تحول در جامعه عشایری با تخصیص 1.5 میلیارد دلاری مصوب مجلس/ شورای عالی عشایری ضعیف عمل کرد/ نگاه دولت دوازدهم به شورای عالی عشایر ویژه‌تر باشد

خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)- مژگان ستار : عشایر کشور جامعه‌ای مولد هستند که حدود 2 درصد از جمعیت کشور را شامل شده و با دارا بودن بالغ بر 24 میلیون واحد دامی (28 درصد دام سبک و 4 درصد دام سنگین کشور)، بیش از 20 درصد گوشت قرمز را تولید کرده و نقش بارزی در سایر تولیدات دامی نیز دارند. علاوه بر آن تولید ، حدود 1.48 میلیون مترمربع صنایع دستی کشور را عهده دار بوده و حدود 38 درصداز مراتع خوب کشور را در اختیار دارند و در عرصه‌ای معادل 59 درصد مساحت کشور پراکنده هستند .

و این همه تولیدات در جمعیتی صورت می گیرد که به گفته کرمعلی قندالی رئیس سازمان عشایر کشوربر اساس آخرین سرشماری سراسری عشایری کشور در سال 1387 جمعیت این جامعه ۲۱۵ هزار خانوار وحدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفراعلام شده است .

درباره حوزه پراکنش جامعه عشایری باید گفت که در مناطق البرز و زاگرس، اعم ازغرب، جنوب غرب، شرق، جنوب شرق، استانهای مرکزی پراکنده بوده که به جز کردستان در همه نقاط وجود دارند. استان فارس با ۲۷ هزار خانوار و جمعیتی بالغ بر ۱۷۰ هزار نفر بیشترین جمعیت عشایری را در خود جای داده است .

با توجه به تاثیرات مثبتی که این قشر کم توقع در معاملات و مناسبت های اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی دارند مسئولان و برنامه ریزان کشور را برآن داشتند که تا افق چشم انداز1404 ، شاخص های برخورداری عشایر به طور متوسط از عدد 46 درصد پایان برنامه چهارم توسعه به 90 درصد در افق 1404 برسد که اگر این اهداف تحقق پیدا کند فاصله برخورداری و دسترسی این جامعه به امکانات با جامعه شهری و روستایی به حداقل قابل قبولی خواهد رسید .

در این راستا برنامه هایی تدوین شده که برخی از آن ها در دست اجراست تا تامین عدالت اجتماعی با رفع محرومیت از مناطق عشایری و تعدیل نابرابری‌های موجود بین جامعه عشایری با جوامع شهری وروستایی ساماندهی به کوچ و اسکان عشایر کوچنده، توسعه اجتماعی، مهندسی فرهنگی و حفظ هویت ایرانی - اسلامی و میراث معنوی عشایرو ارتقای کیفیت زندگی، بهبود و توسعه منابع انسانی، تولید، اشتغال و درآمد عشایر کوچنده محقق شود .

اما مصوبه شورای عالی عشایر که در سال ۱۳۹۳ تدوین سه طرح مهم برنامه جامع ارتقای سواد، دانش و مهارت در مناطق عشایری، طرح ویژه ارائه خدمات فرهنگی و مذهبی به جامعه عشایری و برنامه ویژه ارتقای سطح برخورداری عشایر از خدمات بهداشتی، درمانی، بیمه ها و خدمات حمایتی را عنوان و در جلسه شورای عالی عشایر در سال 1395 به تصویب هیات وزیران رساند و به همه دستگاه های اجرایی ابلاغ کرد؛نشان از آن دارد که نگاه ویژه ای به جامعه عشایری وجود داشته و می طلبد حمایت های بیشتری برای اجرای هرچه بهتر این طرح ها انجام شود.اما این که با این وضعیت ناچیز تخصیص بودجه در دستگاه های دولتی این طرح ها تا چه زمانی برای این جامعه می تواند رفاهی نسبی فراهم آورد جای سوال است؟

17 دستگاه موظف به ارائه خدمات فرهنگی و مذهبی به جامعه عشایری

مدیرکل دفتر سامان دهی و هماهنگی امور عشایر در گفت و گو با خبر نگار ایانا در این باره می گوید: "برنامه جامع ارتقای سواد، دانش و مهارت در مناطق عشایری توسط سازمان آموزش و پرورش در دو رده آموزش افراد لازم التعلیم و بزرگسالان در حال انجام است و بخش آموزش های مهارتی و ترویجی نیز توسط دستگاه آموزش فنی و حرفه ای کشورو سازمان تحقیقات و آموزش ترویج وزارت جهاد کشاورزی هدف گذاری شده است ."

سیاوش احمدی معتقد است: "در حوزه ارائه خدمات فرهنگی و مذهبی 17 دستگاه موظف به اجرای برنامه ها هستند که دستگاه هایی چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صدا و سیما و ...هر یک مسئو لیت هایی را عهده دار هستند.اما نکته آن که در طرح ارتقاء خدمات فنی و مذهبی باید وضعیت شاخص های فرهنگی، طی برنامه ای پنج ساله ، حداقل 30 درصد ارتقا یابد ."

این مقام مسئول ارتقاء شاخص های جامع فوق را در تولید و اشتغال موثر می داند و می گوید: "عشایر حافظ میراث فرهنگی در کشور هستند و ارایه خدماتی چون کتابخانه وایجاد مراکزفرهنگی و یا فرستادن مبلغ از سوی سازمان تبلیغات اسلامی باعث می شود که این قشر هم راستا با کل دنیا حرکت کرده و از دانش روز برخوردار شوند ."

احمدی برگزاری جلسات شورای عالی عشایر به ریاست معاون اول رییس جمهوری در دولت یازدهم و یا شوراهای عشایر استانی و شهرستانی به ریاست مقامات عالی را که از سال 1391 تا شش ماهه ابتدای سال جاری حدود 1200 جلسه استانی و شهرستانی برگزار شده است، موثر خواند و تاکید کرد:بسیاری از مصوبات از دل جلسات فوق استخراج شده است .

تشکیل کارگروه های فرهنگی و آموزشی عشایری

در مرداد 95 بود که در جلسه شورای عالی عشایر که به ریاست معاون اول رییس جمهوری برگزار شد، جهانگیری تاکید کرد که "تأمین امکانات آموزشی و فرهنگی برای عشایر از سیاست‌های جدی دولت است ."

به گزارش ایسنا، اسحاق جهانگیری در این جلسه از جامعه عشایر کشور به عنوان طبقه ای محروم و در عین حال پربازده یاد کرد و گفت: "جامعه عشایری در حقیقت از حداقل های زندگی برخوردار هستند اما سهم عمده ای در تولید محصولات کشاورزی و صنایع دستی ایفا می کنند... و اگر رفاه نسبی و حداقل های زندگی برای آن ها فراهم نشود، شاهد مهاجرت آن ها به حاشیه شهرها خواهیم بود که این مهاجرت می تواند به بروز مشکلات متعدد از جمله آسیب‌های اجتماعی منجر شود.باید شرایطی فراهم شود تا فرزندان عشایر کشور به دلیل عدم امکانات از تحصیل بازنمانند و این موضوع باید به طور جدی از سوی دولت و وزارت آموزش و پرورش دنبال شود ."

معاون اول رئیس جمهوری از وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان امور عشایر به خاطر پیگیری های مستمر در جهت تأمین نیازهای جامعه عشایری کشور قدردانی و خاطرنشان کرد: "گزارش های ارایه شده نشان می دهد که برنامه ها و طرح های مناسبی برای حل مشکلات عشایر کشور و تامین نیازهای آنان تدوین شده است ."

در این باره مدیرکل امور عشایر استان تهران نیز در گفت و گو با خبرنگار ایانا می گوید:" طی ماه های آینده کارگروه هایی در زمینه فرهنگی و آموزشی تشکیل می شود تا برنامه های مربوطه در استان اجرایی شود." سیروس نصیری وضعیت فرهنگی استان تهران را بالاتر از سایر استان ها با توجه به نزدیکی به پایتخت برشمرد و ادامه داد: "لازم است عشایر در موضوعات تخصصی تر وارد شوند ."

شورای عالی عشایری تاکنون ضعیف عمل کرده است

رئیس سازمان عشایر کشوردرباره حمایت هایی که از این قشر انجام شده اما ضعیف می داند و می گوید: "خوشبختانه دولت چند مصوبه برای تامین منابع بلاعوض داشت که پیش بینی شده بود ۱۰۰ میلیارد تومان تسهیلات ۴ درصدی بین استان ها توزیع شود که به تامین نقدینگی و نهاده های عشایری کمک کند؛ البته در سال گذشته مبلغ 150 میلیارد تومان مصوب ودرتعاونی های عشایری توزیع شد تا در فعالیت های زنجیره ای و نهاده ها، گیاهان دارویی، تولید گوشت قرمز، صنایع دستی و گردشگری مورد استفاده قرار گیرد ."

کرمعلی قندالی می افزاید: "در لایحه ای که مجلس شورای اسلامی با قید دو فوریت مصوب شد، برداشت ۱.۵ میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی و اختصاص به مناطق عشایری و روستایی تصویب و درصورت تخصیص، منابع قابل توجهی برای عشایر پیش بینی و تامین خواهد شد .

لازم به یادآوری است که رضوی، معاون توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری در شهریورماه سال جاری ازتوزیع ۱.۵ میلیارد دلار اعتبار اشتغالزایی روستایی از اول مهر ماه خبر داده بود و گفت: "با تصویب آیین نامه قانون برداشت یک و نیم میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای بهبود کسب و کار و ایجاد اشتغال در مناطق روستایی، عشایری و شهرهای زیر ۱۰ هزار نفر در دولت این قانون از ابتدای مهر اجرایی می شود و همه مناطق کشور آماده اجرای آن هستند ."

حال با توجه به عدم تخصیص بودجه مذکور مدیرکل دفتر سامان دهی و هماهنگی امور عشایر سیاوش احمدی در گفت و گو با ایانا، به تخصیص بودجه مذکور اشاره می کند و می گوید: "امید می رود که شورای عالی عشایری که به ریاست معاون اول رئیس جمهوری که در سال 1393تشکیل شده اما تاکنون ضعیف عمل کرده، در دولت دوازدهم با قدرت بیشتر عمل کند ."