نقش موثر زن مسلمان کشاورز در ارتقای سطح کیفی یک جامعه

به گزارش خبرنگار ایانا، اقتصاد هر کشوری از چند بخش تشکیل شده که یک بخش مهم آن کشاورزی است و زنان روستایی هم بخش مهمی از  فعالان حوزه اقتصاد کشور محسوب می شوند. در این زمینه با دکتر سلطانی عضو هیئت علمی پژوهش‌های برنامه‌ریزی و طاهره رضاپور دکترای کشاورزی صحبت کرده ایم که در ادامه مشروح آن را می خوانید:

دکتر سلطانی به عنوان اولین سوال، راجع به روستاهای ایران، مسافت و آمار و اطلاعاتی که از آنها موجود است برای ما بفرمایید؟

کشاورزی از ابتدای تاریخ کار زنان بوده و زمانی که مردها کارگری را انجام می دادند زنان کشاورزی را ابداع و شروع به تولید غذا کردند. در حال حاضر در کشور ما ۲۶ درصد از جمعیت مردم در روستاها زندگی می کنند این ۲۶ درصد حدوداً ۲۰ میلیون می شوند که از این ۲۰ میلیون حدودا ده میلیون نفر خانم های روستایی هستند. متاسفانه خیلی از خانم های ما در قالب نظام های بهره برداری خانوادگی در نقش دختر، در نقش همسر یا در نقش مادر کار کشاورزی را انجام می دهند اما خود را خانه‌دار حساب می کنند و کشاورزی را شغل خود نمی داند به خاطر همین ما آمار دقیقی از کشاورزان خانم در دست نداریم اما وقتی پژوهش های مختلف و نتیجه هایشان را مقایسه می کنیم، حداقل ۵۰ درصد از فعالیت های کشاورزی توسط بانوان انجام می شود.

در حال حاضر چند درصد از جمعیت کشور در روستاها ساکن هستند؟

 ۲۶ درصد

اطلاعاتی درباره زنان کارآفرین کشاورزی دارید؟

اکثر خانم هایی که در حال حاضر وارد حیطه کسب و کارهای اینترنتی شدند به وزارت جهاد کشاورزی می‌آیند و فعالیت‌های آموزشی شان را انجام می دهند و وقتی درباره خانم های پیشرو در بخش کشاورزی صحبت می کنیم از خانم های توانمند صحبت می کنیم نه کسانی که حقوقشان ضایع شده است. از وضعیت کسانی صحبت می کنیم که دارند کسب و کار خود در بخش کشاورزی را مدیریت می کنند و تمام امکانات و وقتشان را به تولید های مختلف اختصاص می دهند، زنان روستایی در بخش تولید زنبور عسل، نشا کاری، شیلات و بازارهای ماهی در سراسر کشور در حال فعالیت هستند.

در حوزه فرهنگی و سبک زندگی زندگی زنان روستایی ما نسبت به گذشته تغییر داشته اند؟

خانم های روستایی که ما فوق العاده توانمند هستند، خانم هایی که ما در روستا داریم حافظ فرهنگ و میراث کهن ما هستند. خانم های روستا که بالای ۷۰ سال شاید سواد کلاسیک نداشته باشند اما دنیایی از تجربه هستند هم برای کار کردن و هم برای اجرای آداب و رسومی که از گذشته داشتیم .ما اگر صنعت قالیبافی را امروز داریم زنان روستایی بودند که این رونق دادند اگر هر صنایع دستی دیگری را اسم ببریم زنان در تولید آن پیدایش آن و ارتقاء آن نقش داشتند و ما روستایی بودن را واقعاً یک مسئله بد نمیدانیم من خودم افتخار می کنم که پدرم ساکن و متولد روستا بود و بهترین خاطرات دوران کودکی ام تابستان هایی بوده که در روستا گذراندم و همه هنر هایی که امروز دیدیم به عنوان صنایع دستی و مطرح می شود، مربوط به زنانی بوده که اوقات فراغتش را مشغول به تولید صنایع دستی می شدند.

خانم رضاپور چه شد که در حوزه روستا تحصیل کردید و اینکه آیا شما هم پیشینه ی روستایی داشته اید یا نه؟

در شهر متولد شدم و در شهر بزرگ شدم اما متعلق به خانواده روستایی هستم. در رشت بزرگ شدم و به دنیا آمدم، فرزند یازدهم خانواده هستم. نواده‌ای کشاورز بزرگ شده‌ام و علاقه زیادی به کشاورزی دارم. چون عاشق طبیعت هستم و ارتباطی که با طبیعت برقرار می‌کنم آرامش خاصی به من می‌دهد و به همین دلیل در دانشگاه وارد رشته کشاورزی شدم و تصمیم گرفتم در رشته های مختلف به کشاورزی تحصیل کنم. لیسانسم کشاورزی راجع به آفات و بیماری ها، ارشد زراعت راجع به کاشت، داشت و برداشت و دکترای تخصصی اکولوژی دارم که درباره محیط زیست صحبت می کند و در نتیجه خیلی می توانم موفق تر و بهتر خدمات رسانی به روستاییان عزیز داشته باشم.

برای شما سخت نبود که به عنوان یک خانم رشته کشاورزی را بخوانید؟ آیا تا الان سوار تراکتور شده اید؟

بله سوار تراکتور هم شده ام، زمانی که به عنوان تسهیلگر وارد روستا شدم در دو سال اول خودم به عنوان کارشناس منطقه کار کردم، سپس طرح ملی بسیج همگام با کشاورز که خودم از خدمتگزاران این بخش بودم، این طرح ملی رضایتمند بود و توانست موفق عمل کند چون در کشاورزی در واقع باید وارد روستا شویم، کشاورزان را بشنویم و هدف داشته باشیم، هدف من این بود که عملکرد را بالا ببرم تا اقتصاد کشاورز بالا برود هدف این بود تولید سالم داشته باشند تا سلامت مصرف کننده داشته باشد به عنوان همیار مردم باشم که بتوانم هم موفق عمل کنم هم روستا را به حالت پیشرفته برسانم.

الان چه مدتی است که شما تسهیلگر هستید؟

من از سال ۹۳ در بسیج مهندسین کشاورزی شروع به  فعالیت کردم و بعد از دوسال به عنوان مسئول سازندگی و پیگیری طرح همگام با کشاورز در شهرستان رشت با نامه جناب سرهنگ علیپور کار خودم را شروع کردم و به مناطقی رفتم که هیچ شناختی نداشتم و با توکل به خدا شروع به حرکت کردم.

دکتر سلطانی آمار و اطلاعاتی راجع به تعداد تسهیلگری کشاورزی خانم داریم؟

طرح تسهیلگران روستایی از سال 1378 در وزارت جهاد کشاورزی و در کل کشور شروع شده است و در حال حاضر بیش از هجده هزار نفر تسهیلگر داریم اما چشم انداز معین است که در هر روستا یک تسهیلگر داشته باشیم یعنی ۳۸۰۰۰ روستایی و الان بیش از ۱۸ هزار نفر دیگه مانده تا به آن چشم انداز برسیم اما خانم های تسهیلگر ما کارشان اثربخش بوده به خاطر همین است که خانم های دیگه هم جذب می شوند.

خانم دکتر رضاپور چرا اینقدر خانمها به کار تسهیلگری علاقه دارند ؟

این خانم ها با توجه به احساس مسئولیتی که دارن و ارتباطی که می توانند برقرار کنند و مهمتر از همه اینکه خانم ها در روستاها با هم بهتر ارتباط برقرار می کنند، این ارتباط برقرار کردن با یک خانم باعث می شود که در مشاغل خانگی هم موفق تر شوند، در منطقه من خیلی از خانم ها در کنار آقایان فعالیت کردند و مشاغل خانگی حتی از توانستند ۱۰۰ متر زمین که در حیاط خودشان دارند هم بهره‌برداری کنند.

حالا من اگر بخواهم به عنوان یک خانم وارد کار تسهیلگری بشوم باید چه ویژگی هایی داشته باشم؟

در درجه اول باید قدرت بیان داشته باشید، مدیریت در کار داشته باشید، هدف داشته باشید و پوشش مناسب در روستاها باید بر طبق عرف جامعه انجام شود و اینکه در تخصص خودتان مدیریت داشته باشید تا بتوانید به خوبی انتقال بدهید. در وهله اول باید این آرامش را در روستا به وجود بیاوریم که آمده ایم کمکشان کنیم و باعث پیشرفت شان بشویم و این باعث می شود که خانم ها و همسرانشان در بخش کشاورزی بخواهند با ما ارتباط برقرار کنند .

خانم سلطانی در بقیه کشورهای دنیا تسهیلگری کشاورزی را داریم؟

در واقع تسهیلگران رهبران محلی هستند. بله در سراسر دنیا تحقیقات مختلف انجام شده و روش برنامه ریزی انجام شده و واقعا از رهبران اجتماعی کمک می گیرند. تسهیلگر روستایی ما توسط خود خانم ها انتخاب می شوند که این خیلی مهم است ونشان دهنده اعتماد اولیه زنان روستایی به تسهیلگری است.

اینکه آن خانم تسهیلگر یک دانشی دارد که آن خانم روستایی ندارد این باعث نمی شود که از بالا به پایین و مخاطب خودش نگاه کند؟

درسته این اصلا در آموزش ما برای خانمهای تسهیلگر هست که باید تلاش کنند خودشان را همه چیز دان ندانند و در واقع هم همان است که هیچکدام از ما هیچ موقع همه‌چیزدان نیستیم مخصوصاً وقتی که در جدول روستایی قرار می‌گیریم. خانمی که ۳۰ و ۴۰ سال است که دارد کشاورزی می کند خیلی چیزها را هم می داند که من به عنوان تسهیل گر نمی دانم اما مثلاً یک فناوری جدید را من آموختم و می خواهم این را به او یاد بدهم که باید اولین چیزی که بدانم این است که خیلی چیزها را نمی داند.

خانم رضا پور تا حالا شده از زنان روستایی  چیزی یاد بگیرید؟

اول اینکه صبر و استقامت آنها، توانمندی آنها و همسرداری آنها و بچه داری در کنار آن صنایع دستی که کار می کنند و پرورش دام و طیور، باغبانی می کنند و سعی می کنند مایحتاج زندگی‌شان را تولید کنند و در کنار همسرانشان سر زمین واقعا زحمت می کشد. اعتقاد من بر این است که ما از نظر علمی چیزهایی بلد هستیم اما تجربه هم کمی از علم بالاتر است و خانم های روستایی انسان های با تجربه ای هستند. کشاورزان تجربه دارند و ما علمش را که اگر کنار هم قرار بگیریم می توانیم به بهترین نحو عمل کنیم.

الگو پذیری زنان روستایی از شما چه میزان بوده است؟

زنان و دختران روستا وقتی که ما تسهیلگران تحصیل کرده را می بینند به سمت تحصیل ترغیب می شوند. انها به من می گویند جلسه ای که من شما را دیدم علاقه‌مند شدم که درسم را ادامه بدهم و این برای من خیلی جالب بود.

خانم رضاپور شما با چادر کار کردن در زمین کشاورزی سخت نیست؟

نه خودم احساس بهتر و راحتی دارم.

چرا احساس بهتر؟ این احساس بهتر را می توانید توصیف کنید؟

خوب اینکه بتوانم اعتماد روستاییان را داشته باشم و با خانم ها ارتباط بهتری داشته باشم چادر برای من راحت تر است و قطعاً روستاییان هم بیشتر می پسندند.

یک تسهیلگر باید از هر لحاظ حالت حمایت کننده داشته باشد و باید هر چیز منفی را از خودش دور بکند تا افرادی که آنجا هستند به فکر فعالیت و پیشرفت باشند و انرژی مثبت داشته باشند و اگر فردی به عنوان تسهیلگر با آرایش وارد منطقه شود قطعاً مقایسه ایجاد می کند و امکان دارد کشاورز جلوی همسر خودش هم احساس خوبی نداشته باشد و قطعا اثرات منفی خواهد داشت.

کشاورزی ساعت خاصی ندارد. من دو روز پیش هفت و نیم رفتم و ده شب اومدم خونه و حتی گاهی اوقات وقت نمی کنیم که ناهار بخوریم و استراحت داشته باشیم و انقدر تماس های تلفنی مان زیاد است که حتی اوقت استراحت ما هم برای پاسخ به کشاورزان می رود پس هرچه ساده تر باشیم اطمینان روستاییان به ما بیشتر می شود و موفق تر عمل می کنیم.

خانم سلطانی در تربیت نسل بعد کشاورزان باید چه حسابی روی خانم های روستایی داشته باشیم؟

دختر امروز مادر فرداست یعنی بچه ای که در روستا چشم باز میکند اولین چیزی که  می بیند مادرش است که دارد با روحیه باز در مزرعه، باغ و خانه کار و فعالیت می کند و چقدر متفاوت است با دختری که در شهر و در جامعه مرفه به دنیا آمده بسیار متفاوت است، این خیلی ارزشمند است است که از سنین کودکی این مسائل را ببینند نه اینکه پس از  بزرگ شدن و شکل گیری آموزش را شروع کنیم، از همان سنین کودکی با سبک زندگی و ارزش هایی که ما را به خدا نزدیک می کند آشنا شویم.

شما مخاطب نوجوان و کودک هم دارید خانم رضاپور؟

بله هم مخاطب کودک و هم نوجوان داریم، رییس سازمان بسیج ما برنامه ای ترتیب دادند که کلاس خلاقیت برای کودکان ۵ تا ۷ سال و کلاس رباتی بین ۷ و ۱۵ سال در همه شهرستان ها توسط مسئولان علمی برگزار شود و از آنجایی که من در سازمان بسیج علمی پژوهشی با ایشان همکاری دارم به صورت جدی هم خلاقیت و هم رباتیک را یاد گرفتم.

آموزش ویژه کشاورزی به صورت تخصصی به بچه ها داده نمی شود؟

بچه ها در کلاس های کشاورزی با مادرانشان یا پدرانشان وارد کلاس می شوند.

برای  اثرگذاری بیشتر از کدام قشر در روستا می توان استفاده کرد؟

اگر بتوانیم شوراها و دهیاری ها، فرماندهان پایگاه خواهران و برادران و افراد توانمند روستا را پای کار بیاوریم می توان چند مشاغل خانگی داشته باشیم. از این طریق قطعاً کشاورز به طرف شهر نخواهد آمد و به فکر فروش زمین نخواهد بود و این کار توسط یک تسهیلگر میسر است، اگر بشود دو تسهیلگر در هر روستا باشند هم تسهیلگر خانوم و هم تسهیلگر آقا موفقیت در منطقه بیشتر می شود.