بیماری برقی در اقتصاد ایران

دنیای اقتصاد: پیک مصرف برق در تیرماه امسال 2700 مگاوات، یعنی حدود پنج درصد نسبت به پیک سال گذشته افزایش داشته است؛ ارزیابی‌ها حاکی از این است که چنین افزایشی بعضا حتی بیشتر از میزان مصرف کل کشورهای همسایه است. رشد مصرف برق کشور در یک سال گذشته به تنهایی بیش از کل مصرف برق کشوری مثل ارمنستان (1800 مگاوات) است. برای عبور از پیک تابستان سال جاری از سال گذشته تاکنون حدود 3هزار مگاوات نیروگاه جدید وارد مدار شده است تا پاسخگوی این حجم افزایش مصرف باشد.

جهش مصرف برق در کشور در حالی است که وزیر نیرو ارتباط آن را با دلایلی نظیر افزایش درجه حرارت، رشد اقتصادی، رشد جمعیت قابل توجیه نمی‌داند و معتقد است: این میزان رشد مصرف حاکی از وجود یک بیماری لاعلاج در صنعت برق کشور است. حمید چیت چیان در مراسم افتتاح و بهره برداری از 59 پروژه و آغاز عملیات اجرایی 29پروژه انتقال و فوق توزیع شرکت برق منطقه‌ای تهران با اشاره به اینکه صنعت برق، صنعتی سرمایه بر است و تفاوت فاحشی با سایر صنایع دارد، اعلام کرد: برای تولید هر هزار مگاوات برق، نیازمند تزریق 2 هزار میلیارد تومان سرمایه هستیم. اگر سرمایه‌گذاری در بخش انتقال و توزیع را نیز به آن اضافه کنیم، این مبلغ تا دو برابر افزایش خواهد داشت. با توجه به این ارقام مسوولان اقتصادی کشور و مجلس همگی باید به فکر مهار مصرف باشند. اگر این روند رشد ادامه پیدا کند، تمام منابع سرمایه‌گذاری نیز برای تامین برق مورد نیاز کفایت نخواهد کرد. وزیر نیرو یکی از دلایل بروز این بیماری را رواج اجناس سطح پایین در بخش خنک‌کننده و لوازم منزل دانست و گفت: استفاده از کولرهای گازی بین مردم رواج یافته است، اما متاسفانه مردم اجناس بنجل خارجی را خریداری می‌کنند که این موجب می‌شود مصرف برق نامتعارف و غیراستاندارد شود و حاضر نیستند در ازای هزینه بیشتر، جنس مرغوب با مصرف برق کمتر خریداری کنند. این در حالی است که هزینه ازدیاد استفاده از لوازم نامرغوب به نوعی بر دوش وزارت نیرو است. وزیر نیرو با بیان اینکه در برخی استان‌ها از نظر مصرف با شرایط به مراتب بدتر از تهران روبه رو هستیم، اظهار کرد: در برخی استان‌ها تا نزدیک 20درصد با رشد مصرف برق روبه رو بوده ایم. به گفته وی، در شرکت برق منطقه‌ای غرب کشور 18درصد، گیلان 13 درصد و فارس 10 درصد نسبت به سال گذشته افزایش مصرف ثبت شده که در نوع خود بی سابقه است. وزیر نیرو درباره وضعیت برق تهران نیز، گفت: بخشی از خطوط تولید، پست‌ها و خطوط انتقال و توزیع برق تهران، با فرسودگی روبه رو است که نشان از آن دارد که تهران نیازمند احداث تونل‌های انرژی متعدد در سطح پایتخت است. وزیر نیرو یکی از ابزارهای کاهش مصرف برق را واقعی شدن قیمت دانست و گفت: واقعی شدن قیمت برق باعث روی آوردن صنایع و مصارف خانگی به سمت تکنولوژی‌های کم‌مصرف بخش برق در کشور می‌شود.

از سوی دیگر، واقعی شدن قیمت‌ها باعث فراهم شدن منابع مالی بیشتر برای توسعه صنعت برق در کشور نیز خواهد شد. وزیر نیرو با اشاره به اینکه در سال گذشته قریب به 2500 میلیارد کیلووات ساعت برق به مشترکان فروخته‌ایم گفت: اگر این رقم در 66 تومان به ازای هر کیلووات ساعت ضرب شود، به رقم 17 هزار و 500 میلیارد تومان خواهیم رسید که کل درآمد صنعت برق کشور است. وی در ادامه با اشاره به اینکه اگر بخواهیم بر اساس قانون برنامه ششم توسعه سالانه 4 تا 5 هزار مگاوات به ظرفیت تولید نیروگاه‌های کشور اضافه کنیم، نیاز به اعتباری بین 15 تا 20 هزار میلیارد تومان خواهیم داشت، گفت: اگر هزینه‌های بخش انتقال و توزیع را نیز به آن اضافه کنیم، بسیار بیشتر از کل درآمد صنعت برق خواهد شد، بنابراین چاره‌ای جز حرکت به سمت واقعی کردن قیمت‌های برق نداریم.وی با اشاره به اقدامات وزارت نیرو برای بخش پیک سایی و سرمایه‌گذاری در مدیریت مصرف، اعلام کرد: اگر این اقدامات صورت نمی‌گرفت پیک سال جاری به 60هزار مگاوات می‌رسید، رقم کنونی پیک نشان می‌دهد که ما توانسته‌ایم، 4500 مگاوات پیک سایی انجام دهیم.

وزیر نیرو یکی از امتیازاتی را که در سال گذشته از سوی صنعت برق برای پیک سایی در ارتباط با صنایع انجام شد را تخصیص 200میلیارد تومان به صنایع کشور دانست و افزود: صنایع در این طرح، زمان اورهال (تعمیرات اساسی) را به زمان پیک مصرف منتقل کردند. مطابق آمارها پیک بار کشور در سال جاری در اواخر نیمه اول تیرماه سال جاری به 55هزار و 396 مگاوات رسید که این روند مصرف برق نشان می‌دهد صنعت برق با یک رویه افزایشی قابل تامل و هشدار دهنده روبه رو شده است. کارشناسان معتقدند سابقه رشد 5 درصدی اوج مصرف برق در یک سال گذشته در هیچ جایی از دنیا سابقه ندارد و جالب اینکه عمده کشورهای توسعه یافته دنیا سالانه اوج مصرف برق را کاهش می‌دهند. در این میان هوشنگ فلاحتیان، معاون برق و انرژی وزیر نیرو معتقد است برای جبران این میزان رشد، سالانه باید 4 تا 5هزار مگاوات نیروگاه جدید وارد مدار شود. به گفته وی، در طول چهار سال گذشته حدود 8هزار مگاوات نیروگاه جدید وارد مدار شده است. فلاحتیان ابراز امیدواری کرده تا قبل از تابستان 97 حدود 4هزار مگاوات برق نیز وارد مدار شود. وی با اشاره به پیک بار مصرف در استان تهران نیز گفت: در یک سال گذشته حدود 800 مگاوات افزایش مصرف در تهران داشته‌ایم؛ این در حالی است که دمای هوا در شهر تهران چندان گرم نشده است. برای جبران این افزایش، حداقل باید 1200مگاوات نیروگاه جدید وارد مدار کرد که با احتساب هزینه‌های تولید، انتقال و توزیع آن باید تنها برای تهران سالانه 4هزار میلیارد تومان اعتبار اختصاص داد. این در حالی است که کل اعتبار اختصاص داده شده به صنعت برق کشور در سال گذشته برای اجرای طرح‌های توسعه ای، حدود 240میلیارد تومان بوده است. در این شرایط باید پذیرفت با روند تعرفه‌های کنونی، امکان سرپانگهداشتن صنعت برق به نحوی که کل نیازها را بتوان پوشش داد، وجود ندارد. به گفته فلاحتیان، صنعت برق یک بنگاه اقتصادی است و خودش باید با تکیه بر توانمندی‌های خود، آن را اداره کند؛ این در حالی است که در این زمینه ضعف قانونی نداریم، اما شهرداری‌ها باید کمک کنند. گاهی اخذ مجوزهای لازم برای انجام عملیات‌های درون‌ شهری تهران برای توسعه و توزیع شبکه برق ماه‌ها زمان می‌برد و حتی سه تا چهار برابر هزینه کل پروژه را برای انجام عملیات حفاری درون‌شهری طلب می‌کند.