تجریشی: وزرا مصوبات ستاد را اجرا نمی‌کنند/بهادری: زمان بهانه‌تراشی گذشته؛ ستاد پاسخگو باشد/محمودزاده: دریاچه ارومیه با اقدامات چکشی احیا نمی‌‌شود

سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه عدم همکاری دستگاه‌ها و کمبود اعتبارات را عامل عدم موفقیت ستاد خوانده اما نمایندگان ضعف اقدامات را ناشی از کم‌تحرکی ستاد احیا می‌دانند .

به گزارش ایانا از خانه ملت، در بخش اول مناظره دریاچه ارومیه که با حضور مسعود تجریشی سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه، هادی بهادری نماینده مردم ارومیه و جلال محمودزاده نماینده مردم مهاباد در مجلس شورای اسلامی در خانه ملت برگزار شد به بررسی آخرین وضعیت دریاچه ارومیه و عملکرد چهار ساله ستاد احیای ارومیه پرداختیم .

سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه به اقدامات انجام شده از سوی ستاد برای تثبیت دریاچه ارومیه اشاره کرد و نمایندگان نیز به طرح دیدگاه های خود پرداختند. محمودزاده اقدامات ستاد برای احیای دریاچه ارومیه را تنها فشار بر دوش کشاورزان خواند و بهادری هم اگرچه اقدامات ستاد را مثبت ارزیابی کرد اما تاکید داشت که زمان برگزاری سمینار و جلسه برای احیای دریاچه ارومیه گذشته و ستاد باید وارد فاز اجرایی شود . بخش دوم مناظره را در ادامه می خوانید :

خانه ملت: آقای تجریشی با توضیحاتی که ارایه کردید به نظر می‌رسد بر این باورید که ستاد در همه بخش ها به درستی به وظایف خود عمل کرده و هیچ کاستی در عملکرد خود نداشته، فکر نمی کنید ستاد بعد از 4 سال نیاز به بازتعریف سیاست های خود داشته باشد؟

تجریشی: این طور نیست که ما بر این باور باشیم که ستاد هیچ خطایی نداشته است، ستاد نقاط ضعف عملکردی هم داشته یعنی ما رفتیم بدترین نقطه یعنی تکاب که سد داشته اما زمین برای کشاورزی ندارد را به عنوان پایلوت انتخاب و اعلام کردیم اگر بتوان مسئله تکاب را حل کرد حتما مسئله حسن لو و میاندوآب هم قابل رفع است. با این حال در ستاد احیای دریاچه ارومیه چند نهاد داخلی غیردولتی را شناسایی و اعلام کردیم می‌خواهیم تکاب را به الگوی موفق تبدیل کنیم به این معنی که چگونه می توان با دامپروری و کشت دیم بدون وابستگی به کشت آبی، اقتصاد محلی را گسترش داد .

حدود دو ماه پیش هم در جلسه با آقای دکتر همایون هاشمی نماینده میاندوآب در مجلس نشستی برگزار کرده و گفتیم ستاد در تکاب با هر آنچه که توسعه منطقه را موجب می شود از جمله تخصیص آب موافقت خواهد کرد به شرطی که درآمدزا باشد. آن ها قبول کردند و برای مشخص شدن الگو از 40 مجموعه مشاوره گرفتیم که در نهایت 5 مجموعه را انتخاب و تأکید کردیم که منابع مالی وجود ندارد و NGO ای تحت عنوان خانه توسعه ایجاد کردیم که تمام مزیت های منطقه با آموزش و توانمند کردن مردم منطقه را انجام دهد .

در حال حاضر بانک قرض الحسنه رسالت با همکاری مجموعه‌ای که وظیفه توانمندسازی را برعهده دارد در حال انجام بررسی هایی هستند تا مشخص شود چگونه معیشت ها را می توان سامان داد و به طول مثال سوالی که اقای محمودزاده مطرح کردند زنان چگونه می توانند بخشی از معیشت خانواده را داشته باشند؟ چگونه می توانیم گردشگردی را در منطقه فعال کنیم؟ چگونه می توانیم دامداری و کشت دیم را افزایش دهیم؟

در بخش بین المللی هم مرکزی به نام ایکاردا داریم که قبلا در حلب سوریه بوده که کارشان در حوزه کشاورزی دیم در مناطق خشک و نیمه خشک است. طی هماهنگی با وزارت جهاد کشاورزی، افرادی را از این مرکز بین‌المللی دعوت کردیم و سوال ما از گروه مذکور این بود که چگونه می توانیم در بالادست حوزه ای آبریزمان معیشت پایدار داشته باشیم تا بتوانیم به کمک مردم و دانش موجود کشت دیم برای محصولاتی که ارزش اقتصادی دارد ایجاد کنیم. ضمن اینکه خواستیم تا بذرها و شیوه استفاده را به ما آموزش دهند. پس ستاد تلاش کرده تا از ظرفیت ها در بخش های مختلف برای احیای دریاچه استفاده شود .

یکی از درخواست های آقای کلانتری از ستاد این بود که دانش منطقه به کار گرفته شود بر همین اساس و با توجه به اینکه اولویت اقدامات ما برای احیای دریاچه کاهش 40 درصد مصرف آب بود بنابراین مشاوران بین المللی را وارد کردیم که دولت ژاپن با منابع مالی خود(جایکا) مطالعات بیلان آب هیدرولوژیکی حوزه را انجام می دهد. در بخش داخلی هم یک مهندس مشاور داخلی در جنوب دریاچه و دانشگاه ارومیه و تبریز را در شرق و غرب دریاچه فعال کردیم که بودجه ای 1.6 میلیارد تومان برای مطالعات‌شان در سال جاری در نظر گرفته شده که همگی در قالب یک کنسرسیوم فعال هستند .

علاوه بر این قرارداد 3.8 میلیون دلاری فائو است که دولت ژاپن به ایران داده و در آن خواستار شدیم اطلاعات حوزه زنجیره ارزش و کشت دیم، حکمرانی آب، تخصیص آب و معیشت مردم و اینکه محصولات چه زمانی به چه میزان آب نیاز دارند ارایه کنند تا ظرف 5 سال 40 درصد مصرف آب را کاهش داده و همزمان تولیدات را افزایش دهیم .

هم اکنون جمع‌بندی ما این است که آب مصرفی کشاورزی را با اقدامات مدیریتی می توان کاهش داد ولی بعد از آن تنش وارد می‌شود بنابراین وزارت جهاد کشاورزی باید با کشاورزان وارد مذاکره شود که چه الگوی کشتی انجام دهند اما متاسفانه این بخش هم اکنون به عنوان یک چالش مطرح است. همین نقطه ضعف باعث شده طی دو سال، کشت چغندر قند از 29 هزار هکتار به 36 هزار هکتار برسد. سوال این است که اگر جمع بندی حاکمیت این است که افزایش سطح زیر کشت محصولات آب بر به ضرر مردم و اقتصاد منطقه و دریاچه است چرا این اتفاق می افتد؟ چه عاملی باعث می شود وزارت نیرو برود پایین دست حسن لو 200 هکتار کشت آبی چغندر قند افزایش دهد؟

دستگاه‌های دولتی بسیاری از مصوبات ستاد را اجرا نمی‌کنند

مسئله این است که مصوبات ستاد از سوی دستگاه ها اجرایی نمی شود. واقعیت آن است که اگر قرار است مشکل کشاورزی و دریاچه ارومیه حل شود ما باید در جاهایی سقف برداشت تعیین کنیم. ما با کشاورزان مشکلی نداریم ولی دستگاه‌های دولتی بسیاری از مصوبات ستاد را اجرا نمی کنند حتی در بسیاری از موارد عکس مصوبات اتفاق می افتد. بنابراین اگر بتوانیم جواب این سوال را پیدا کنیم که چرا برخی مصوبات که به نفع کشاورز و دریاچه ارومیه است از سوی دستگاه های دولتی اجرایی نمی شود شاید بتوان گفت می توان مشکل دریاچه را حل و فصل کرد .

دریاچه ارومیه با اقدامات چکشی ستاد، احیا نمی‌شود

خانه ملت- آقای محمودزاده، آقای تجریشی بر این باورند که اولویت ستاد احیا حفاظت از بخش کشاورزی البته به شرط اصلاح الگوی کشت و درآمدزایی بوده است، آیا اقدامات موثری در این زمینه صورت گرفته است؟

محمودزاده: آن چیزی که امروز ما شاهد آن هستیم این است که ستاد احیای دریاچه برای تحویل چغندرقند آذربایجان غربی محدودیت ایجاد کرده یعنی از خروج چغندر مازاد جلوگیری می کند. در حال حاضر 80 هزار تن چغندر در آذربایجان غربی داریم. آقای دکتر تجریشی اشاره کردند که سطح زیرکشت چغندر از 29 هزار هکتار به 36 هزار هکتار رسیده است چرا؟ باید ریشه یابی کنیم نه اینکه چکشی با این موضوع برخورد کنیم. اینکه از خروج چغندر جلوگیری کنیم برخورد چکشی است که نتیجه ای از آن نگرفتیم. ما سال گذشته و حتی دو سال گذشته خروج چغندر مازاد از آذربایجان غربی را ممنوع کردیم، چه اتفاقی افتاد؟ نتیجه این بود که کشاورز با پرداخت هزینه مجبور بود بار چغندر را از کوره راه ها به استان های دیگر منتقل کند پس ببینید فقط هزینه سرباری را بر کشاورز تحمیل کردیم به جای اینکه مسئله را ریشه‌ای حل کنیم .

به نظر می رسد به جای اقدامات چکشی باید اشتغال را از بخش کشاورزی به بخش صنعت و خدمات هدایت کنیم اما ستاد حتی برای این بخش هم برنامه‌ای ندارد همان طور که عرض کردم در 4 سال گذشته ستاد احیا، وزارت نیرو و سایر دستگاه‌ها مجوز حتی یک لیتر آب به بخش صنعت ندادند، با این وضعیت آیا انتظار این است که جوانان بیکار به سمت کشت چغندر قند که آب بر است نروند؟ آیا اشتغالی برای آنان در بخش صنعت ایجاد شده که به سمت کشاورزی آب بر نروند؟

آقای بهادری دغدغه های خوبی را اشاره کردند اما اینکه اگر طبق گفته ایشان 12 میلیارد مترمکعب آب را وارد دریاچه ارومیه کنیم تکلیف کشاورزی چیست؟ ببینید ما در حوزه آبریز 460 هزار هکتار باغات داریم که نمی توانیم بگوییم امسال آب نمی دهیم چون باغ خشک می شود. بنابراین اگر ما با هدف حفظ آب مورد نیاز دریاچه دست به اقدامات این چنینی بزنیم قابل اجرا نیست .

واقعیت آن است که 90 درصد آب شیرین استان در بخش کشاورزی و 10 درصد در بخش صنعت و شرب مورد استفاده قرار می گیرد ما اگر براساس اظهارات دکتر تجریشی 40 درصد آب مصرفی صرفه جویی کنیم بسیار تاثیرگذار خواهد بود اما چرا تاکنون نتوانسته ایم. یک دلیل آن مربوط به بحث قانونگذاری است که مجلس باید وارد شود، البته نزدیک به 20 درصد مواد برنامه ششم به بخش محیط زیست، آب و خاک اشاره دارد که تاکنون سابقه نداشته است. برای نمونه در کل ایران از ابتدای پیروزی انقلاب 2500 هزار هکتار اراضی تحت پوشش آبیاری تحت فشار داریم که ما در برنامه ششم دولت را موظف کردیم این مساحت را به سه میلیون هکتار برسد که این دیدگاه مجلس را در زمینه استفاده بهینه از آب نشان می دهد .

زمانی می‌توانیم سقف برداشت آب را کم کنیم که زیرساخت‌ها فراهم شود

ما زمانی می‌توانیم سقف برداشت آب را کم کنیم که زیرساخت‌ها فراهم شود، هم اکنون بیشتر دشت‌های استان آذربایجان غربی به صورت سنتی آبیاری می شود، مثلا 12 هزار هکتار اراضی زیر سد مهاباد است اما چقدر آبیاری تحت فشار در این منطقه اجرایی شده است؟ هنوز آبیاری تحت فشار که پرت آب را از 70 به 30 درصد برساند به 200 هکتار نرسیده است اگرچه دو الی سه هزار هکتار در حال اجرا داریم. چهار سال است که ستاد احیا شروع به کار کرده اما هنوز نتوانستیم 100 هکتار را در دشت مهاباد زیر پوشش آبیاری تحت فشار قرار دهیم، با این اوصاف چه زمانی می توانیم 12 هزار هکتار را پوشش دهیم .

از طرف دیگر من به آبیاری تحت فشار اجرا شده هم نقد دارم، آبیاری تحت فشار بارانی و قطره ای که هم اکنون در حال انجام است در دنیا منسوخ شده زیرا مقدار زیادی پرت آب و تبخیر دارد، در این زمینه باید روی آبیاری زیرزمینی که حتی یک قطره آب هم هدر نرود کار کنیم. خدمت دکتر تجریشی عرض می‌کنم که اگر می‌خواهند توازنی بین 70 درصد کشاورزی، 17 درصد صنعت و 12 درصد خدمات ایجاد کرده ومازاد نیروهای بخش کشاورزی را به صنعت و خدمات هدایت کنند لازمه اش این است که ما با دید باز با مساله روبرو شده و سهم آب صنعت و خدمات را بدهند. ضمن اینکه آب مصرفی بخش کشاورزی را مدیریت کنند، مطمئنا اگر صنایع آب بر و کشاورزی را به سمت کشاورزی مدرن سوق دهیم دریاچه مشکلی از نظر تامین آب نخواهد داشت .

ضرورت دارد دولت اعتبارات مناسبی برای آبیاری تحت فشار اختصاص دهد، هم اکنون برای آبیاری تحت فشار 85 درصد سهم دولت و 15 درصد سهم کشاورز است اما کشاورز همین 15 درصد را هم در اختیار ندارد که معضلی جدی است. انتظار این است که کل اعتبارات آبیاری تحت فشار که برای احیای دریاچه ارومیه بسیار حیاتی است به صورت بلاعوض داده شود. مسئولان باید بپذیرند که تلاش ما برای احیای دریاچه ای در سطح ملی است بنابراین باید اعتبارات به اندازه و در زمان لازم اختصاص داده شود .

خانه ملت: آقای بهادری آقای تجریشی تاکید داشتند برخی وظایف برای احیای دریاچه در حیطه اختیارات ستاد نیست یا اینکه دستگاه های اجرایی در انجام وظایف کوتاهی می کنند به همین دلیل ستاد نتوانسته در دستیابی به اهداف خود موفق عمل کند نظر شما چیست؟

بهادری: قبل از پاسخ به سوال شما مایلم اشاره ای به صحبت های آقای محمودزاده درباره صحبت های ابتدایی خودم داشته باشم مبنی بر اینکه دریاچه 12 میلیارد مترمکعب آب برای احیا نیاز دارد. بنده عرض کردم ما سالانه 17 میلیارد مترمکعب بارش در استان داریم (البته کاریکاتور را عرض کردم) که اگر 12 میلیارد وارد دریاچه شود احیا خواهد شد؛ به طور قطع 12 میلیارد مترمکعب آب قرار نیست در طول یک سال وارد دریاچه شود بلکه باید در یک برنامه زمان بندی و افق کوتاه مدت رخ دهد. دریاچه یک روزه خشک نشده که یک روزه احیا شود، 20 سال زمان برده که به این روز افتاده پس انتظار این است که در بازه زمانی 10 تا 20 سال احیا شود .

واقعیت آن است که ما طی دو الی سه سال گذشته بهبود وضعیت دریاچه را شاهد بودیم اما امسال نسبت به پارسال افت 25 سانتیمتری تراز دریاچه را داریم. پارسال نگاه ها نسبت به وضعیت دریاچه مثبت بود اما امسال به دلیل کاهش تراز دریاچه، روزنامه ها، مردم، علاقمندان به محیط زیست و... حساس شدند .

آقای دکتر تجریشی اشاره کردند اینکه پارسال وضعیت دریاچه ارومیه بهتر شد به دلیل بارش ها نبوده بلکه در پی اقداماتی بوده که در ستاد انجام و منجر به افزایش تراز آب دریاچه شده است، با این اوصاف پس امسال که تراز دریاچه کاهش پیدا کرده نباید آن را به گردن کاهش بارش ها انداخت. درست است که 40 درصد بارش ها کاهش پیدا کرده اما اینکه کاهش تراز آب دریاچه را به آن ارتباط دهیم برای مردم قابل قبول نیست زیرا این استنباط را مطرح می کنند که سال گذشته که تراز آب بالا رفت به دلیل بارش بود پس ستاد احیا چه کرده است؟ این رفتارها و اظهارات را مردم از مسئولان، دولت و مجلس نمی پذیرند .

اینکه ستاد می‌گوید ما مصوبات خوبی داشتیم اما دولت اعتبار ندارد و وزارتخانه‌ها هم اجرا نکردند، پذیرفتنی نیست

صحبت‌های خوبی در این نشست مطرح می شود. آقای دکتر تجریشی از اساتید حوزه محیط زیست کشور هستند منتهی ما در کار اجرایی برای احیای دریاچه ارومیه واقعا مشکل داریم؛ آقای تجریشی اعلام می کنند که بخش اجرای مصوبات احیا بر عهده دستگاه های اجرایی بوده و از حیطه اختیارات ستاد خارج است اما اینکه ما ستاد را تبدیل کنیم به محلی برای تصویب یکسری مصوبات که در اجرای آن هیچ دخالتی نداشته باشیم قابل قبول نیست. اینکه ستاد بگوید ما مصوبات خوبی داشتیم اما دولت اعتبار ندارد و وزارتخانه های مربوطه هم اجرا نکردند، پذیرفتنی نیست. نگاه ما به ستاد فراتر از اقداماتی است که در حال انجام است، نگاه ما به ستاد تنها یک اتاق فکر نیست اگرچه اتاق فکر ستاد باید بسیار فعال باشد اما اینکه فعالیت های ستاد محدود به چند جلسه و مصوبه شود قابل قبول نیست .

با گذشت 4 سال شکی نیست که ستاد باید رویکرد خود را تغییر دهد

افتخار دوستان در ستاد احیا این است که بگویند ما وارد فاز اجرایی نمی شویم، این افتخار نیست. ما وقتی اسم ستاد احیای دریاچه ارومیه را می بریم یعنی از مجموعه ای صحبت می کنیم که 8 وزیر در آن عضویت دارند. دکتر تجریشی نمی تواند از دولت انتقاد کند، انتقاد ستاد از دولت قابل قبول نیست چون ستاد وظیفه هیات دولت را برعهده دارد و اجرای مصوبات ستاد وظیفه دولت است. امروز و با گذشت 4 سال شکی نیست که ستاد باید رویکرد خود را تغییر دهد اینکه با رویکرد 3 سال قبل فقط بنشیند با فائو جلسه بگذارد و ایکاردا و جایکا را بیاورد و قرارداد منعقد کند، قابل قبول نیست و اصلا اقدامات ستاد فقط محدود به اینها نیست. ما باید ستاد احیای دریاچه ارومیه را از فاز فکری بیرون بیاوریم .

زمان کلی گویی برای احیای دریاچه گذشته است

ستاد نمی‌تواند نقش منتقد را برای وزارت جهاد کشاورزی ایفا کند، مردم این توجیهات را نمی‌پذیرند بلکه آنچه را می‌بینند باور می‌کنند. سوال مردم این است دریاچه که خشک شد پس ستاد احیا چه اقداماتی انجام داده است؟ بنده یک سال است هشدار می‌دهم که باید ستاد به‌طور جدی تغییراتی در کار خود داشته باشد اما توجهی نمی‌شود. احساس می کنم ستاد احیا یک ستاد مجازی شده و بیشتر در کانال‌های تلگرامی دیده می شود تا میدان عمل. زمان کلی گویی برای احیای دریاچه گذشته است. اینکه گفته می‌شود اعتبارات را به استانداری‌ها اختصاص دادیم تا اقدامات لازم را انجام دهند واقعا قابل پذیرش نیست .

نکته دیگر اینکه هم اکنون محل ستاد احیای دریاچه ارومیه کجاست؟ در گذشته ما در ارومیه دفتری با حضور 10 الی 15 نفر از کارشناسان ایجاد کرده بودیم که در حوزه احیای دریاچه ارومیه مشغول فعالیت بودند اما در یک سال اخیر همه آنجا اخراج شدند و دو نفر باقی ماندند. در تبریز همین دو نفر هم وجود ندارد که آنها هم داخل استانداری مستقر هستند. وقتی شما ستاد احیای دریاچه را داخل استانداری مستقر می کنید خود به خود موضوع را سیاسی می شود. محل ستاد احیا باید مستقل باشد. استانداری‌ها اگر در این حوزه فعال بودند که دریاچه به این روز نمی افتاد .

در شرایط فعلی برای احیای دریاچه ارومیه فقط رهبری و فرماندهی باید از تهران انجام شود و ستاد باید به صورت مستقیم در شهرستان‌های 22 گانه حضور داشته باشد و آنجا با کمک مردم کار را پیش ببرد. اینکه ستاد انتقاد می کند که امسال 10 هزار هکتار زمین زیر کشت چغندر قند افزایش پیدا کرد و اظهار تعجب می کند واقعا جای سوال است پس ستاد چه کاره است که این میزان سطح زیر کشت چغندر افزایش پیدا کرده است؟ اگر قرار بود کشت چغندر افزایش پیدا کند و وضعیت آبیاری تحت فشار اینگونه باشد و صحبت ها درباره فاضلاب همچنان مطرح باشد، پس ستاد چه کاره است؟ سازمان حفاظت محیط زیست چه کاره است که فاضلاب تصفیه نشده وارد طبیعت می شود؟

اگرچه عمیقا بر این باورم که نباید پایه های بنیان شده در ستاد احیا برای احیای دریاچه ارومیه را متزلزل کرد اما امروز ستاد باید از موضع مطالبه گری به موضع پاسخگویی وارد شود. امروز ستاد باید پاسخگو باشد نه اینکه مطالبه گر نباشد که اعتبار نبود و کار انجام نشد. ستاد احیای دریاچه ارومیه مطابق اصل 138 قانون اساسی تشکیل شده و وظایف، تصمیمات و مصوبات آن وظایف دولت است .

مدیریت‌های ضعیف بر ستاد احیا حاکم شده است

رئیس جمهور با شعار احیای دریاچه ارومیه از منطقه ما رأی گرفت و واقعا در دولت دوازدهم مردم به خاطر دریاچه ارومیه از رئیس جمهور قدردانی و رأی حتی با 10 درصد بیشتر نسبت به دور اول به وی دادند، مطمئن باشید اگر امروز انتخابات بود با وضعیت فعلی دریاچه ارومیه، مردم به آقای روحانی رأی نمی دادند چون زمان انتخابات بعد از زمستان بود و دریاچه وضعیت خوبی داشت که منجر به رأی مردم به آقای روحانی شد ولی امروز واقعا وضعیت به گونه ای است که نمی توان به مردم پاسخ داد. وقتی ستادی که ما با زحمت تاسیس کرده بودیم، تعطیل کردند. وقتی مشاهده می کنیم که مدیریت های ضعیف بر ستادها حاکم شده و کارها با جدیت دنبال نمی شود نمی توان دفاعی از عملکرد ستاد احیا داشت. ستاد احیای دریاچه ارومیه باید تابلوی مشخص داشته باشد و همه کارها در آنجا متمرکز شود. واقعیت این است که ما نمی دانیم محل و تابلوی ستاد کجاست؟

تجریشی: آقای دکتر بهادری نکات بسیار ارزشمندی را مطرح می کنند. ببینید ما قبول داریم فاز اول کار در ستاد احیای دریاچه ارومیه که درباره بررسی علل خشک شدن دریاچه و اینکه آیا دریاچه قابل احیا است یا خیر به پایان رسیده اما واقعیت آن است که در زمینه احیای دریاچه یکسری تقابلات وجود دارد. من شما را به اولین جلسه هیات دولت ارجاع می دهم. در آن زمان در جلسه هیأت دولت آقای حجتی و چیت چیان اعلام کردند برای بخش اجرا در احیای دریاچه متعهد می شوند و تأکید کردند هر آنچه مصوب می‌شود را به عنوان دستگاه اجرایی، عملیاتی می‌کنند. وزیر کشور و استاندران هم اعلام کردند از بعد فرهنگی و اجتماعی اقدامات لازم را در دستور کار قرار داده و کمیته فرهنگی متناظر با اقدامات اجرایی را در استان آذربایجان غربی تشکیل می‌دهند. اما متاسفانه آنچه در عمل اتفاق افتاد مطابق مصوبات ستاد نبود .

در گزارش محرمانه ای به رئیس جمهور اعلام کردیم که وزاری شما مصوبات ستاد احیا را اجرا نمی‌کنند

ما اواخر سال گذشته در گزارش محرمانه ای به آقای رئیس جمهور اعلام کردیم که وزاری شما و دستگاه‌های اجرایی به تعهدات خود در قالب مصوبات ستاد احیا عمل نکرده و از آن تخطی کردند به طور مثال وزارت نیرو متعهد شده بر اساس مکانیزمی که خود وزارتخانه متعهد شده مقداری آب برای دریاچه اختصاص ‌دهد اما جالب است با وجود اینکه سدها carry over نبوده یعنی سدی نیستند که باید آبی را برای سال آینده خود ذخیره نگه دارد اجرا نشده است. آمارها نشان می‌دهد که وزارت نیرو نتوانسته حکمرانی خوبی داشته باشد، همچنین برخلاف مصوبه ستاد احیا توسعه کشاورزی صورت گرفته که نشان می دهد مشکلی در وزارت جهاد کشاورزی داریم .

بر این اساس و با مشاهده چنین نقاط ضعفی ما هم به عنوان مسئولان ستاد اتفاقا بر این باوریم که اگر ستاد وارد فاز اجرا نشود در احیا موفق نخواهد بود، حال اگر بخواهیم وارد فاز اجرا شویم باید یک تابلو به عنوان یک هویت داشته باشیم. هویت هم از طریق قانونگذاری داده می‌شود، ببینید هم اکنون وقتی سازمان بازرسی به ما مراجعه می‌کند می‌گوییم ستاد دستگاه اجرایی نیست و ردیف ندارد. شما باید به وزیر مربوطه مراجعه کنید که سازمان بازرسی هم برای نظارت هم دچار سردرگمی شده است .

اما در زمینه آبیاری تحت فشار هم که آقای محمودزاده اشاره کردند باید بگویم ما منابعی را به این بخش از صندوق توسعه اختصاص می‌دهیم، برای این بخش نامه رسمی به وزیر نیرو نوشتیم و وزیر هم به همه دستگاه‌ها ابلاغ کرده که آذربایجان شرقی و غربی هیچ سقفی برای هزینه‌کرد در بخش آبیاری تحت فشار نداشته باشند که اعداد نجومی هم هزینه شده است .

خانه ملت: در زمینه اعتبارات اختصاصی گفته می‌شود اعتبارات تخصیص داده به ستاد حیف ومیل شده و معلوم نیست کجا هزینه می‌شود و هیچ کس از این هزینه‌کردها اطلاعاتی ندارد. یا اینکه گفته می شود مسئولان ستاد اعتبارات را صرف برگزاری چند سمینار و نشست و... کردند که هیچ خروجی نداشته است .

تجریشی: اینکه گفته می‌شود اعتبارات حیف و میل می‌شود باید گفت سازمان بازرسی و دیوان محاسبات به این موضوع ورود کرده و گزارش‌هایی داده شده که مثلا این مبلغ پول برای این دستگاه اجرایی به این شکل هزینه شده است. درباره هزینه‌کردها گفته می‌شد با پول ستاد عده‌ای به آمریکا رفتند که ما یک ریال هم خرج نکردیم. هم اکنون هم در دانشگاه ما، سازمان بازرسی مستقر است و دو ماه پیش سازمان بازرسی سوال کرد که چرا کسی شکایت نمی‌کند که ما هم در پاسخ اعلام کردیم حتما مشکلی وجود ندارد .

در زمینه چگونگی هزینه کرد اعتبارات جدولی را خدمت نمایندگان دادیم که در آن مشخص شده اعتبارات کجا هزینه شده است. در این جدول هزینه کردها به صورت برنامه ای هم تشریح شده علاوه بر این از بعد توزیع جغرافیایی نیز مشخص کردیم که به طور مثال چه مبلغی در کردستان، چه مقدار در آذربایجان شرقی و غربی هزینه شده است و حتی اعلام کردیم به هر کدام از بسته‌ها چه اعتباری اختصاص داده شده است مثلا 13 درصد در بسته تسهیل ورود آب، 34 درصد در کاهش 40 درصدی مصرف آب و 15 درصد در اقداماتی که کاهش برداشت غیرمجاز از آب‌های سطحی و زیرزمینی بوده و 31 درصد در بخش انتقال آب و مقدار کمی در کارهای فرهنگی و نرم افزاری هزینه شده است .

گزارشی که ما ارائه کردیم بسیار شفاف است از این نظر که اعتبارات در چه بسته‌هایی، در چه استان‌هایی و در چه دستگاه‌هایی هزینه شده و اینکه عملکرد هر دستگاه در هر استانی چطور بوده است. ولی به لحاظ اینکه اعتبارات در جای خود هزینه نشده ممکن است در سال اول این طور باشد اما در سال دوم و سوم ما یک سیستم پایش طراحی کرده و با سازمان برنامه و بودجه به این توافق رسیدیم تا برای جلوگیری از هزینه‌کرد اعتبارات در محل دیگر که در سال اول اتفاق افتاد برنامه‌ریزی دقیق تری داشته باشیم. بر این اساس هم اکنون آدرس دهی‌مان برای تخصیص اعتبارات به هر شهرستان است البته ایده ما این است که نحوه تخصیص اعتبارات را به زیر حوزه برسانیم .

شبهه ای به هزینه کرد اعتبارات ستاد احیا وارد نیست/ دستگاه‌های نظارتی وارد شدند به نکته خاصی نرسیدند

با توجه به اینکه ستاد 26 درصد اعتبارات مصوب را جذب کرده که یک سوم آن به یک پروژه اختصاص و دو سوم آن توزیع شده واقعا شبهه ای به هزینه کردها وارد نیست، دستگاه‌های نظارتی هم که وارد شدند به نکته خاصی نرسیدند اما درست است مثلا در سال اول یک میلیارد اعتبار برای چغندرکارانی که می‌خواهند گندم بکارند اختصاص یافت که دستگاه مربوطه 650 میلیون را برداشت و لباس ورزشی و کابینت و ... خریداری کرد به همین دلیل ما سیستم مذکور را طراحی کردیم .

خانه ملت: آقای بهادری و آقای محمودزاده آیا نحوه هزینه‌کردها را منطقی می‌دانید، نحوه تخصیص اعتبارات را چطور ارزیابی می کنید. آقای تجریشی عنوان کردند که تنها 26 درصد اعتبارات مصوب تخصیص پیدا کرده است .

بهادری: اگر مجموعه کشور بپذیرند که دریاچه ارومیه باید احیا شود و همان‌طور که رئیس جمهور وعده داد که به هر قیمتی دریاچه را احیا خواهند کرد طبیعی است که باید مشکلات اجرایی که آقای دکتر تجریشی به آن اشاره می‌کند را هم خود دولت حل و فصل کند. هم اکنون در بخش اعتبارات جای تاسف است که می بینیم سال گذشته 1800 میلیارد برای ستاد مصوب شده که تا 28 اسفند یک ریال هم داده نشده است. یکباره در 28 اسفند 300 میلیارد تومان تخصیص می دهند که از این 300 میلیارد تنها 30 میلیارد آن پول و بقیه از محل فروش اوراق و اسناد است، با این حال معتقدم ستاد احیای دریاچه نباید از این مشکلات انتقاد کند، درست است که ستاد احیا مسئول برنامه و بودجه نیست ولی در سطح هیات دولت است اما به نظر می رسد نمی تواند از ظرفیت خود استفاده کنند یعنی با اینکه 8 وزیر زیرمجموعه ستاد بوده و رئیس ستاد معاون اول رئیس جمهور است از اعتبار مصوب 1800 میلیاردی ستاد تنها 300 میلیارد اختصاص می یابد این نشان می دهد یک جای کار ایراد دارد. من تاکنون ندیده‌ام وزیر کشور پای کار باشد و در بحث دریاچه اظهارنظری کرده باشد و یا حضوری در منطقه داشته باشد .

به نظر من مشکل اصلی این است که تمرکز در مباحث فنی و دانشگاهی و اتاق فکر قرار گرفته، در این زمینه نه اطلاع رسانی درستی به مردم می شود و نه کارهای اجرایی ستاد مشخص است، بر این باورم که ستاد باید خود را بازیابی کند و همت جدی را روی تامین اعتبارات قرار دهد .

اعتبارات ستاد در حال حاضر مغشوش است به طوری‌که تامین اعتبار از 3 محل است که هر سه محل صاحب دارد؛ یعنی یک سوم اعتبارات از محل صندوق توسعه، یک سوم از محل بودجه دستگاه ها و یک سوم هم از محل ماده 10 و 12 مدیریت بحران قرار است تامین شود که هر کدام مشکلات خاص خود را دارد بنابراین باید یک رویکرد و ساز وکار اجرایی جدید در بخش اعتبارات لحاظ شود .

محمودزاده: در رابطه با اعتبارات ستاد احیا، واقعیت این است که با این اعتبارات ستاد نمی تواند کار چشمگیری انجام دهد. وقتی میانگین اعتبارات اختصاص داده شده به ستاد 26 درصد است نمی توان انتظار بیشتری داشت. اگر به دنبال اقدام تاثیرگذار برای احیای دریاچه هستیم باید با پیگیری زمینه اختصاص کامل اعتبارات ستاد احیا را فراهم کنیم. مثلا برای اجرای آبیاری تحت فشار اگرچه آقای تجریشی عنوان می کنند هیچ محدودیتی برای اختصاص اعتبار وجود ندارد ولی کمبود وجود دارد که باید برای آن چاره ای اندیشید. پیشنهاد مجمع نمایندگان استان آذربایجان غربی این است که ستاد احیا همکاری بیشتری با مجمع داشته باشد که اعتبارات مورد نیاز را تامین کنیم تا سیستم آبیاری مدرن اجرایی شود .

با بودجه قطره چکانی دریاچه ارومیه احیا نمی‌شود

بهادری: اضافه کنم که در بخش تامین اعتبارات در تیرماه نمایندگان استان آذربایجان غربی در جلسه ای با دکتر جهانگیری تاکید کردند که تکلیف اعتبارات برای احیای دریاچه ارومیه روشن شود. در این زمینه دو پیشنهاد مطرح کردیم مبنی بر اینکه خدمت مقام معظم رهبری برویم و برای احیای دریاچه ارومیه 1 یا 2 میلیارد دلار از رهبری اذن بگیریم. طبق برآوردها دریاچه ارومیه 6 میلیارد دلار برای احیا نیاز دارد البته این 6 میلیارد دلار قرار نیست یک ساله پرداخت شود بلکه در یک بازه زمانی اختصاص می یابد. یا اینکه برای تامین اعتبارات فاینانس خارجی بگیریم؛ اخیرا یک شرکت انگلیسی اعلام آمادگی کرده که حاضر است 6 میلیارد دلار با سود 1.4 درصد فاینانس کند فقط دولت باید بازپرداخت را تضمین کند. آقای دکتر جهانگیری گفتند اولویت ما صندوق است اگر نتوانستیم مجبوریم به سمت فاینانس برویم. به نظر می رسد ستاد احیا باید یک تیم خبره در بحث اعتبارات مشخص کنند و به سمت حل اساسی مساله بروند با بودجه قطره چکانی مشکل حل نمی شود .

تجریشی: قبل از شروع بررسی برنامه ششم در مجلس، ما گزارشی خدمت دکتر شاعری دادیم و اعلام کردیم تنها راه تامین اعتبارات برای احیای دریاچه این است که اعتبارات ستاد در بودجه های سنواتی دیده شود و یک ردیف برای آن در نظر گرفته شود. آقای شاعری پیگیری کرد اما از آنجا که هنوز ساختار ستاد مشکل دارد موفقیتی حاصل نشد .

متاسفانه هر سه محل اختصاص اعتبار ستاد با مشکلاتی روبرو است به طور مثال یک سوم اعتبارات ستاد احیا از محل بودجه دستگاه ها است اما از آنجا که بودجه دستگاه ها پایدار نیست نمی توان به اختصاص آن امید داشت، تخصیص اعتبارات از صندوق هم مجوز مقام معظم رهبری را می خواهد و ماده 10 و 12 مدیریت بحران هم مشکلات خاص خود را دارد بنابراین اگر دوستان در مجلس، دولت را برای تامین منابع مالی به مدت 3 الی 4 سال موظف کنند این امکان وجود دارد که بخش خصوصی و سرمایه گذاران خارجی را برای صادرات محصولات کشاورزی به سایر کشورها جذب کنیم که منجر به تحول اقتصاد و منطقه خواهد شد .

ستاد هیچ مصوبه‌ای راجع به ورود فاضلاب های صنعتی به دریاچه ارومیه نداشته است

خانه ملت: آقای تجریشی یکی دیگر از انتقاداتی که به عملکرد ستاد وجود دارد ورود فاضلاب‌های تصفیه نشده شهری و صنعتی به دریاچه است. گفته می شود ورود این فاضلاب‌ها حیات دریاچه را به خطر انداخته و تبعات جبران ناپذیری خواهد داشت .

تجریشی: ببینید مصوبه ستاد این بوده که پساب تصفیه شده 14 شهرستان که سالانه حدود 300 میلیون مترمکعب است و در گذشته وارد رودخانه‌ها می شده از طریق لوله گذاری وارد دریاچه ارومیه شود. دقت کنید ما درباره فاضلاب تصفیه شده شهری صحبت می کنیم که 99.99 درصد آن آب است و از آب شربی که در بسیاری از نقاط کشور مصرف می شود تمیزتر است. در این زمینه از اطلاعات مشاوران داخلی و خارجی برای مشخص شدن استانداردهای لازم برای فاضلاب تصفیه شده نیز بهره گرفتیم. موضوعی که آقای قاضی پور نماینده ارومیه به آن اشاره و فیلم هم تهیه کردند مربوط به فاضلاب های صنعتی است، ایشان بارها مطرح کردند که ستاد فاضلاب‌های صنعتی را بدون تصفیه داخل دریاچه می ریزد، در این زمینه سه بار به آقای قاضی پور نامه زدیم که ستاد هیچ برنامه ای برای ورود فاضلاب صنعتی به دریاچه نداشته و نخواهد داشت .

جالب است بدانید ستاد راجع به فاضلاب های صنعتی هیچ مصوبه ای نداشته چون بر این باور است که ورود چنین فاضلاب‌هایی به هیچ وجه به صلاح دریاچه نیست .

اما موضوعی که وجود دارد این است که از گذشته های دور فاضلاب صنعتی وارد رودخانه ها می شده که هم اکنون هم انجام می شود اما این موضوع به حوزه سازمان محیط زیست مرتبط است که باید جلوگیری می کرده است .

خانه ملت: شما اعلام می کنید که فاضلاب های صنعتی از گذشته وارد می شده و هم اکنون هم می‌شود؟

تجریشی: ببینید هم اکنون فاضلاب ها داخل رودخانه آجی چای ریخته می‌شود که فاصله زیادی تا دریاچه دارد که بسیاری از این فاضلاب ها به دریاچه نمی‌رسد و در طول مسیر از سوی کشاورزان برداشت می‌شود .

ما بر این باوریم به لحاظ زیست محیطی نباید پساب آلوده وارد رودخانه شده و برای کشاورزی استفاده شود، در این بخش سازمان محیط زیست باید نظارت کند. این موضوع هیچ ارتباطی به ستاد نداشته و ستاد هیچ برنامه‌ای برای ورود پساب‌های صنعتی به دریاچه ندارد .