فرصت کوتاه ایران برای احیای منابع آبی

مصرف بیش از حد منابع آب در کشور و عدم توجه به توان زیستی، وضعیت آب ایران را به مرز بحران رسانده است. دیروز عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، ایران را کشوری ورشکسته از نظر آب اعلام کرد. حال که به مرز ورشکستگی رسیده‌ایم باید با بازتخصیص منابع آب، علاوه بر اینکه مصرف خود را کاهش می‌دهیم، سهم بخش‌هایی که همواره حق‌آبه آنها را استفاده کرده‌ایم (یعنی سهم محیط زیست) را به آن بازگردانیم تا شاید بتوانیم تمدن چند هزار ساله ایران را از خطر انقراض نجات دهیم.

به گزارش خبرنگار ایانا، عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست دیروز در همایش بررسی ساختار تشکیلاتی مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست ایران سکوت انجمن‌های علمی در 40 سال گذشته را عامل رسیدن ایران به ورشکستگی آبی اعلام کرد. به گفته وی در هیچ نقطه‌ای از جهان بیش از منابع آب تجدیدشونده، حجم مصرف در نظر گرفته نمی‌شود اما در ایران منابع تجدید شونده آبی 88 میلیارد مترمکعب و مصرف آن 97 میلیارد مترمکعب است. بنابراین حدود 110 درصد استحصال از منابع آبی در کشور انجام می‌شود در حالی‌که حداکثر باید 40 درصد از منابع تجدیدشونده آبی کشور مورد استفاده قرار گیرد.

کلانتری با اشاره به نیت خیر کسانی که به دنبال افزایش تولید بخش کشاورزی و خودکفایی بودند، گروهی را محکوم کرد که با وجود اطلاع از شرایط آینده، در استحصال آب پیشقدم شده‌اند زیرا درآمدشان ازاین راه بوده است.

وی گفت: معدود افرادی بودند که در این 36 سال نسبت به این موضوع اعتراض کردند و بقیه انجمن‌های علمی وابسته به آب سکوت کردند و دولت‌ها و مجالس فکر کردند که راه درستی می‌روند.

از دست رفتن سالانه یک میلیون هکتار تالاب

رفتارهای غلط در مدیریت منابع آب منجر به این شد که سهم محیط زیست پیش خور شود. عدم توجه به توان زیستی کشور در بهره‌برداری از منابع آب، تالاب‌ها را با بحران مواجه کرده است به طوری که خداکرم جلالی رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور اعلام کرد: براساس نتایج پایش های ماهواره‌ای از سال 80 تا 95، تالاب و هورهای کشور حدود یک میلیون هکتار کاهش یافته و تبدیل به کانون های تولید گرد و غبار شده است.

وی افزود: از بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون میلیاردها تومان صرف آب‌های سطحی کشور شده این در حالی است که مجموع اعتبارات در همین مدت برای سفره‌های زیر زمینی کمتر از نیم درصد بوده است اما 55 درصد منابع آب هایمان را از منابع زیرزمینی گرفته‌ایم.

جلالی ادامه داد: امروز شاهد فرونشست زمین در برخی نقاط هستیم و این نشان می ‌هد که باید رویکرد آب در کشور توجه به سفره‌های زیر زمینی و تعادل بخشی در این زمینه باشد.

وی با اشاره به اینکه محیط زیست کشور نیازمند تقویت است، گفت: در برنامه ششم توسعه حداقل باید سالی سه میلیون هکتار آبخیزداری در کشور انجام شود. در 125 میلیون هکتار برای تعادل سفره‌های زیر زمینی باید آبخیزداری صورت گیرد که از این رقم حدود 99 میلیون هکتار باقی مانده است و اگر با روش سالی یک میلیون هکتار پیش برویم حدود 100 سال زمان نیاز داریم تا این آبخیزداری به اتمام برسد.

ایران در مرز ورود به بحران بی بازگشت آب

شرایط بحرانی آب کشور در سال‌های اخیر مورد توجه مجلس نیز قرار گرفته است. عضو هیات رئیسه فراکسیون محیط زیست مجلس با انتقاد از بی‌توجهی مسئولان نسبت به وضعیت منابع طبیعی کشور به ویژه آب گفت: تداوم این روند، محیط زیست کشور را وارد مرحله بی‌بازگشت و جبران‌ناپذیر می‌کند.

عبدالکریم حسین‌زاده در گفت وگو خانه ملت، در واکنش نسبت به انتقاد برخی مبنی‌ بر عدم وجود طرح‌های مدیریتی برای مناطق طبیعی حفاظت‌شده گفت: ما باید برای ممانعت از تخریب یا فرسودگی اکوسیستم، چشم‌انداز تعریف کنیم، البته اقدامات در این مورد باید به گونه‌ای باشد، که موجب مداخله فیزیکی گسترده در سطح محیط زیست نشود.

وی با انتقاد از سوءمدیریتی که در حوزه منابع طبیعی کشور وجود دارد، تاکید کرد کرد: به نظر می‌رسد مسئولان چه در مجلس و چه سایر بخش‌های اجرایی مرتبط، تاکنون به طور جدی به موضوع حفظ منابع طبیعی کشور نپرداخته، و برای ممانعت از تخریب اکوسیستم و رفع بحران به حساسیت لازم نرسیده، و خطر را احساس نکرده‌اند و این در حالی است که، اگر بی‌توجهی مسئولان نسبت به حفظ محیط زیست به ویژه در رابطه با موضوع بحران آب تداوم یابد و برای حفظ منابع به سرعت تصمیم‌گیری نشود، قطعا وارد دوران بی بازگشت و غیرقابل جبران خواهیم شد.

این نماینده مردم در مجلس دهم، افزود: هم‌اکنون مسئولان فعال در تمام نهادها باید برای چاره‌اندیشی به منظور رفع مشکلات زیست محیطی و بحران آب به سرعت وارد عمل شوند و با ارائه طرح جامع مدیریت آب، بستر لازم جهت آموزش در سطح عموم را فراهم کنند، چراکه بر اساس گزارش‌هایی که ارائه شده تاکنون بیش از 70 درصد از منابع آب زیرزمینی مصرف شده و این در حالی است که کشورهای در حال توسعه تنها 8 درصد از این آب‌ها را مصرف می‌کنند، همچنین مصرف آب‌های سطحی توسط کشاورزان نیز کشور را به مخاطره انداخته است.

وی یادآورشد: بی‌توجهی به مصرف منابع آبی کشور نشان می‌دهد، ما در این حوزه برنامه‌ای برای آینده نداریم، کما اینکه پیش‌خور کردن بخش اعظمی از این منابع، حیات نسل‌های آینده را به خطر انداخته است، بنابراین اگر امروز در جهت مدیریت مصرف آب‌های زیرزمینی و سطحی حرکت نکنیم و وارد چرخه برنامه‌ریزی دقیق نشویم، با بحران غیرقابل جبران مواجه می‌شویم.

عضو هیات رئیسه فراکسیون محیط زیست مجلس عنوان کرد: مسئولان باید به این نکته توجه کنند که مخاطره همیشه ناشی از جنگ یا وقایع کشورهای پیرامونی نیست، بلکه می‌تواند در پی سوءمدیریت در داخل کشور هم ایجاد شود، کما اینکه بزرگترین مخاطره کنونی کشور بحران آب است.