Iranian Agriculture News Agency

گزارش ایانا از تاثیر بکارگیری تکنولوژی نامناسب در مرگ تمدن ایران

آب شیرین‌کن‌ها، کام آبخوان‌ها را تلخ می‌کنند

برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی و افت سفره آب‌ها سبب شده است که کیفیت آب آبخوان‌ها به شدت افت کرده و شور شوند. این مسئله کشاورزان مرفه‌تر یعنی پسته‌کاران را ترغیب کرده است که برای حفظ سرمایه‌های خود به نصب آب شیرین‌کن بر روی چاه‌های کشاورزی روی بیاورند. نتیجه اینکه، به کمک تکنولوژی باز هم برداشت بیشتر از منابع آب زیرزمینی امکان‌پذیر شده است اما دبیر طرح احیای و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی معتقد است که این تکنولوژی، به صورت مضاعف بر مرگ آبخوان‌ها تاثیر می‌گذارد.

آب شیرین‌کن‌ها، کام آبخوان‌ها را تلخ می‌کنند

خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)-لیلا مرگن:

برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی و افت سفره آب‌ها سبب شده است که کیفیت آب آبخوان‌ها به شدت افت کرده و شور شوند. این مسئله کشاورزان مرفه‌تر یعنی پسته‌کاران را ترغیب کرده است که برای حفظ سرمایه‌های خود به نصب آب شیرین‌کن بر روی چاه‌های کشاورزی روی بیاورند. نتیجه اینکه، به کمک تکنولوژی باز هم برداشت بیشتر از منابع آب زیرزمینی امکان‌پذیر شده است اما دبیر طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی معتقد است که این تکنولوژی، به صورت مضاعف بر مرگ آبخوان‌ها تاثیر می‌گذارد.

کشاورزان ایرانی که تا کمتر از پنج دهه پیش با استفاده از تکنولوژی قنات، رابطه نسبتا پایداری با طبیعت داشتند، به کمک تکنولوژی چاه عمیق و پمپ توانستند مخازن آب زیرزمینی را در اعماق بیشتر تخلیه کرده و کشاورزی را توسعه دهند. توسعه کشاورزی توانست نیازهای غذایی جمعیت رو به رشد ایران را پوشش دهد، اما این روزها از گوشه و کنار کشور خبر می‌رسد که زیر پای ابنیه، زمین‌های کشاورزی و مراکز حساس به یکباره 50 متر خالی شده است. آبخوان‌هایی که آب آن ها طی پنج دهه گذشته به شدت تخلیه شد، دیگر نمی‌توانند فشارهای لایه‌های بالا را تحمل کرده و یکباره فرو می‌ریزند. در چنین شرایطی کارشناسان می‌گویند زمان مرگ دشت فرا رسیده است زیرا آبخوان‌ها به وضعیت غیر قابل بازگشت رسیده‌اند. از 609 دشت ایران 350 دشت ممنوعه شده است؛ یعنی هر لحظه انتظار می‌رود زیر پای مردم به دلیل برداشت بیش از حد آب زیرزمینی تخلیه شود. اما گویا بهره‌برداران متوجه مرگ تمدن در ایران نیستند. نه مصرف کننده خانگی به این هشدارها اهمیت می‌دهد، نه صنعت به دنبال تکنولوژی‌ها کم آبخواه است و نه بخش کشاورزی می‌داند که با این بی آبی چه کند. کشاورزان خرده پایی که محصولات استراتژیک اما کم ارزش از نظر اقتصادی تولید می‌کنند، خودبه خود با خشک شدن چشمه‌ها و چاه‌ها از گردونه تولید خارج می‌شوند و به این ترتیب امنیت غذایی ایران با بحران روبرو می‌شود؛ اما هستند کشاورزان متمولی که باز هم می‌توانند از تکنولوژی برای حفظ سرمایه خود، یعنی باغات وسیع پسته کمک بگیرند.

این روزها در تلگرام به عنوان یک رسانه اجتماعی فراگیر در ایران به وفور تبلیغ آب شیرین‌کن‌ها را می‌بینیم. با جستجویی کوتاه در گوگل هم آب شیرین‌کن‌هایی که با روش اسمز معکوس (RO) ، آب را شیرین می‌کنند به کشاورزان توصیه شده است. قیمت دستگاه‌ها در صفحاتی که محصول معرفی شده مشخص نیست و باید از طریق تماس تلفنی حجم آب شور مورد نظر برای تصفیه را اعلام کنید تا به شما قیمت برآوردی دستگاه آب شیرین کن اطلاع داده شود. این تکنولوژی به کشاورزان اجازه می‌دهد از آب‌های شور هم بهره ببرند. یعنی اگر تا دیروز شور شدن منابع آب بشر را ناگزیر می‌کرد که جلای وطن کرده و در منطقه‌ای جدید که منابع آب دارد، ساکن شود، امروز تکنولوژی به قیمت نابود شدن و غیر قابل سکونت شدن طبیعت، امکان زیست طولانی‌تر را برای بشر فراهم کرده است.

هشدار نسبت به نصب آب شیرین‌کن‌ها به روی چاه کشاورزی

عبدالله فاضلی فارسانی، دبیر طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی شرکت مدیریت منابع آب ایران، درباره نصب آب‌شیرین‌کن‌ها به روی چاه‌های کشاورزی هشدار می‌دهد.

وی در گفتگو با ایانا می‌گوید: متاسفانه در برخی دشت‌های کشور اتفاق عجیبی افتاده است. با توجه به حجم برداشت و افت سطح منابع آب زیرزمینی، سفره‌های این مناطق با کسری مخزن، دچار افت کیفیت شده و درجه شوری آن ها بالا رفته است. زیرا وقتی حجم آب کم می‌شود، تبادل یونی زیاد می‌شود و از لحاظ کیفی آب مخزن دچار افت شده و درجه شوری بالا می‌رود .

دبیر طرح احیا و تعادل بخشی اضافه می‌کند: در حال حاضر کشاورزان برای حل این مشکل، دستگاه آب‌شیرین‌کن روی چاه گذاشته‌اند و با قیمت بالا، آب را شیرین می‌کنند و به باغات پسته می‌دهند.

به گفته وی شهرهای کرمان و سیرجان در استان کرمان، بوشهر و بعضا جنوب استان فارس شاهد رشد نصب دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن به روی چاه آب هستند. این مسئله اتفاق وحشتناکی است زیرا تداوم برداشت از سفره را امکان‌پذیر می‌کند.

فاضلی بیان می‌کند: با برداشت بیشتر آب، افت سفره بیشتر شده و شوری آب بالا می‌رود. از سوی دیگر نمک آب شیرین‌کن هم در گوشه‌ای رها شده و با بارش و نشتی آن به داخل زمین، این شوری به سفره‌های زیرزمینی باز می‌گردد. در نتیجه باعث شوری مضاف آبخوان می‌شود.

وی تاکید می‌کند: اگر دستگاه‌های آب‌ شیرین‌کن به روی چاه‌ها توسعه پیدا کند، آبخوان‌ها را باید از دست رفته تلقی کرد.

دبیر طرح احیا و تعادل بخشی اعلام می‌کند: این مجموعه در حال جمع‌آوری آمار، گزارش ها و اطلاعات در زمینه تعداد آب شیرین‌کن‌های نصب شده است اما گروه حفاظت کیفی شرکت مدیریت منابع آب ایران نیز مطالعه‌ای درباره توسعه این تکنولوژی و اثر آن روی آبخوان‌ها انجام داده و نتایج در شورای رهبری طرح احیا و تعادل بخشی مطرح شده است.

وی ادامه می‌دهد: تصمیماتی در این رابطه گرفته شده و مکاتباتی نیز با وزارت جهادکشاورزی برای تصمیم‌گیری درباره آب شیرین‌کن‌ها انجام شده است.

فاضلی مدعی است که متاسفانه وزارت جهاد کشاورزی از این آب شیرین‌کن‌ها حمایت کرده و برای نصب این تجهیزات روی چاه‌ها یارانه می‌دهد.

به گفته وی، نصب آب شیرین‌کن به روی چاه کشاورزی نیازمند کسب مجوز از وزارت نیرو است؛ اما در حال حاضر کشاورزان با تسهیلاتی که از وزارت جهاد کشاورزی دریافت کرده‌اند، این تجهیزات را به روی چاه‌های خود نصب کرده‌اند. همین طور این وزارتخانه در همایش مدیریت مزرعه، بحث مدیریت آب شور در مزرعه را هم پیگیری می‌کند.

به کانال ایانا در تلگرام بپیوندید

دبیر طرح احیا و تعادل بخشی می‌گوید: پسته برای ایران محصولی استراتژیک نیست که تولید آن برای ما به قیمت نابودی آبخوان‌ها تمام شود. اما از آنجا که کشت این محصول با استفاه از تکنولوژی آب شیرین‌کن برای کشاورزان به صرفه است، اقدام به خرید این تجهیزات می‌کنند.

وی با اشاره به نشستی که با محیط زیست برگزار شده و اعلام مخالفت این سازمان با نصب آب شیرین‌کن‌ها به روی چاه‌های کشاورزی، از تلاش وزارت نیرو برای ایجاد محدودیت در نصب آب شیرین‌کن از طریق طرح مسئله در شورای عالی آب خبر می‌دهد.

به آب شیرین‌کن‌ها یارانه نمی‌دهیم

اگرچه دبیر طرح احیا و تعادل بخشی آب زیرزمینی از ارائه یارانه توسط وزارت جهاد کشاورزی برای نصب آب شیرین‌کن به روی چاه‌ها خبر می‌دهد اما رضا سرافرازی، مدیر کل دفتر آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید که این وزارتخانه به آب شیرین‌کن روی چاه‌ها هیچ یارانه‌ای نمی‌دهد.

وی اضافه می‌کند: وزارت جهاد کشاورزی فقط برای آبیاری تحت فشار یارانه 85 درصدی ارائه می‌دهد و تمام عملیات انجام شده در بخش کشاورزی در قالب بحث احیا و تعادل بخشی دشت‌ها انجام می‌شود.

به گفته سرافرازی میزان آب برداشت شده از چاه‌ها در قالب آب قابل تنظیم در داخل هر دشت و در چارچوب پروانه‌هایی است که وزارت نیرو صادر کرده است.

وی می‌گوید: اگر میزان برداشت از سفره و بیلان سفره وضعیت مطلوبی داشته باشد و تراز منفی نشود، احتیاجی به استفاده از آب شیرین‌کن نیست. در حال حاضر به دلیل از بین رفتن این تعادل، کشاورزان با مشکل شوری آب مواجه شده و با هزینه و سرمایه خود این سیستم‌ها را به روی چاه‌ها نصب می‌کنند. میزان برداشت آب آن ها نیز در چارچوب پروانه‌های ارائه شده توسط وزارت نیرو انجام می‌شود.

طبق ماده 26 فصل اول قانون توزیع عادلانه آب که درباره قوانین حفر چاه و قنات است، تحویل سوخت مورد نیاز موتور پمپ‌ها، پمپ، لوله و تجهیزات چاه‌ها در قبال ارائه پروانه حفر و بهره‌برداری از سوی مالک امکان پذیر است. اما آیا برای آب شیرین‌کن‌های نصب شده به روی چاه‌های کشاورزی نیز چنین قانونی وجود دارد؟ اگرچه دبیر طرح احیا و تعادل بخشی معتقد است که نصب آب شیرین‌کن مستلزم دریافت مجوز از وزارت نیرو است باید دید چگونه برخی چاه‌های مناطق پسته خیز کشور به این سیستم مجهز شده‌اند. اگر این فعالیت بدون مجوز انجام شده، چرا وزارت نیرو به عنوان دستگاه متولی آب کشور این‌قدر دیر متوجه نصب این تجهیزات به روی چاه‌ها شده است و اگر با مجوز وزارت نیرو این کار انجام شده است، چرا کارشناسان این وزارتخانه به تبعات منفی نصب این تکنولوژی توجهی نداشته‌اند؟ اگر در برخورد با برداشت‌های غیر قانونی از منابع آب کشور سیستم نظارتی درستی داشتیم، امروز شاهد حفر 400 هزار حلقه چاه غیر مجاز، مجهز به موتور پمپ نبودیم. در حال حاضر ضعف نظارت، ورود تکنولوژی بدون در نظر گرفتن قوانین و صلاحدید جامعه و عدم آشنایی مردم با حقوق قانونی خود، منابع آب ایران را با بحران جدی روبرو کرده است.

L-960612-01

انتهای پیام

دیدگاه تان را بنویسید