پدرخوانده‌های آلودگی هوا
نیره خادمی-شهروند| پاییز که آمد مثل هر سال مسئولان از دولت گرفته تا شورا و شهرداری به جنب‌و‌جوش افتادند؛ دوباره آمار مرگ‌و‌میر، دوباره غول هفت‌سر آلودگی هوا و دوباره حرف از منابع آلاینده سوخت، خودروهای فرسوده و موتورهای کاربراتوری است. دیروز در شورای شهر تهران هم رئیس سازمان محیط‌زیست میهمان بود تا خیلی ویژه از اقدامات انجام شده درباره آلودگی هوای تهران بگوید.
عیسی کلانتری که به‌تازگی بر جایگاه معصومه ابتکار در این سازمان نشسته، دیروز از پدرخوانده‌هایی گفت که صنعت را در دست دارند: «اگر شما اراده کنید تا مشکلات حل شوند، باید در مقابل گادفادرهایی (پدرخوانده) قرار بگیرید که زورشان هم کم نیست.» او البته یک خبر خوش هم برای مردم داشت؛ خبری که درباره دستور ویژه رئیس‌جمهوری است: «خبرهای خوبی برای مردم تهران دارم. روز شنبه جلسه یک‌ساعته‌ای با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری درباره مسائل زیست‌محیطی کشور داشتم. در این جلسه رئیس‌جمهوری دستور داد که با محمدباقر نوبخت، معاون رئیس‌جمهوری تماس بگیرم تا دو میلیارد دلار از محل صندوق ذخیره ارزی برای حل مشکل پسماندها از محل بودجه برای سال آینده تخصیص داده شود که بتوانیم تا پایان چهار سال آینده مشکل پسماندهای کشور را حل کنیم.»
به گفته کلانتری فشردگی جمعیت در تهران عواقب و مشکلات زیادی همچون پسماند، آلودگی هوا و... در پی دارد که اراده‌ای برای تصمیم‌گیری برای حل مشکلات وجود ندارد: «وضع آلودگی کلانشهرها به طور نسبی بهتر شده است و تعداد روزهای آلاینده کمتر از نصف روزهای آلاینده در سال ۹۱ بوده است؛ اما هنوز هم حدود ۹۰ روز هوای آلوده داریم که از شورا و شهرداری می‌خواهم اقدام عملی در این زمینه انجام دهیم. به عنوان مثال ۳۰درصد آلودگی هوای تهران متعلق به کامیون‌هایی است که شبانه وارد تهران می‌شوند و معمولا عمر بالای ۱۰سال دارند. هیچ‌کس این کامیون‌ها را نمی‌بیند؛ چراکه وقتی خواب هستیم وارد تهران می‌شوند و هنوز در خواب هستیم که تهران را ترک می‌کنند ولی آلودگی‌شان را برای مردم به جای می‌گذارند.»
کاهش آلودگی هوای تهران وابستگی زیادی به صنایع دارد؛ از کارخانه‌های آلاینده گرفته تا صنایع خودروسازی و سوخت خودرو. به اعتقاد رئیس سازمان محیط زیست، ممکن است که برای حل مشکل آلودگی هوا حتی چند کارخانه هم تعطیل شود و باید همه کمک کنیم تا این مشکلات حل شود اما: «قبول کنید اگر شما اراده کنید تا مشکلات حل شوند باید در مقابل گادفادرهایی (پدرخوانده) قرار بگیرید که زورشان هم کم نیست. به مسئولان محیط زیست اعلام کردیم که با دانشگاه‌ها قرارداد ببندند تا ساکن دایم پالایشگاه‌ها برای انجام تست آلایندگی شوند. لازم است محیط زیست ساکن دایم در پالایشگاه‌ها شود تا سوخت‌هایی را که مدعی استاندارد‌بودن آن هستند، تست کنند؛ چراکه وزیر نفت گفته اگر سوخت‌ها استاندارد نیستند، آنها را تعطیل کنید که به‌زودی این کار نیز در دستور کار قرار می‌گیرد.»
دستور رئیس‌جمهوری برای پیگیری علت بوی نامطبوع اطراف فرودگاه امام‌خمینی خبر دیگری بود که کلانتری آن را در جلسه اعضای شورای شهر مطرح کرد: «در منطقه ۴، ۵ کیلومتری بوی نامطبوعی که متعلق به ۱۴، ۱۵ واحد آلاینده است در فضا پخش می‌شود که این واحدها هم در حال اصلاح هستند و امیدواریم تا تابستان سال آینده این مشکل مرتفع شود. در جنوب تهران ۶۰ منطقه زباله‌سوزی وجود دارد؛ مناطقی که برای دیروز و امروز نیستند و جای سوال است که شهرداری در این حوزه چه کرده؟» او از اعلام آمادگی وزیر صنایع برای از رده خارج‌کردن موتورهای غیراستاندارد خبر داد و پیشنهاد کرد که شهرداری جریمه واحدهای آلاینده را صرف رفع آلودگی‌ها کند: «۴۲۲ صنعت آلاینده در تهران شناسایی شده و سازمان به آنها اخطار داده است.»
از آلودگی منابع آب تا آلایندگی یک نیروگاه برای تهران
انتقاد از تعلل در قانون پنج‌ساله مجلس برای حمایت از ساخت خودروهای داخلی و تبدیل آن به قانون ۳۰ساله، شرط سازمان محیط زیست برای ساخت بزرگراه شهید شوشتری و آلودگی منابع تامین آب تهران از دیگر مواردی بود که کلانتری درباره آن حرف زد و از رئیس‌جمهوری خواست تا برای دستیابی به هوای پاک کمک کند؛ چون محیط‌زیست و شهرداری به تنهایی زورشان نمی‌رسد: «به مدیرکل استان تهران دستور داده‌ایم که شرایط را برای حل آلودگی اطراف منابع آبی تهران سختگیرانه‌تر کند. شاید باورتان نشود جاهایی که محل تأمین آب تهران هستند، همچون سد لار، لتیان، کرج، جاجرود و... محل شست‌وشوی گاو و گوسفندمان شده است و باید محل حفاظت‌شده را تشدید کنیم؛ اما این مهم تا جایی است که زورمان برسد، چراکه محیط‌بانانمان محکوم به کشته‌شدن هستند و اگر کارشان را هم انجام دهند، محکوم به قصاص می‌شوند. قانون محیط‌بانان نیز در مجلس در حال بررسی است و برای حفاظت از منابع آب تهران نیازمند کمک شورا و شهرداری هستیم؛ چرا که بر اساس استانداردها تا شعاع ۲۰۰متری منابع آبی افراد ممنوع‌الورود هستند اما بروید ببینید که گله گله گوسفندان در این منطقه شست‌وشو داده می‌شوند.» به گفته او باید ماموران شهرداری و شهرداران مناطق به مسائل محیط‌زیستی حساسیت داشته باشند نه این‌که با بی‌تفاوتی از کنار مسائل عبور کنند: «۲۰درصد آلودگی هوای تهران و کرج به دلیل فعالیت یک نیروگاه است و وزیر نفت هم تاکید کرده که اگر پالایشگاهی سوختش غیراستاندارد باشد، تعطیلش کنید. نیروگاهی همچون نیروگاه شهید رجایی در روزهایی که وارونگی دما را شاهد هستیم ۲۰درصد آلودگی هوا را تولید می‌کند.» او در پاسخ به انتقاد اعضای شورا از پدرخوانده‌های صنعت هم گفت که تعداد و وضع کارخانه‌های آلاینده در پایتخت مشخص است اما باید اراده و عزمی جدی در زمینه بهبود شرایط داشته باشیم: «٥٠ کارخانه آلاینده در تهران داریم که تعطیلی آنها موجب بیکاری حدود ۱۰هزار نفر می‌شود. حالا باید تصمیم بگیریم که اولویت ما هوای پاک است یا موضوعات دیگر. در این زمینه باید تصمیماتی گرفته شود.» کلانتری درباره آخرین وضع بزرگراه شهید شوشتری توضیحاتی را ارایه کرد: «شرط سازمان حفاظت محیط‌زیست برای ساخت این بزرگراه در منطقه حفاظت‌شده سرخ حصار این است که حتما از تونل استفاده شود.»
هر هفته ٥٠٠ قربانی آلودگی هوا در تهران
البته اعضای شورا هم نظرات و انتقادات زیادی درباره آلودگی هوای تهران دارند؛ مثل بهاره آروین، عضو هیات‌رئیسه شورا که از تعهد چهارساله مدیران شهری برای غلبه بر «دیو هفت‌سر» آلودگی هوا حرف زد. مجید فراهانی عضو دیگر شورا با تقسیم عدد کل مرگ‌و‌میر آلودگی هوا در تهران قربانیان آن را در هر هفته معادل سقوط یک ایرباس ٥٠٠ نفره اعلام کرد: «در سال ٨٤ آمار آلودگی هوا ١٠هزار نفر بود و در سال ٩٥ این رقم به بیش از دو برابر رسید در حالی که تهران جزو سه شهری است که بدترین کیفیت هوا را دارد.» حسن رسولی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورا البته واکنش تندی به حرف‌های رئیس سازمان محیط زیست داشت. او معتقد بود که به کار بردن واژه گادفادر یا پدرخوانده برای صنایع ادبیاتی نرم است: «این ادبیات آقای کلانتری که نمی‌خواهد با حرف‌هایش به کسی بربخورد، درست نیست؛ چرا که سخنان شما به گونه‌ای بود که صنایع خودروسازی، لاستیک و... خدای نکرده بدشان نیاید.» محسن هاشمی، رئیس شورا هم البته در واکنش به این حرف‌ها، خطاب به کلانتری گفت: «منظور این است که شما هم به مانند محیط‌بانان‌تان به سمت کشته شدن بروید!» او همچنین در جمع خبرنگاران هم توسعه مترو را از موثرترین راهکارهای کاهش آلودگی هوای تهران دانست: «بی‌تردید در آلودگی هوای شهر تهران، خودروها به‌ویژه خودروهای تک‌سرنشین نقش زیادی دارند. در حال حاضر میزان سفرهای مترو کمتر از دو میلیون سفر است که باید این میزان افزایش پیدا کند.»
راه‌اندازی خط تولید موتور برقی
زهرا صدر اعظم نوری اما به عنوان رئیس کمیسیون سلامت شورا در گفت‌وگو با «شهروند» از برنامه‌هایی حرف زد که با توجه به مشکلات مالی شهرداری تهران در میان‌مدت به نتیجه می‌رسد. او معتقد است که برای کاهش آلودگی هوا باید همه دستگاه‌ها تلاش کنند: «عوامل آلوده‌کننده هوا مشخص هستند اما دستگاه‌ها برای رفع این منابع باید تلاش کنند که عمده آن هم به منابع متحرک و سوخت خودرو مرتبط است. نقش سازمان محیط‌زیست حاکمیتی و نظارتی است و وزارت صنایع و نفت هم باید در این زمینه پای کار بیایند اما در بخش کلان دولت باید اعتبارات ویژه‌ای را برای کاهش آلودگی هوا در حوزه‌های صنعت در نظر بگیرد.» صدراعظم نوری منابع متحرک را منشأ اصلی آلودگی هوا دانست اما این را هم گفت که خودروهای فرسوده اغلب در اختیار قشر متوسط است که گاه حتی برای امرار معاش از آن استفاده می‌کنند؛ بنابراین باید در تعویض این خودروها تسهیلاتی را قایل شد: «همچنین باید اعتباراتی برای شهرداری در نظر گرفته شود تا خودروهای سنگینی که در اختیار دارند را به فیلتر دوده مجهز کنند تا بخش زیادی از مسأله آلودگی هوا حل شود. البته اینها به منابع مالی احتیاج دارد اما سازوکار آن به‌سرعت فراهم نمی‌شود؛ چون شهرداری تعهدات مالی زیادی در کنار هزینه‌های جاری تهران دارد بنابراین با برنامه‌های میان‌مدت حل می‌شود.» او به موتور‌سیکلت‌های کاربراتوری به عنوان مهمترین منابع آلاینده اشاره کرد و این خبر را به نقل از رئیس سازمان محیط‌زیست اعلام کرد که به زودی چند خط موتور برقی در کشور راه‌اندازی می‌شود که سالانه بیش از ١٠٠هزار دستگاه جایگزین موتورهای کاربراتوری شود.» او درباره نقش گادفادرهای صنعت و زورآزمایی در برابر آنها هم گفت که باید با وزارت صنعت به بحث و گفت‌وگو پرداخت: «البته طبیعی است که سرمایه‌دار و سرمایه‌گذاران در مسیر اقدامات اینچنینی اعمال نظر می‌کنند و نمی‌گذارند کار در مسیر طبیعی خود انجام شود اما امیدواریم با تعامل با دولت راهکارهای اساسی در این زمینه پیدا شود که مثلا در اعتبارات سال آینده از وزارت صنایع، سازمان محیط‌زیست و وزارت نفت حمایت‌هایی دیده شود.»
گادفادرهایی که رئیس سازمان محیط زیست از آن حرف زد، دست‌های پشت‌پرده‌ای است که با وجود ابلاغ مصوبه ممنوعیت شماره‌گذاری موتورهای کاربراتوری همچنان زمینه شماره‌گذاری را فراهم می‌کند. برنامه‌های سازمان‌های مختلف درباره ارزیابی وضعیت آلودگی هوا در حالی این‌روزها به اوج خود رسیده است که از شروع آبان ماه تا همین حالا تقریبا در ٨٠درصد روزها شاخص آلودگی هوا برای گروه‌های حساس ناسالم بود و در روز جمعه هم این عدد به ١٢١ رسید. عصر جمعه اما بعد از آتش‌سوزی در پالایشگاه نفت تهران غلظت ذرات معلق کوچکتر از ١٠میکرون به بیش از ٢٠٠میکروگرم رسید که شرایط هشدار محسوب می‌شود.
بین خشک‌شدن «چشمه‌علی» و خط ٦مترو رابطه کشف نشد
علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران هم دیروز نشست هفتگی خود را در نمایشگاه مطبوعات برگزار کرد. او درباره انتصابات شهرداری گفت که اعضا در نظر دارند در انتصابات دخالتی نداشته باشند؛ اما نظرات خود را به گوش مسئولان شهرداری می‌رسانند: «اگر قرار باشد مسئولی نسبت به عملکردش پاسخگو باشد، باید خودش مدیران را منصوب کند.» اعطا از احتمال اصلاح بودجه شش ماهه دوم شهرداری خبر داد: «٧٠درصد بودجه شهرداری تحقق یافته است اما هزینه‌ها بیش از ١١٣درصد بوده‌اند و این عدم توازن تخصیص و هزینه مشکل‌ساز خواهد شد.» سخنگوی شورا درباره توقف خط ٦ به علت خشک‌شدن چشمه‌علی گفت که رابطه بین خشک‌شدن چشمه‌علی و خط ٦ مترو کشف نشده است: «درباره سرانجام خط ٧مترو هم کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر تهران به موضوع ورود پیدا کرده و ابعاد آن هم مورد بررسی قرار گرفته است.» او همچنین در پاسخ به سوال دیگری در این‌باره به «شهروند» هم گفت که این خط نگرانی‌هایی را ایجاد کرده بود؛ بنابراین با مشارکت کمیسیون حمل‌ونقل و عمران شورا با معاونت‌های مربوط به شهرداری بررسی‌های آغاز شد و پنجشنبه هم جلسه‌ای برگزار شد اما هنوز برای آن تصمیم‌گیری نشده است. اعطا درباره انتقاداتی که نسبت به تعلل در تعطیلی این خط وجود دارد، هم به «شهروند» توضیح داد: «البته تعطیل‌کردن یک خط که آسان است اما مهم این است که در مورد ایمنی یا نبود ایمنی آن به نتیجه قطعی برسیم.» او درباره برخی شنیده‌ها مبنی بر این‌که برخی اعضا نبود ایمنی در این خط را تایید کرده‌اند، هم گفت که ممکن است حرف‌هایی زده شده باشد اما نظر رسمی نیست. سخنان او در شرایطی است که از گوشه و کنار شنیده می‌شود که رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران نامه تعطیلی خط ٧ به معاونت‌های مربوطه شهری را نوشته است اما هنوز این نامه امضا و ارسال نشده است.
دیدگاه تان را بنویسید