان خسارت در میوه‌های مختلف نیز متفاوت است، گفت: در میوه‌های ریز مانند گیلاس، آلبالو و انگور به‌طور معمول برای رسیدن به عملکرد اقتصادی باید 40 درصد گل ها تلقیح و تبدیل به میوه شوند. در صورت وقوع سرمازدگی و از دست رفتن 80 درصد گل‌ها، حتی اگر تمام 20 درصد گل باقی مانده نیز به میوه تبدیل شود باز هم عملکرد اقتصادی نبوده و باغدار متحمل ضرر و زیان خواهد شد، اما در دانه‌دارها همچون سیب و گلابی که میوه درشت‌تر است اگر پنج درصد گل‌ها نیز به میوه تبدیل شوند باز هم درآمد اقتصادی عاید باغدار خواهد شد. به عبارتی در برخی مواقع ممکن است سرمازدگی در گل‌های سیب یک درآمد اقتصادی خوب برای کشاورز در پی داشته باشد چراکه نوعی عمل تنک در دانه دارها انجام گرفته و باعث می‌شود میوه‌های باقی مانده درشت و با کیفیت باشد.

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان اظهار کرد: زمان گلدهی نیز در وقوع سرمازدگی در درختان بسیار حائز اهمیت است، به‌طوری‌که همه‌ساله درختانی همچون زردآلو، هلو و شلیل در استان زنجان در معرض خسارت سرمازدگی قرار دارند و در عین حال دانه‌دار‌ها در استان دیرتر گل داده و کم تر در معرض خسارت ناشی از سرمازدگی هستند و از سرمای دیررس بهاره در امان می‌مانند.

اوجاقلو ادامه داد: درختان گردو همه ساله در مناطق مختلف استان زنجان در اواخر اسفند و اوایل بهار تحریک به رشد شده و در اثر سرمای دیررس بهاره دچار خسارت می‌شوند.

وی با تأکید بر ارتقای سطح آگاهی و دانش بهره‌برداران در زمینه‌های مختلف به منظور مقابله با سرمازدگی عنوان کرد: باغداران با افزایش شناخت خود از موضوع‌های مرتبط با سرمازدگی می‌توانند با اعمال مدیریت مطلوب در باغ و انجام به موقع برخی اقدامات کنترلی خسارت‌های ناشی از سرمازدگی را به حداقل برسانند.


جلوگیری از سرمازدگی باغ‌های میوه با "تغذیه بهینه و متعادل درختان"

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان افزود: گیاه سالم و قوی با بهره‌مندی از تغذیه بهینه و متعادل در یخبندان‌ها و پایین‌ترین دماها مقاومت بیشتری از خود نشان داده و در صورت بروز خسارت نیز، توان جبران و تقویت و بازیابی در گیاه وجود دارد.

اوجاقلو با تأکید بر رعایت زمان مناسب مصرف انواع کود تأکید کرد: باید دقت کرد کودهای ازته در اواخر فصل رشد همچون اواخر تابستان یا اوایل فصل پاییز مصرف نشود چراکه رشد درخت تحریک شده و دیرتر به خواب می‌رود و در نهایت مقاومت درخت در مقابل سرمای زودرس اواخر پاییز کاهش می‌یابد.

وی خاطرنشان ساخت: قطع بهنگام آبیاری در باغ نیز از دیگر موارد مهمی است که در به حداقل رساندن خسارت ناشی از سرمازدگی بسیار حایز اهمیت است، به‌طوری‌که اگر آبیاری زودتر در باغ قطع شود درختان سریع‌تر به خواب رفته، بافت آن‌ها محکم‌تر و سفت‌تر شده و مقاومتشان در برابر دمای پایین اواخر پاییز و اوایل زمستان بیشتر می‌شود.

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان نقش و اهمیت مصرف کودهای پتاسه در افزایش مقاومت درختان نسبت به سرمازدگی را مورد تأکید قرار داد و اضافه کرد: مصرف کودهای پتاسه همچنین باعث می‌شود گیاه مقاومت بیشتری در برابر تنش‌های محیطی و آفات و بیماری‌ها داشته باشد.

به گفته اوجاقلو، چیدن بهنگام میوه‌ها نیز از نکات بسیار مهمی است نباید از آن غافل شد چراکه دیر چیده شدن میوه نیز باعث می‌شود درخت دیرتر به خواب رفته و در مقابل سرمای اواخر پاییز و اوایل زمستان حساس‌تر شود.

وی اظهار کرد: باغداران باید توجه کنند که در مواقع بروز یخبندان و سرمازدگی در باغ، بافت‌های خشک‌شده درختان که مستعد برای شیوع انواع آفات و بیماری‌ها هستند هرس شود.


انتخاب محلی مناسب برای احداث باغ، عاملی بسیار مهم در مصون ماندن باغ‌ها از سرمازدگی

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان، علاوه بر به‌کارگیری روش‌های فعال یا کوتاه‌مدت برای مدیریت مطلوب باغ‌ها به‌منظور جلوگیری از سرمازدگی درختان، روش‌های حفاظتی بلندمدت یا غیر‌فعال که عمدتاً تمهیدات قبل از احداث باغ را شامل می‌شوند نیز در جلوگیری از سرمازدگی باغ‌های میوه نقش تعیین‌کننده‌ای دارند.

اوجاقلو با تأکید بر اینکه انتخاب محل مناسب برای احداث باغ‌های میوه در مصون ماندن باغ از سرمازدگی بسیار تأثیرگذار است، گفت: باغ‌های میوه باید در زمین‌هایی احداث شوند که هوا به‌خوبی در آن‌ها جریان داشته باشد.

وی اراضی شیبدار را بهترین مکان برای احداث باغ دانست و بیان کرد: در انتخاب اراضی شیبدار نیز باید دقت شود شیب زمین رو به جنوب نباشد چراکه دامنه‌های جنوبی در اواخر اسفند و اوایل بهار گرمای بیشتری دریافت کرده و گل‌های درختان سریع‌تر باز می‌شوند که در چنین شرایطی در صورت وقوع سرمای دیررس بهاره یا به عبارتی سرمای تشعشعی، درختان دچار سرمازدگی خواهند شد.

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان ادامه داد: شیب‌های رو به شمال اواخر اسفند و اوایل بهار گرمای کمتری دریافت کرده؛ لذا گل‌ها دیرتر باز شده و درختان از سرمازدگی در امان می‌مانند.

اوجاقلو با اشاره به اینکه احداث بادشکن در جهت باد غالب منطقه باعث مصون ماندن باغ از سرمازدگی جبهه‌ای می‌شود، عنوان کرد: نوع خاک باغات نیز در جلوگیری از سرمازدگی بسیار مهم است، به‌طوری‌که خاک‌های تیره‌رنگ به‌دلیل اینکه انرژی بیشتری از خورشید جذب می‌کنند و در زمان کاهش دما مدت‌زمان بیشتری حرارت به محیط انتقال می‌دهند، برای احداث باغ مناسب‌تر هستند.

وی در پایان افزود: انتخاب نوع محصول و نوع رقم نیز در جلوگیری از سرمازدگی باغ‌ها بسیار حایز اهمیت است و در این راستا در مناطقی که همواره احتمال وقوع سرمازدگی بهاره وجود دارد باید از کشت ارقام زودگل جدا خودداری شود./

انتهای پیام

دیدگاه تان را بنویسید