اجرای عملیات اصلاحی در 500 هزار هکتار از اراضی کشاورزی

به گفته رئیس موسسه تحقیقات خاک و آب، در برنامه ششم توسعه به مسئله بهبود ماده آلی خاک در سطحی معادل 500 هزار هکتار از اراضی آبی کشور، توجه شده است.

کامبیز بازرگان در گفتگو با خبرنگار ایانا بیان کرد: بر اساس مفاد برنامه ششم توسعه 500 هزار هکتار از هفت میلیون هکتار اراضی آبی کشور تحت پوشش برنامه‌های افزایش ماده آلی قرار خواهد گرفت. تاکنون نیز برنامه‌هایی در وزارت جهاد کشاورزی اجرا شده بود اما به شکل سیستماتیک درباره پیشرفت آن گزارشی ارائه نمی‌شد.

وی افزود: در حال حاضر برنامه‌های مرتبط با تغییر ماده آلی در خاک کشاورزی بر مبنای حمایت ترویجی، برگزاری کلاس‌های آموزشی، ارائه دستورالعمل و پوستر و تمایل شخصی بهره‌برداران برای اصلاح ماده آلی خاک، متمرکز بوده است.

رئیس موسسه تحقیقات خاک و آب درباره دلیل انتخاب این سطح محدود برای اجرای برنامه‌های اصلاحی ماده آلی خاک، گفت: مواد آلی باید به مقدار زیادی استفاده شود تا درصد ماده آلی خاک را تغییر دهد. تامین ماده آلی مورد نیاز برای اصلاح خاک 500 هزار هکتار از اراضی کشاورزی و همچنین هزینه‌های این عملیات و تسهیل کاربرد آن، نیاز به صرف وقت و هزینه زیاد دارد.

وی پیش‌بینی کرد: با شروع عملیات اصلاح ماده آلی خاک در بخش کشاورزی موج حرکت در بهره‌برداران این بخش برای گام برداشتن در این مسیر ایجاد شود و این سیاست به صورت خودجوش جلو برود.

ممنوعیت سوزاندن بقایای گیاهی در لایحه هوای پاک

به گفته بازرگان، در حال حاضر نیز مقدار زیادی ماده آلی در بخش کشاورزی شامل کود دامی و مواد آلی سهل الوصول مصرف می‌شود اما افزایش ماده آلی خاک صرفا با استفاده از روش کاربرد مستقیم ماده آلی امکان‌پذیر نیست و باید راه‌های دیگری نیز در مزارع به کار گرفته شود.

وی افزود: یکی از راه‌های مهم بهبود ماده آلی خاک، نگه داشتن این مواد و جلوگیری از حذف آن است. باید سوزاندن بقایا را ممنوع کنیم که خوشبختانه در لایحه هوای پاک، این مسئله ممنوع اعلام شده است. موضوع دیگر سیستم کشت و کار است که باید به نحوی باشد که ذخیره مواد آلی را افزایش دهد. در وزارت جهاد کشاورزی برنامه کشاورزی حفاظتی با حداقل شخم برای کشت و کار روی زمین پیگیری می‌شود. این برنامه، ماده آلی را در خاک ذخیره می‌کند زیرا ماده آلی به خاک برگردانده شده و بقایای گیاهی باعث ذخیره ماده آلی در خاک می‌شوند.

رئیس موسسه تحقیقات خاک و آب ادامه داد: برنامه خاک‌ورزی حفاظتی از چند سال قبل در بخش کشاورزی پیگیری شده و پیشرفت نسبتا خوبی داشته است. برای اجرای این برنامه نیازمند ماشین‌آلات خاک هستیم. ضمن آنکه بهبود ماده آلی خاک در مناطق خشک کمی سخت‌تر است.

وی درباره وضعیت ماده آلی در خاک‌های کشاورزی ایران بیان کرد: بیش از 60 درصد خاک‌های کشاورزی ایران مواد آلی زیر یک درصد دارند. ما معتقدیم که برای اینکه اراضی کشاورزی ایران به وضعیت مطلوب برسند، باید میزان ماده آلی خاک به دو درصد افزایش یابد.

سرشاخه حاصل از هرس، بهترین منبع ماده آلی

به گفته بازرگان بهبود ماده آلی در خاک‌های کشاورزی به سیستم کشت و میزان ورودی مواد آلی وابسته است که باید روی هر دوی اینها کار شود. در برنامه ششم ،بیشترین چیزی که در کنار ساختار کشت و کار به آن توجه می‌شود، معرفی منابع مواد آلی دیگر و اجرای برنامه مدیریت تغذیه تلفیقی است. سالانه مقدار زیادی سرشاخه حاصل هرس درختان به‌وجود می‌آید که این ماده تبدیل به زغال می‌شود. در حالی که می‌توان آن را به کمپوست تبدیل و به خاک برگرداند. در حال حاضر وزارت جهاد کشاورزی روی این موضوع کار می‌کند.

وی به این پرسش که در رقابت اقتصادی بین تولید زغال و کمپوست، کدامیک پیروز میدان هستند، این گونه پاسخ داد: در نگاه ساده اقتصادی به ظاهر تولید زغال پیروز خواهد بود اما در درازمدت با توجه به اثرات مثبت بهبود وضعیت اقتصادی کشاورزان، کمپوست پیروز می‌شود. طبیعی است که در چنین شرایطی وزارت جهاد کشاورزی باید از این موضوع حمایت کند.

رئیس موسسه تحقیقات خاک و آب گفت: اگر کشاورز ببیند که استفاده از ماده آلی چقدر برای وی سود ایجاد می‌کند و عایدی حاصل از فروش محصول کشاورزی به چه میزان افزایش می‌یابد، با محاسبات معمولی به قضیه نگاه نخواهد کرد.

وی اضافه کرد: اطلاعات خوبی داریم که نشان می‌دهد کاربرد ماده آلی در ایران منجر به بهبود وضعیت تولید در بخش کشاورزی شده است. کشاورزی می‌گفت که در یک سال 40 تن ماده آلی در مزرعه خود استفاده کرده‌ است و اثر آن را سال بعد در عملکرد تولید و پول فروش لمس کرده‌ است. بنابراین انگیزه پیدا کرد تا برای سال بعد نیز 70 تا 80 تن ماده آلی خریداری و ذخیره کند. این رویکردها نشان می‌دهد اجرای تصمیمات درباره افزایش ماده آلی، عملیاتی خواهد شد.

بازرگان درباره وضعیت ماشین آلات مورد نیاز برای اصلاح ساختار خاک عنوان کرد: در حوزه ماشین‌آلات توانمندی‌های نسبتا خوبی در کشور داریم. در کشاورزی حفاظتی سازندگان داخلی کارهای خوبی برای تامین ماشین‌آلات مورد نیاز انجام می‌دهند.

وی افزود: نمی‌توان به طور مطلق گفت درباره وضعیت ماشین‌آلات در کشور سخن گفت. در حال حاضر سیستم خردکن چوب برای سرشاخه‌ها لازم است که در داخل نداریم، ولی ظرفیتی وجود دارد که سازندگان داخلی می‌توانند از آن ایده گرفته و به سرعت نیازها را تامین کنند. در ابتدای راه ممکن است نیازمند به واردات باشیم اما خیلی سریع این مشکل حل می‌شود.

به گفته رئیس موسسه تحقیقات خاک و آب، وزارت جهاد کشاورزی برای بهبود وضعیت ماده آلی خاک نمی‌تواند مکانیزم تشویقی پرداخت یارانه مستقیم را در نظر بگیرد زیرا حجم ماده آلی مصرفی برای اصلاح خاک از 5 الی 6 تن آغاز شده و به 30 تا 40 تن می‌رسد. اما می‌تواند با اقدامات آموزشی و ترویجی، این رویکرد را در بخش کشاورزی توسعه دهد.

L-960330-02