قرق‌های اختصاصی تصرف عدوانی را افزایش می‌دهد

خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)-لیلا مرگن :

یک کارشناس محیط زیست با طرح برخی ابهامات در زمینه قرق‌های اختصاصی نسبت به احتمال شدت گرفت تصرف عدوانی در عرصه‌های طبیعی هشدار داد .

به تازگی عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با پروتال اطلاع رسانی دولت اعلام کرده است که مطالعات در زمینه تقویت حفاظت از گونه‌های حیات وحش با افزایش سطح قرق‌های اختصاصی در دست پیگیری است. این در حالی است که بحث‌های زیادی در محافل کارشناسی در زمینه اثرات مثبت و منفی توسعه قرق‌های اختصاصی مطرح می‌شود. محمدعلی الله یکی از کارشناسان محیط زیست و حیات وحش درباره ابهامات موجود در زمینه قرق‌های اختصاصی بیان کرد: چه تضمینی وجود دارد که مالکان قرق‌های اختصاصی این عرصه‌ها را به صورت دائم تصرف نکنند .

وی افزود: در حال حاضر در بسیاری از شعب دادگاه‌ها، پرونده‌های تصرف عدوانی تشکیل شده است. تصرف عدوانی نوعی مالکیت بدون سند است. یعنی در یک عرصه، توسط شخص اعیان ایجاد می‌شود، آب و برق برای آن تامین می‌شود و امکاناتی نظیر چاه و غیره در آن احداث می‌شود، به این ترتیب برای فرد حق مالکیت به همراه خواهد آورد .

الله قلی گفت: هر قرق اختصاصی به دلیل حضور پیمانکار و شکارچى و قرق بانان نیازمند ایجاد یکسری امکانات است. یعنی اعیانی در عرصه ایجاد می‌شود که برای صاحب قرق، ایجاد مالکیت می‌ ‎ کند .

وی ادامه داد: در ایران تصرف و تملک به نوعی با هم برابرند. اگر یکی از اتاق‌های خانه خود را به فردی اجاره دهید که در موعد مقرر اتاق را تخلیه نکند، تا ماه ها و گذر از مراحل متعدد قانونى نخواهید توانست یک اتاق را پس بگیرید. آیا سازمان محیط زیست با این بدنه ضعیف، بی‌انگیزه و کارشناسانی که هیچ علاقه‌ای برای انجام کار ندارند و بهضا شان محیط زیست را از بین می ‎ برند، در موارد اختلافی می‌تواند احقاق حق کند؟

این کارشناس محیط زیست گفت: با این پشتوانه چگونه می‌توان با افراد متمول و خوش گذران که مدعى عرصه طبیعی هم هستند و آن را تصرف کرده‌اند، برخورد کرد؟

بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست قرق‌های اختصاصی در مناطق حفاظت شده ایجاد نمی‌شود و عرصه‌هایی که مالکیت آن متعلق به منابع طبیعی است، برای ایجاد قرق اختصاصی به اشخاص واگذار می‌شود. به این ترتیب پیگیری پرونده‌های تصرف به عهده بخش منابع طبیعی خواهد بود. الله قلی منابع طبیعی را هم ارگانی به مراتب ضعیف‌تر از سازمان محیط زیست توصیف کرد که قادر نیست در محاکم از حقوق طبیعت دفاع کند .

قرق‌های اختصاصی، پذیرنده جمعیت مهاجر حیات وحش

این کارشناس محیط زیست همچنین با اشاره به اینکه مدیریت حیات وحش به عهده محیط زیست است، انتقاداتی را به جانمایی قرق‌های اختصاصی وارد دانست .

وی گفت: جانمایی قرق ها در برخی استان‌ها ممکن است درست باشد و فشار شکار غیر مجاز را کاهش دهد، منتها مسئله این است که بیشتر قرق‌های اختصاصی در مجاورت پناهگاه حیات وحش، پارک ملی و منطقه حفاظت شده جانمایی می‌شوند .

الله قلی افزود: به صورت طبیعی برای جانور مرزی متصور نیستیم. وقتی کنار یک منطقه حفاظت شده، امنیت مورد نیاز حیات وحش برقرار شود و بخشی از زیستگاه جانواران که چراگاه‌ها و مراتع هستند، در قالب تشکیل قرق‌های اختصاصی به حیات وحش بازگردانده شده، حیات وحش مناطق حفاظت شده را ترک و به ز ی ستگاه‌هاى جدید مهاجرت خواهند کرد.

وی ادامه داد: جانوران وحشى قطعا ترجیح می‌دهند که در مناطق امن حضور داشته باشند. یک منطقه حفاظت شده 100 هزار هکتاری با سه نفر مامور حفاظت می‌شود. عملا این حفاظت فرمالیته است. اگر در سراسر مناطق حفاظت شده جاده وجود داشته باشد و دسترسی به کلیه نقاط دور و نزدیک طبیعى میسر باشد -که البته نباید به این صورت باشد- و ماموران مستقر در مناطق بلااستثنا هر روز گشت‌زنی کنند با تعداد محیطبانى که یک دهم استانداردهای جهانی است نیز هنوز این امکان میسر نیست که امنیت مورد نیاز حیات وحش تامین گردد و مناطق طبیعى پوشش داده شوند .

به کانال ایانا در تلگرام بپیوندید

این کارشناس محیط زیست بیان کرد: به دلیل کمبود نیروهای حفاظتی بخش بزرگی از زیستگاه‌های بکر ما عملا فاقد حفاظت هستند اما در قرق اختصاصی داستان فرق می‌کند زیرا بحث تجارت مطرح است. برای این تجارت، یک پیمانکار وارد عمل می‌شود. حفاظت دقیق‌تر می‌شود و طبیعتا حیات وحش به سمت منطقه امن جدید سرازیر می‌شوند زیرا علاوه بر بهبود وضعیت امنیت، آبشخور و غذای بیشتری برای آنها در محیط جدید فراهم می‌شود و کیفیت همه چیز افزایش و ارتقاء می‌یابد .

وی دامگاه‌های فریدونکنار را نمونه ناموفقی از قرق‌ ‎ های اختصاصی معرفی کرد و افزود: دامگاه‌های فریدونکنار، ازباران و سرخرود قرق‌هایی هستند که اسناد رسمی واگذاری این قرق‌ها در 60 سال گذشته وجود دارد. مردم محلی می‌گویند این قرق‌ها 200 سال قدمت دارد .

الله قلی گفت: در هیچ یک از زیستگاه‌های ایران این حجم پرنده مهاجر وجود ندارد. در دامگاه‌های فریدونکنار ازبازان و سرخرود مازندران به دلیل ایجاد امنیت ظاهرى و البته تامین غذا، حجم زیادی پرنده یکجا جمع می‌شوند. در این دامگاه‌ها شکارچی‌هاى طبیعى نظیر عقابها، سمورها، انواع سگ سانان وحشى، انواع دیگر پرندگان شکاری و جغدها جایی ندارند زیرا این شکارگرها، امنیت منطقه را براى صید و شکار قرق داران دچار اختلال می‌کنند .

وی اضافه کرد: در ارتباط با قرق‌های قوچ و میش، کل و بز و آهو نیز گوشت‌خواران وحشى تهدید محسوب می‌شوند و اگر یک گله گرگ به قرق اختصاصی وارد شده و ظرف مدت کوتاهى 50 بره یا بزغاله وحشى را از بین ببرد، صاحب قرق متضرر می‌شود. در چنین شرایطی سازمان حفاظت محیط زیست چه تدبیری و امکانى دارد که جانواران شکارچی که بخش مهمى از اکوسیستم و در راس چرخه هاى غذایى هستند توسط صاحبان قرق‌های اختصاصی کشته و حذف نشوند؟

این کارشناس محیط زیست همچنین به ضعف سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه نظارت بر رفتار شکارچی‌ها اشاره کرد و گفت: سازمان حفاظت محیط زیست چند سال پیش به یک شکارچی اسپانیایی مجوز شکار گراز داد اما این شخص در ایران پلنگ شکار کرد و پس از بازگشت به کشورش تصاویر شکار خود را در فیس بوک منتشر کرد. برخی رسانه‌های داخلی نیز این واقعه را پوشش دادند .

وی افزود: وقتی سازمان حفاظت محیط زیست توان کنترل یک شکارچی به مدت چند ساعت را ندارد، چگونه قصد دارد با ایجاد قرق اختصاصی، پدیده شکار را ساماندهی کند؟

جمعیت قرق‌های اختصاصی به یکباره چند برابر نمی‌شود

الله قلی بیان کرد: قرق اختصاصی با واژه‌های فریبنده از جمله اینکه در آمریکا شکارچی هست هزینه حفاظت را می‌دهند، در ایران ترویج شده است در حالی که آمریکا با ایران متفاوت است . آمریکا نمی‌تواند برای ما الگو باشد. قرق‌های اختصاصی برای یک عده منافع سرشارى دارد .

وی ادامه داد: متاسفانه قرق‌های اختصاصی را شورایعالی محیط زیست هم تصویب کرده است. از سازمان حفاظت محیط زیست هم کسانى که برای امضا به جلسات رسمى می‌روند، از همه جا بی خبر هستند .

این کارشناس محیط زیست گفت: برای من این ابهام وجود دارد که چگونه می‌گویند جمعیت کل و بز در یزد، ظرف مدت کوتاهی 300 درصد رشد داشته است. از مامور و فعالینى که در منطقه حضور دارند، چنین گفته‌ها و استنباطى بعید است. چگونه یک جمعیت به یکباره این همه رشد داشته است. آیا همه جمعیت ماده بوده و بیشتر ماده‌ها چند قلوزایی داشته‌اند؟ قطعا این جمعیت رشد یافته از سایر مناطق جذب قرق شده‌اند .

به گفته وی جانمایی قرق‌ها نیز دارای ابهاماتی است. زیرا مناطق قرق در کریدور حرکتی حیات وحش و گدارها ایجاد می‌شوند و کسانی که پیگیر و زینفع موضوع قرق‌ها هستند، خود نسبت به جانمایی مکان مناسب برای ایجاد قرق اختصاصی وارد عمل می‌شوند .

الله قلی اضافه کرد: حیات وحش ایران به ارتفاغات پناه برده است. در اراضی دشتی و جلگه‌ای چیزی باقی نگذاشته‌ایم. یا کشاورزی شده یا عملا تغییر کاربری یافته و فضای زندگی حیات وحش تصرف و دگرگون شده است .

وی گفت: حیات وحش به ارتفاعات پناه برده‌ با فشار کمبود غذا مواجه هستند و با تشدید شدن فشارها، این موجودات به‌طور موقت مهاجرت می‌کنند .

این کارشناس محیط زیست افزود: وقتی ما در دشت‌ها و تپه ماهورها و حتى ارتفاعات عرصه‌ای را آماده می‌کنیم، برای حیوانی که در عمرش زیستگاه جدیدى را تجربه نکرده است، فضای مناسبی برای مهاجرت ایجاد کرده‌ایم. به این ترتیب، حیات وحش، قرق‌های اختصاصی را جایگزین محل سکونت قبلی خود که در مناطق واریزه‌ای و مرتفع بود، خواهند کرد و در این منطقه ماندگار می‌شوند .

وی تاکید کرد: وقتی مجوز شکار برای این جمعیت مهاجرت کرده صادر می‌شود، در واقع شکارچیان از جمعیت موثر اجازه برداشت پیدا می‌کنند. یک شکارچی به دنبال یک شکار جوان نیست بلکه به دنبال بهترین و زیباترین شکار می‌گردد. حیوانات مسن یک جمعیت، همان‌هایی هستند که سرد و گرم روزگار را چشیده‌اند. بهترین و قویترین ژن را دارند. سالم‌ترین در بین جمعیت هستند و حامل ژن مقاوم هستند زیرا در تمام این سال‌ها در برابر ناملایمات طبیعی مقاومت کرده و از شکارچیان طبیعی گریخته‌اند از خشکسالى و بى غذایى جان به در برده اند پس تیزهوش هم هستند و ژن ارزشمندخود را به نسل‌های بعدی منتقل می‌کنند .

الله قلی گفت: این تفکر که شکارچی‌ها حذف جانوران مسن‌ را عاملی برای رشد جمعیت جوان معرفی می‌کنند صد در صد بى اساس و در دنیا منسوخ شده است. همه ما می‌دانیم که جمعیت مسن، جانوران مولدی هستند که ژن قوی را منتقل می‌کند. در قرق‌ها وقتی مجوز شکار صادر می‌شود از جمعیت موثر کاسته می‌شود و به این ترتیب با صدور مجوز شکار، بیش از هر عامل تهدید طبیعی دیگری بر سرعت و شدت انقراض نسل حیات وحش، افزوده خواهد شد .

L-960604-03