تجهیز33 هزار هکتار از مزارع و باغات حوضه دریاچه ارومیه به آبیاری تحت فشار

به گزارش خبرنگار ایانا در استان آذربایجان شرقی، اکبر فتحی در برنامه زنده تلویزیونی مطالبه شبکه سهند با موضوع بررسی اقدامات سازمانهای مسئول در راستای احیای دریاچه ارومیه در ارتباط با توسعه باغات استان آذربایجان شرقی نسبت به گذشته گفت: واقعیت این است که نمی توان گفت میزان باغات استان نسبت به گذشته افزایش داشته است چرا که اگر توجه کنیم مسیر تبریز به سمت بناب و شبستر سابقاً شامل باغ های بادام بوده که در اثر شوری آبهای زیرزمینی از بین رفته اند.

وی گفت: اگر میزان توسعه باغات بعد از زمان شکل گیری ستاد اجرایی احیای دریاچه ارومیه مدنظر باشد نیز باید به این نکته توجه کرد که باغات حاشیه دریاچه ارومیه عمدتا باغات انگور است و درخت انگور جزو کم آب برترین درختان است.

فتحی ادامه داد: موضوعی که حائز اهمیت بسیار این است که در تقابل قرار دادن امنیت غذایی و امنیت آبی در واقع تهدید امنیت بشری است. کشاورزی که با بهره برداری از آب به تولید محصولات غذایی اقدام میکند بیش از هر کس دیگری بر اهمیت آب واقف بوده و آگاهی دارد که استفاده نادرست و غیربهینه از آب و توسعه بی رویه باغات به از بین رفتن منابع آبی منجر خواهد شد.

به گفته وی، از زمان شکل گیری ستاد احیاء دریاچه ارومیه فعالیت های ترویجی از جمله همگام سازی جوامع محلی که طرح های مشترکی با کشور ژاپن در این قالب پیش برده شد برای آگاهی بخشی به جوامع محلی در مورد محدودیتهای شدید منابع آبی بوده است. طبیعتا 40 درصد میزان کاهش یافته سهم آب کشاورزی از سوی سازمان آب منطقه ای کشاورزان را مجبور می نماید تا خود را با میزان آب موجود سازگار نمایند لذا توسعه باغات با این میزان آب قابل مدیریت نخواهد بود. در این راستا همراهی لازم از سوی کشاورزان اتفاق افتاده است. اگرچه نمی توان به طور کامل منکر توسعه باغات شد اما توسعه ای که خارج از ضوابط بوده و غیرقابل مدیریت با سهم آب اختصاص یافته باشد حداقل در بخش استان آذربایجان شرقی قابل مشاهده نمی باشد.

وی در ارتباط با طرح کاداستر اظهارکرد: این طرح در راستای دستیابی به آمار دقیقی از جامعه هدف بود و در زمان شروع به کار ستاد اجرایی احیای دریاچه ارومیه تمامی تحلیل ها بر مبنای برآورده ها از میزان باغات و سطح زیر کشت و میزان مصرف آب در سطح زیر کشت بوده است. اما با اجرای طرح کاداستر اندازه دقیق زمین و سطح زیر کشت به دست آمده است. سطح زیر کشت حوضه دریاچه ارومیه نزدیک 600 هزار هکتار است که با اجرای طرح کاداستر این مقیاس ها به دست آمده است از این میزان حدود 135 هزار هکتار مربوط به کشت آبی، 60 هزار هکتار به صورت باغ و مابقی به صورت دیم می باشد. در این میزان کشت آبی و باغی میزان مصرف آب کاملا قابل محاسبه است. طبیعتا بعد از اجرای این طرح است که به حرکت به سمت کاهش 40 درصدی رخ می دهد.

وی افزود: در ادامه فعالیت های سازمان جهادکشاورزی در راستای این بود که بعد از اعمال کاهش 40 درصدی از سوی سازمان آب منطقه ای برای حفظ معیشت و گذران زندگی کشاورزان منطقه با استفاده از 60 درصد آب تخصیصی به اصلاح الگوی کشت برنامه ریزی شد تا محصولاتی که نیاز آبی بالایی دارند حذف شده و محصولات با نیاز آبی کمتر و سطوح زیر کشت کمتر کاشته شود. برای مثال کلزا به عنوان محصول کم آب بر جایگزین پیاز گردید. اوایل اجرای طرح مقاومت هایی میان کشاورزان وجود داشت اما به تدریج محصولاتی مانند کینوا، کلزا و زعفران به عنوان محصولات کم آـب بر معرفی شدند در باغات نیز با توسعه خارج از برنامه باغات مخالف شد و در باغات موجود نیز تلاش گردید در مرحله احیا درختانی مانند درخت پسته، عناب و سنجد به جای درختان پر آب بر سابق مانند سیب کاشته شود. این اقدامات در راستای اصلاح الگوی کشت و معرفی الگویی صورت گرفت که بتواند با 60 درصد آب موجود  تولید مناسبی را رقم زده و معیشت کشاورز را نیز حفظ نماید. آنچه که مربوط به طرح های الگویی است به صورت 100 درصدی اجرا شده است و میزان اقتباس و تبعیت کشاورز از این الگو نیز در برآوردی کلی حدود60 درصد می باشد.

رئیس سازمان جهادکشاورزی استان بیان کرد: علاوه بر اصلاح الگوی کشت که به بهینه کردن مصرف آب منجر می گردد، یکی از روش هایی که کارایی مصرف آب را افزایش می دهد، تغییر از روش های سنتی آبیاری به روشهای نوین است در روشهای سنتی و غرقابی میزان مصرف آب بالاست اما در روشهای نوین اعم از آبیاری قطره ای، بارانی و کم فشار راندمان آبیاری تا 80 درصد ارتقا یافته و میزان مصرف آب کاهش می یابد. در این ارتباط نیز تکلیفی که برای سازمان جهادکشاورزی وجود داشت قرار دادن کمکهای فنی و اعتباری و منابع در اختیار کشاورزان بود تا باغات خود را به سیستم قطره ای و زمین های زراعی را به سیستم بارانی و یا کم فشار تجهیز کنیم. این امر نیز تقاضامحور بوده و با درخواست خود کشاورزان صورت می گیرد زیرا خود کشاورزان کارفرما بوده و سازمان جهاد کشاورزای به اعطای منابع و نظارت بر اجرای طرح اقدام می نماید از 190 هزار هکتار سطح زیر کشت و باغات حوضه دریاچه ارومیه حدود 33 هزار هکتار مجهز به آبیاری تحت فشار شده است که در سال جاری کل آبیاری تحت فشار در استان به 75 هزار هکتار افزایش خواهد یافت و تلاش می گردد موانع موجود در این راستا مرتفع شده و روند اقدامات تسهیل گردد و حتی پیشنهاد شده  از حالت تقاضامحور خارج شده و مناطقی که امکان اجرای سیستم های تحت فشار وجود دارد رأسا به این امر اقدام گردد که در صورت تصویب شدن در مدت کوتاهی بخش های زیادی از این اراضی مجهز به سیستم های نوین آبیاری خواهد شد. البته باید توجه داشت در 190 هزار هکتار ذکر شده در حدود 40 درصد از اراضی که آبی کامل نیستند، امکان اجرای سیستمهای نوین وجود ندارد و در این اراضی نیز از روش های سنتی و کم فشار و انتقال آب با لوله صورت خواهد گرفت. طرح مشترکی که با کشور ژاپن در حوضه دریاچه ارومیه صورت می گیرد نیز استفاده از روش های سنتی خاصی است که با استفاده از لولر و مسطح نمودن زمین و یا تغییر بافت خاک میزان مصرف آب کاهش داده می شود. انتظاری که از کشاورزان وجود دارد این است که همراهی بیشتری در این راستا نشان دهند.