گزارش دکتر عمادی از شرکت در کنفرانس "روستاهاى هوشمند" و بازدید از مناطق روستایی اتریش
پروژه روستاهای هوشمند؛ درسهایی که میتوان آموخت
هرچند روستاهاى کشور اتریش بهعنوان هشتمین کشور ثروتمند جهان فاصله زیادى با روستاهاى کشور ما دارند اما درسهایی که از روشها و رهیافتهاى این کشور در فرآیند مواجهه با مقوله توسعه روستایی میتوان آموخت بسیار ارزشمند است. هماکنون که مجلس شوراى اسلامى طرح " ساماندهى مدیریت توسعه روستایی" را دست مطالعه و مد نظر دارد، شاید نیم نگاهى به روشهاى هوشمندانه توسعه روستایی مفید فایده باشد.
خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا): دکتر محمد حسین عمادى ، مشاور وزیر جهاد کشاورزی
شرکت در کنفرانس "روستاهاى هوشمند" و بازدید از مناطق روستایی اتریش که در مهرماه امسال در کشور اتریش برگذار شد فرصتى بود براى آشنایی نزدیک با تجارب این کشور و ایدههایی که بهمنظور تحول در برنامهها و مدیریت توسعه روستایی در این کشور در حال برنامهریزى و اجرا است. هر چند روستاهاى کشور اتریش بهعنوان هشتمین کشور ثروتمند جهان فاصله زیادى با روستاهاى کشور ما دارند اما درسهایی که از روشها و رهیافتهاى این کشور در فرآیند مواجهه با مقوله توسعه روستایی میتوان آموخت بسیار ارزشمند است. هماکنون که مجلس شوراى اسلامى طرح " ساماندهى مدیریت توسعه روستایی" را دست مطالعه و مد نظر دارد، شاید نیم نگاهى به روشهاى هوشمندانه توسعه روستایی مفید فایده باشد.
کشور اتریش با مساحت 83 هزار و 855 کیلومتر مربع تقریباً هماندازه امارات است و از ۹ ایالت تشکیل یافته است. حدود ۶۰ درصد مساحت اتریش را رشته کوههای آلپ شرقی پوشانده و زندگى روستایی تاریخ دیرینهاى در این کشور دارد. تنوع اقلیم، بارندگى مناسب و پوشش گیاهى، کشاورزى و جنگلدارى را رونق بخشیده و بسترى مناسب براى زندگى روستانشینى فراهم کرده است. جمعیت این کشور هشت میلیون نفر است و بیش از دو سوم جمعیت این کشور در دو هزار و یکصد روستا زندگى میکنند. بهدلیل عدم تمرکز جمعیت، نیمى از ساکنان این کشور در مراکزى با کمتر از 10 هزار نفر، سکنا گزیدهاند. تغییرات جمعیتى در سه دهه گذشته نشانگر کاهش نسبی جمعیت در مناطق روستایی و افزایش جمعیت شهرى در این کشور است. همچون دیگر کشورهاى جهان، دلیل این روند جاذبههاى مراکز شهرى همچون فرصتهاى شغلی، تحصیلات و درآمد بیشتر و دافعههاى روستا است. هر ساله بیش از پنج هزار نیروى جوان و تحصیلکرده از مناطق روستایی تنها به پایتخت مهاجرت میکنند که نه تنها مشکلات فراوان براى این شهر بوجود میآورد بلکه جامعه روستایی را نیز با محدودیتهاى فراوان روبرو میکند.
برنامه جامع ملی توسعه مناطق روستایی:
دولت اتریش عزم جدى دارد که از طریق ایجاد تغییرات جدى در زیر ساختها در سطح ملی توازن منطقهاى و جمعیتى در این کشور را ایجاد کند به نحوی که باعث توسعه سیستمیک و متوازن بین نقاط و جمعیت شهرى و روستایی شود. تغییراتى که بتواند تضمین کننده آینده بهتر و زندگى پایدار در مناطق روستایی باشد.
دولت اتریش در پنج سال گذشته پس از مطالعه در جوانب مختلف این مشکل به این نتیجه تحلیلی رسیده که توزیع نامتناسب منابع و سیاستهاى غیر منسجم علت اصلی ایجاد این مشکل است لذا به راهبردى جامع و منسجم روى آورده تا بر این مشکل فایق آید. جهت ایجاد تعادل منطقهاى بین مناطق روستایی و شهرى بیست اقدام عملی تعیین شده و این اقدامات پس از ماهها بحث و بررسی فیمابین دستگاههاى اجرایی، نهادهاى مردمى و صدها متخصص موضوعى و مشارکت کلیه رهبران محلی مناطق روستایی به یک برنامه جامع اجرایی منسجم دست یافتهاند. در این طرح جامع Master Plan for Rural Areas of Austria تمام اقدامات لازم بهمنظور تمرکززدایی از نظام مدیریت دولتى، اقتصاد و اشتغال روستایی، دیجیتال و هوشمند کردن مدیریت روستاها، امور فرهنگى، بهداشت عمومى، آموزش، حمایت از زنان، سالمندان و پرورش کودکان و جوانان همگى به صورت منسجم ملحوظ شده است. بعد از انتخابات زود هنگام در اتریش به نظر میرسد صدراعظم جدید که خود از حامیان اصلی این برنامه است، اجراى برنامه عملی فوق الذکر با سرعت و قدرت بیشترى به اجرا گذاشته خواهد شد.
بهکارگیرى فناورى اطلاعات و ارتباطات در قالب پروژه روستاى هوشمند
یکى از کلیدىترین برنامههاى معرفی شده هوشمند سازى ساماندهى و مدیریت مناطق روستایی در این کشور است. با بهرهگیرى از زیر ساختها و فناوریهاى نوین اطلاعات و ارتباطات دولت این کشور بر آن است که شکاف بین شهر و روستا را کمتر نموده و جذابیت مراکز روستایی را با سیاستگذارى و برنامهریزى متناسب براى کارآفرینان افزایش دهد.
در پروژه روستاى هوشمند Smart Village دولت اتریش به دنبال آنست که از طریق هوشمندسازى زندگى در روستا، هزینههاى زندگى را کاهش دهد و فرصتهاى شغلی را افزایش و از تاثیرات مخرب بر محیط زیست مناطق روستایى کاسته و فرصتهاى گردشگرى را افزایش دهد. یکى از پروژههاى شاخص این برنامه ملی کاهش استفاده از انرژیهاى فسیلى، افزایش راندمان انرژى از طریق کاهش ضایعات و بهرهگیرى از انرژیهاى نوین بهخصوص انرژى خورشیدى و باد در مناطق روستایی است. این پروژه در برخى ایالات این کشور پیشرفتهایی داشته و سهم عمدهاى از انرژى این مناطق از انرژى خورشیدى فراهم شده از این طریق هم هزینههاى خانوار کاهش مییابد و هم مشاغل جدیدى ایجاد شده و با بهبود محیط زیست روستاهاى سبز جذابیت بیشترى جهت گردشگران خواهد داشت. با بهکارگیرى نظام هوشمند ارتباطات و تجارت الکترونیک دسترسی مناطق روستایی به بازار محلی، ملی و بین المللی افزایش یافته و از اینطریق هزینه کمترى جهت فروش کالاهاى تولیدى خود و نهادهاى مصرفی متحمل خواهند شد. با ارتقاء شبکه ارتباطات مجازى و نرم افزارهاى متناسب دسترسی مردم محلی به خدمات و تسهیلات دولتى افزایش یافته و هزینههاى زندگى روستایی کاهش مییابد و نهایتا جاذبه مناطق روستایی جهت حفظ جمعیت خود و جذب بخشی از جمعیت شهرى نیز افزایش پیدا میکند. با توجه به تنوع اقوام و فرهنگهاى در کشور کوچک اتریش، بهرهگیرى از شبکههاى اطلاعرسانى محلی که پاسخگو و متناسب با نیاز و ماهیت فرهنگى همان منطقه است شاخصه فرهنگى هر منطقه برجستهتر شده و ضمن ایجاد همبستگى محلی مردمسالارى و رضایتمندى مردم از دولت را نیز افزایش خواهد داد. این رضایتمندى میزان مشارکت مردم در اداره امور محلی را افزایش و بسیارى از هزینه خدمات دولتى را کاهش میدهد. توجه به زنان، جوانان و نیازهاى سالمندان جوامع روستایی که سالهاست نسبت به شهرها تبعیض آمیزتر است نیز از این طریق بهبود مییابد.
خلاصه اى از 20 اقدام عملی که بهصورت منسجم و هماهنگ دربرنامه جامع اقدام ملی مطرح شده در جدول زیر بیان شده است.
- تمرکز زدایی در دولت فعالیتهاى مشترک بین دهیاریها
- دیجیتال و هوشمند کردن امور روستا مدیریت بازیافت منابع آب و زباله
- مدیریت بهینه تخصیص منابع و زمین بهبود حمل و نقل روستایی
- بهبود نظام بهداشت مناطق روستایی نظام نوین و متناسب حمایت از سالمندان روستا.
- بهبود مصرف بهینه انرژى در مناطق روستایی تشویق کارآفرینان روستایی و بهبود فرصتهاى شغلی.
- تشویق و ترغیب فعالیتها و خدمات داوطلبانه درمناطق روستایی.
- اصلاح و بهبود نظام رفاه و خدمات اجتماعى در مناطق روستایی.
- توجه به نقش زنان و ارتقاء آن در فرآیند توسعه روستایی.
- اصلاح و بهبود نظام آموزش رسمى متناسب در مناطق روستایی .
- بهبود زیر ساختهاى روستایی و مسکن در مناطق روستایی.
- تقویت زیر ساختهاى گردشگرى در مناطق مسعود روستایی.
- بهبود و ایجاد مراکز نگهدارى و تربیت کودکان و مهد کودک در مناطق روستایی.
- تدوین استراتژى توسعه منطقهاى بر مبناى مزیتهاى نسبی و مطلق هر منطقه روستایی .
- برندسازى براى محصولات هر منطقه و بهبود تشخص تولیدات روستایی.
- توسعه و بهبود فرهنگ مناطق روستایی با توجه به ویژکیها و نیاز هر منطقه.
نکته مهم و درس آموز که میتوان بر آن تاکید کرده و از آن الهام گرفت، روش منسجم بهکار رفته در شناسایی مشکل و شیوه تحلیل و نهایتا یافتن راه حل آن از طریق مشارکت فعال مردم و رهبران محلی، کارشناسان موضوعى، و خبرگان اجرایی در فرآیند تدوین برنامه جامع است. شاید کمرنگترین برنامه منعکس شده تغییرات در ساختار تشکیلاتى دولت است و تاکید اصلی بر تنظیم برنامه و ایجاد هماهنگى و انسجام در اجراى برنامهها است. نقش بسیار موثر رهبران محلی و قدرت آنان در اجراى برنامههاى توسعه در سطح محلی شاید استان دلیل موفقیت برنامههاى توسعه جوامع محلی و روستاها در کشور اتریش است که متاسفانه در کشور ما بهدلیل تمرکز ساختار تصمیمگیرى به فراموشی سپرده شده است. نقش سازمانهاى مردم نهاد که بهصورت گسترده و فعال در مناطق روستایی اتریش فعال هستند نیز یکى دیگر از دلائل موفقیت این کشور است. نقش فعالیتهاى داوطلبانه مردم محلی و روستاییان در اداره امور محلی به حدى است که کلیه سازمانهاى کمک رسانى محلی همچون آتش نشانى و کمکهاى ضرورى تماما با نیروهاى داوطلب اداره میشود. همین امر بخش عمدهاى از هزینههاى عمومى دولت در مناطق روستایی را کاهش داده و به انسجام اجتماعى کمک فراوانى کرده است.
دیدگاه تان را بنویسید