تغییر اقلیم؛ موتور تغییرات اجتماعی برای زنان

مهتا بذرافکن، دکتری جامعه شناسی تغییرات اجتماعی

نائومی کلاین در کتاب "سرمایه‌داری در برابر آب‌و‌هوا؛ همه چیز تغییر می کند"، می‌نویسد: "سیستم اقتصادی ما اکنون در حال جنگ با سیستم جهانی است". تنها امیدی که می‌توان برای پیشگیری از گرمایشِ فاجعه‌آمیز جهان داشت، در اتخاذ تغییرات بنیادین سیاسی و اقتصادی نهفته است؛ و این موضوع به نظر کلاین می‌تواند خبر امیدوارکننده‌ای قلمداد شود .

همچنان که کلاین به‌درستی اشاره می‌کند، انباشت دی‌اکسیدکربن در فضای اتمسفر بیانگر وجود شرایطی استثنایی است؛ شرایطی که هر چیزی را تغییر می‌دهد .

او در بخشی از کتابش می‌نویسد: "... تغییرات آب‌و‌هوایی فرصتی برای ماست تا بتوانیم اشتباهات ویرانگر قبلی را اصلاح کنیم، این در واقع همان طرح ناتمام آزادی است ".

البته تغییرات آب و هوایی برای زنان نیز می‌تواند فرصتی باشد که نگرش‌ها و قوانین جنسیت گرایانه را به سمت آزادی‌های مدنی و عدالت جنسیتی پیش برده و شاخص‌های آن را در جهت آماده کردن زنان برای دست و پنجه نرم کردن با چالش‌های تغییر اقلیم بهبود بخشد .

بنا به دلائل زیادی از جمله آسیب‌پذیرتر بودن زنان در چالش‌های آینده و لزوم آمادگی زنان برای مواجهه با چالش‌ها، بهبود وضعیت زنان و فقرزدایی از طریق آموزش و توانمندکردن زنان از مهمترین محورهای توسعه پایدار است که کشورهای عضو یونسکو متعهد به انجام آن شده‌اند .

این امر به ویژه برای کشورهایی که اقتصادشان متکی به سوخت های فسیلی بوده؛ بسیار مهم است .

اقتصاد این کشورها بر مبنای اطمینان به بازار نفت و نیاز خریداران به سوخت‌های فسیلی شکل گرفته؛ اما آنچه که مشخص است این اطمینان از هم اکنون به لرزش افتاده و بنیان اقتصادهای نفتی با چشم اندازهای جهانی به مصرف سوخت‌های پاک ناسازگاراست .

این دولت‌ها باید وارد طراحی برنامه‌های بلندمدتی شوند که با رویکردهای جهانی اقتصاد سازگار بوده و نگرانی‌هایی که درباره تغییر اقلیم و کنترل مصرف سوخت های فسیلی است را جدی بگیرند.

این کشورها می‌دانند که نگرانی ها در این باره جدی است و برخی از آنها که آسیب پذیرترند؛ هشدارهای را جدی هم گرفته‌اند، از جمله عربستان که با توجه به داده ‌ایی که بیانگر تاثیر شدید تغییر اقلیم بر خاورمیانه‌اند و هشدارهای جدی در مورد مصرف سوخت‌های فسیلی که منبع درآمدش است را جدی گرفته است و به خوبی می‌داند که در جهان پیش رو اتکا به اقتصاد نفتی، این کشور را با چالش جدی مواجهه خواهد کرد .

از این رو، نسل جدید حکام عربستان به خوبی دریافته‌اند که برای دست و پنجه نرم کردن با چالش‌های آینده باید زیرساخت‌های خود را در جهت پایدار تغییر دهند و بهبود بخشند .

بخش مهمی از پایداری بهبود شاخص‌های مربوط جنسیت است. عدالت جنسیتی هم اکنون تبدیل به یک برند منفعت‌زا برای کشورها شده است .

هر کشوری که بتواند استانداردهای زندگی زنان را توسعه داده و بهبود ببخشد و جنسیت گرایی را مهار کرده و یا حداقل شکاف‌ها را کاهش دهد، پیام مثبتی به جهان مخابره می‌کند و در نتیجه نگاه مثبت جامعه جهانی جلب کرده و سرمایه‌گذاران اقتصادی در حوزه‌های زیرساختی نیز بخشی از این جامعه جهانی‌اند که علاقمند به این گونه تغییرات هستند.

عربستان به‌طور جدی به صنعت توریسم چشم دوخته و در این مسیر برنامه‌های کلانی در دست اجرا دارد که جایگزین مناسبی برای اقتصاد نفتی و در واقع نجات از اقتصاد نفتی در مواجهه با چالش های تغییر اقلیم است .

یک جامعه باثبات و امن جامعه‌ای است که در آن زنان از استانداردهای زندگی مناسب، عدالت جنسیتی و امنیت برخوردار باشند و عربستان برای دستیابی به رویاهایش باید در کنار زیرساخت های مادی، این زیرساخت‌ها را نیز تامین نماید، و هم‌اکنون در این مسیر حرکت می‌کند.

ایران نیز که به لحاظ وابستگی به اقتصاد نفتی به عربستان شباهت دارد، باید به فردا بیندیشد، توسعه اجتماعی و فرهنگی و بهبود شاخص های مربوط به جنسیت، بخش مهمی از پایداری است .

کشور ما که سالیان درازی از توسعه نامتوازن رنج برده است، از هم اکنون باید به فکر ایجاد زیرساخت های مادی و معنوی در جهت توسعه پایدار باشند .

توسعه پایدار با توجه به فرهنگ، دین و ارزش های اجتماعی قابل برنامه‌ریزی است؛ اگر عدالت جنسیتی، ارزش اجتماعی و فرهنگی به حساب آید !