ترساندن جامعه از بحران آب، مشارکت در حل مشکل را بهبود نمی‌دهد

مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است: ترساندن جامعه از بحران آب به مشارکت بیشتر آنها برای حل بحران منتهی نمی‌شود.

به گزارش خبرنگار ایانا، هادی خانیکی در نشست "آب و رویکردهای نو در گذر تاریخی ایران یک دهه همکاری ملی آب" که شامگاه دیروز در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، درگیر شدن جامعه در مسایل مرتبط با آب را راه حل خروج از شرایط کنونی معرفی کرد.

وی افزود: حل مسئله آب در گرو درگیر کردن جامعه و تبدیل مسئله آب به یک مسئله اجتماعی، به همراه جلب مشارکت عموم شهروندان و نخبگان در این حوزه است. مسئله آب فقط مسئله دولت، مهندسان یا دست‌اندرکاران علوم اجتماعی نیست.

مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی با تکیه بر تجربیات خود گفت: در ایران خیلی کلان فکر می‌کنیم و به سیاست‌ها و راهبردهای مسئله محور فکر نمی‌کنیم.

وی افزود: باید سیاست‌های کلان کشور مبتنی بر آب تدوین شود. سیاست آب مثل سیاست‌های زندگی جنبه‌های مختلفی دارد که باید به آن توجه شود.

خانیکی تاکید کرد: در کانون قرار دادن مسئله آب به معنی ایجاد خطر درباره آب نیست. اگر جامعه را بترسانیم که چند سال دیگر منابع آب پایان می‌یابد، این رفتار منجر به افزایش مشارکت نمی‌شود. حتی مطالعات دانشجویانم در قالب پایان نامه‌های دانشجویی نشان می‌دهد که این هشدارها می‌تواند منجر به عدم مشارکت مردم شود.

وی در تشریح این گفته ادامه داد: یکی از دانشجویان من در منطقه کرمان رساله‌ای را در دست تدوین دارد که هنوز به پایان نرسیده است. نتیجه برگزاری جلسات تسهیلگری وی با انجمن‌های آب و مردم این است که ذینفعان کاهش کمیت و کیفیت آب را قبول داشته و مسئله را درک کرده‌اند اما کشاورزان معتقدند که هشدارها درباره خشک شدن منطقه تا دو سال دیگر و غیره، سبب شده که امید خود را از دست بدهند و برای مصرف بیشتر منابع محدود آب ، با یکدیگر رقابت کنند.

مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: تیترهای منفی درباره آب در عرصه رسانه زیاد است و این تیترها سبب شده رقابت بر سر آب مبتنی بر ترس و ناامیدی شکل بگیرد. این مسئله عدم همکاری بین کشاورزان ایجاد کرده و حس عدم تعهد را در آنها تقویت کرده است.

وی تاکید کرد: اگر درباره بی‌اثر بودن هشدارها در زمینه آب صحبت می‌کنیم به این مفهوم نیست که به مردم اعلام شود هیچ مشکلی در بخش آب وجود ندارد. بلکه باید مسئله به نحوی مطرح شود که مردم مسایل آب را از خودشان بدانند.

خانیکی به تجربه دیگری از شاگردانش در زمینه حفاظت از گونه‌ای لاکپشت در معرض خطر انقراض جنوب کشور اشاره کرد و گفت: زمانی که تصویر این لاکپشت به صنایع دستی مردم جنوب وارد شد و برای مردم محلی اشتغال ایجاد شد، آنها این گونه را از آن خود دانسته و برای حفاظت از آن تلاش کردند. البته این تجربه تبعات دیگری هم برای مردم منطقه داشت. زنان توانمند شده روستایی دیگر از همسران خود که معمولا دارای چند زن هستند، تبعیت نمی‌کردند.

به کانال ایانا در تلگرام بپیوندید

به گفته وی، تلاش‌های انجام شده در بخش آب سبب شده که دانشجویانی به صورت میان رشته‌ای رساله‌های خود را درباره آب انتخاب کنند.

مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی تاکید کرد: نباید گناه یک مشکل را به دوش یک گروه خاص انداخت. این مسئله سیاست درستی برای جلب مشارکت نیست.

وی برنامه‌ریزی دولتی را یکی از مهمترین نقیصه‌ها در مسئله آب دانست و افزود: برنامه‌ریزی دولتی معمولا عمودی و از بالا به پایین است. این نوع برنامه‌ریزی تمرکز گرایانه بوده و نقش دیگر بازیگران در آن نادیده گرفته می‌شود.

خانیکی با اشاره به اینکه بدنه دولت (مجموعه قوای حاکم) نهادهای اجتماعی و دانشگاه‌ها را ندیده گرفته و حرف‌های آنها را نمی‌شنوند، تکیه بر برنامه‌های پر هیمنه مثل ا نتقال آب خلیج فارس و دریای عمان و روش‌های ضربتی اکتشاف آب ژرف را راه حل‌های کوتاه مدت برای مسئله آب دانست و افزود: باید در نهایت به قاعده گفتگو و جلب مشارکت مردم روی آوریم.

وی افزود: ما در یک جامعه در مخاطره و ریسک هستیم و می‌توانیم راهی برای رهایی خود از این شرایط از طریق جلب مشارکت دیگران برای مقابله با حرکت به سمت نابودی و خطرهای بیشتر، بیابیم.

مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی تاکید کرد: دولت نباید خود را بالاتر از جامعه ببیند. به راه حل‌های فوری از بالا به پایین نباید توجه شود. بلکه باید حرف نهادهای مدنی، شبکه‌های اجتماعی و کمپین‌ها که فرصت مبارکی برای کمک به دولت است، شنیده شود. اگر این اتفاق رخ دهد، می‌توان خطر را به یک فرصت تبدیل کرد.

وی با تاکید بر اصل پذیرش اشتباه توسط تمام قشرهای تاثیرگذار در مسئله آب، بیان کرد: ما باید بتوانیم دانشگاه را بر سر منافع ملی زبان آور کنیم نه زبان‌آور بر سر اینکه پروژه‌ای گیرشان می‌آید یا نه.

خانیکی عنوان کرد: وضعیت امروز حاصل جامعه‌ای است که به زبان نیامده و حکمروایی است که به خواسته‌ها گوش نداده است .

وی افزود: جوانان ما به دلیل آگاهی‌های بیشتر و امکان یاد گرفتن بیشتر در فضای مجازی، خیلی حرف‌ها دارند، ولی شاید این سخنان شنیده نشود. همه باید تلاش کنیم تا در مسایل به درک مشترک برسیم.

L-960517-04