دستاورد طرح 46 هزار هکتاری در سیستان/این منزل به فروش نمی‌رسد

تصویب و اجرای طرح آبرسانی به 46 هزار هکتار از زمین های زراعی سیستان از طریق لوله، رونق نسبی به منطقه بحران زده ناشی از خشکسالی در شمال سیستان و بلوچستان بازگردانده و پارچه نوشته 'این منزل به فروش می‌رسد' از روی دیوار بسیاری از منازل شهرهای این منطقه برچیده شده است.

به گزارش ایرنا، سیستان از دیرباز مهد کشت و زایش و رونق در جنوب شرق ایران بوده به گونه ای که به دلیل آبادی و قوت زمین ها، این منطقه سالیان زیادی به انبار غله ایران معروف و مشهور بوده است.
این سرزمین که اینک با گذشت 2 دهه همچنان خشکیده و زمین های آن به سبب نبود آب کافی چون لبان مردم تشنه این دیار ترک برداشته، روزگاری از سرسبزی و طراوت میزبان انواع پرندگان و حیات وحش و تفرجگاه و تامین کننده نیازهای غذایی مردمان جنوب شرق ایران و بی نظیر بود و نه تنها مهاجر فرست نبوده بلکه از سایر نقاط ایران نیز برای کار و تجارت به این منطقه مهاجرت می کردند.
رود هیرمند آب را به این منطقه سرازیر می کرده و به دریاچه هامون به عنوان قلب تپنده سیستان وارد می کرده، سرچشمه اصلی این رود از هزاران کیلومتر دورتر و از قلب کوه های بابا یغما در افغانستان سرچشمه می گیرد.
اولین نشانه های خشکسالی کنونی در سیستان از سال 76 آغاز و پس از آن در سال 78 خشکی و خشکسالی که محصول دست کشور همسایه بوده بر این منطقه حاکم شد تا چشمان پر فروغ زنان منطقه خشک و دستان توانمند مردان سیستانی نیز از رمق باز ماند.
حسین رمرودی یکی از ریش سفیدان و کشاورزان قدیمی منطقه سیستان که اینک داس خود را به میخی در حیاط منزل آویزان کرده و سالهاست دست به تیشه نبرده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: این دومین خشکسالی است که سیستان تجربه کرده و قبل از آن نیز در دهه 40 خشکسالی نسبتا کوتاهی را در حافظه تاریخی خود دارد.
وی ادامه داد: بسیاری از مردم در آن زمان خانه و کاشانه خود را رها کرده و برای کار به ترکمن صحرا (مازندران) کوچ کردند.
وی افزود: پس از آنکه مجددا آب در هیرمند جاری شد مردم از ترکمن صحرا بازگشتند و دوباره با تلاش توانستند منطقه خود را از به رونق گذشته بازگردانند.
وی با اشاره به اینکه خشکسالی کنونی در این منطقه بی سابقه بوده است تصریح کرد: تا کنون هیچ گاه سیستان را چون امروز بی فروغ و زار ندیده ام و گمان می کنم اگر فکری به حال آن نشود به زودی به تلی از خاک تبدیل خواهد شد.
وی بیان کرد: حدود 18 سال از خشکسالی منطقه می گذرد و هر سال شرایط از سال قبل آن بدتر می شود.
وی خاطرنشان کرد: وجود چاه نیمه ها در سیستان یک نعمت تلقی می شود زیرا آب آشامیدنی مردم را تامین می کند و به علت گرمای زیاد و وسعت بسیار زیاد دریاچه خشکیده هامون نمی توان آب ذخیره شده در چاه نیمه ها را وارد هامون کرد زیرا تنها سببب هدر رفت آب می شود.
مهاجرت از پس خشکسالی در سیستان
زندگی در گذر تند بادهای خود نه تنها طبیعت بلکه سرنوشت را نیز دگرگون و روزگار فراخ را آنچنان سرد و خشک تبدیل می کند که موجب تنگ شدن عرصه برای مردم شده و آنان را به کوچی اجباری مجبور می سازد.
پس از وقوع خشکسالی در سیستان مردم چاره کار و درآمد و معیشت خود را در استفاده از مزیت مرز یافتند و شروع به تجارت سنتی کردند و این امر سبب شد تا بیشتر مردم این منطقه بتوانند درآمد کسب کرده و میزان مهاجرت از این منطقه چندان چشمگیر نبود.
اما پس از ایجاد دیوار امنیتی در مرز این منطقه با کشور افغانستان به ناگهان تعداد زیادی از مردم بیکار شده و زندگی و معیشت آنان دچار رکود شدیدی شد.
ابراهیم مرادقلی یکی از ساکنان منطقه سیستان که پس از انسداد مرز مجبور به مهاجرت به زاهدان شده است در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: کشاورزی پیشه اصلی خانواده ما در منطقه سیستان بوده که پس از خشکی آب این پیشه از بین رفت.
وی ادامه داد: پس از آن با کار و تلاش در مرز توانستم کمی سرمایه جمع آوری کرده و یک ماشین سنگین خریداری کنم.
وی افزود: در سال 83 دو نفر از اردبیل را برای کار با خودرو سنگین بکار گرفتم و با درآمد خوبی که داشتم توانستم چند خودرو سنگین دیگر را نیز به صورت لیزینگی خریداری کنم و 2 راننده دیگر نیز با آن خودروها کار می کردند.
وی تصریح کرد: پس از انسداد مرز بازار کار بطور کامل در این منطقه در رکود فرو رفت و مجبور شدم برای پرداخت اقساط، خودروها را زیر قیمت بفروشم.
وی بیان کرد: همچنین به دلیل اینکه بانک ها بدون در نظر گرفتن شرایط اقتصادی منطقه سود خود را میخواستند مجبور شدم تا خانه و کاشانه خود را نیز به قیمت ناچیزی بفروشم.
مرادقلی خاطرنشان کرد: با رکود اقتصادی منطقه مجبور شدم تا نانوایی و کارگاه بلوک زنی خود را که بیش از 7 نفر در آنها مشغول بکار بودند تعطیل کرده و سپس با دلی شکسته از خانه و کاشانه راهی شهر غربت شوم.
به گفته برخی افراد تا هشت هزار خانوار از منطقه سیستان مهاجرت کرده و در شهرهای دیگر به کارهای سطح پائین روی آورده اند.
مهاجرت ها در منطقه سیستان در مدتی چنان اوج گرفته بود که پاسگاه های مستقر در مسیر راه ها از خروج خودروهای حامل اثاثیه منزل جلوگیری می کردند.
یکی از اهالی سیستان که شاهد صحنه آتش زدن اثاثیه منزل یکی از همشهریان خود بود به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از ساکنان منطقه پس از اینکه پاسگاه اجازه عبور وسایل او را نداد، لوازم منزل خود را در چند متری پاسگاه به آتش کشید و از این طریق اعتراض خود را نشان می دهد.
مسلم رجحانی اظهار داشت: هیچ کس نمی تواند موضوع مهاجرت مردم از سیستان را کتمان کند گرچه باید در گفتن هشت هزار خانوار کمی درنگ کرد.
وی ادامه داد: مردم به دلیل نداشتن درآمد کافی و شرایط بد جوی از منطقه سیستان مهاجرت کرده اند و در صورتی که دوباره شرایط مهیا شود بازخواهند گشت.
وی افزود: چندی قبل برخی از همسایگان در محله ما منزل خود را به فروش گذاشتد اما به دلیل اوضاع بد خرید و فروش قیمت این منازل از هزینه ساخت آنها کمتر بود.
وی تاکید کرد: با توجه به مهاجرت مردم از این منطقه دولت باید برنامه ریزی دقیقی داشته باشد.
یکی از روستاییان سیستان که خود را محمود سرگزی معرفی کرد گفت: وقتی شغلی برای تامین معاش زندگی نداریم چگونه می توانیم در این منطقه سکونت کنیم.
وی افزود: مهاجرت و رها کردن خانه و کاشانه و زمین زراعی که نیاکان ما در آنها به کشت و زرع مشغول بودند بسیار سخت و غیر قابل تحمل است اما چاره ای جز مهاجرت نداریم، از طرفی پاسگاههای مستقر در خروجی منطقه از انتقال اسباب و اثاثیه منزل جلوگیری می کنند.
وی تاکید کرد: مسئولانی که اجازه خروج نمی دهند باید شغل فراهم کنند، اگر شغل فراهم کردند و ما خواستیم مهاجرت کنیم بدترین برخوردها را بکنند.
فرماندار شهرستان نیمروز نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در پاسخ به این سئوال که گفته می شود افزون بر هشت هزار خانوار از این منطقه مهاجره کرده اند، اظهار داشت: هشت هزار خانوار عدد بسیار بالایی است و آن را تائید نمی کنم.
محمد حسن دهمرده افزود: شهرستان نیمروز حدود 10 هزار خانوار جمعیت دارد و مهاجرت این تعداد افراد از منطقه سیستان به معنی خالی شدن یکی از شهرستانهای آن است.
وی ادامه داد:ممکن است برخی افراد از روستاها برای کار به صورت فصلی به سایر شهرها مسافرت کنند اما این به معنی مهاجرت دائمی آنان نیست.
وی بیان کرد: من چنین مهاجرتی را تائید نمی کنم زیرا در این صورت باید بسیاری از روستاهای سیستان خالی از سکنه می شد اما اینچنین نیست.
البته با نگاهی به آمار حضور مردم در انتخابات نیز می توان دید که سفر مردم به سایر شهرستان ها کمتر شده است.

تدبیرِ اُمید/ماندگاری مردم با اجرایی شدن طرح 46 هزار هکتار
با روی کار آمدن دولت یازدهم و توجه خاص این دولت به سیستان و بلوچستان طرح های عظیم بسیاری در سطح استان به منظور کمک به معیشت مردم و محرومیت زدایی شکل گرفت.
رئیس جمهوری و اعضای هیات دولت در سفر فروردین 93 به سیستان و بلوچستان طرح آبیاری نوین در 146هزار هکتار از زمین های کشاورزی این استان را تصویب کرد که 46 هزار هکتار آن در شمال استان با نصب لوله برای انتقال آب به زمین های کشاورزی و 100هزار هکتار آبیاری تحت فشار و غیره در جنوب این استان اجرا می شود.
به گفته استاندار سیستان و بلوچستان اعتبار این طرح از محل صندوق توسعه ملی در بانک مرکزی به نام سیستان و بلوچستان اختصاص یافته است و هیچ مشکل اعتباری برای آن وجود نخواهد داشت.
قرار است این طرح درمدت سه تا چهار سال به اتمام برسد و کار لوله گذاری طرح ابتدا در منطقه سیستان آغاز شده است، پایلوت این طرح نیز در بخش مرکزی شهرستان هامون به اجرا در آمده است.
استاندار سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: اولین هدف طرح 46 هزار هکتار آبرسانی به مزارع سیستان از طریق لوله در فرایند اجرا جذب نیروهای محلی است و در همین زمینه دو کارگاه اجرایی و تربیتی ایجاد شده تا از تجارب شرکت ها و مشاوران بزرگ برای تربیت نیرو و بهره گیری از ظرفیت های منطقه استفاده شود.
علی اوسط هاشمی با بیان اینکه نقش نیروهای محلی سبب پایداری طرح خواهد شد، گفت: اجرای این طرح سبب ماندگاری مردم در منطقه و افزایش تولید و تغییر الگوی کشت خواهد شد.
وی یکی از برنامه های جنبی این طرح را ایجاد کارخانه لوله پلی ایتیلن در سیستان وبلوچستان ذکر کرد و افزود: با توجه به اینکه این طرح و همچنین طرح 100هزار هکتاری در جنوب استان نیاز به لوله دارد تصمیم گرفته شد کارخانه ساخت لوله در همین استان ایجاد شود که این نیز زمینه ساز ایجاد اشتغال شده است.
وی ادامه داد: اجرا و تکمیل طرح انتقال آب با لوله به 46 هزار هکتار زمین در سیستان هزاران شغل ایجاد می کند که ساخت واحد تولیدی لوله با 150 نفر اشتغالزایی از جمله آنهاست.
استاندار سیستان و بلوچستان تصریح کرد: دولت برای استفاده بهینه از آب و خاک برنامه های مهمی در پیش دارد که اجرای 46 هزار هکتار آبیاری نوین در منطقه سیستان و یکصد هزار هکتار در مناطق مختلف بلوچستان بر همین مبنا طرح ریزی شده است.
بخشدار بخش مرکزی شهرستان هامون نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: این طرح در مساحتی بیش از سه هزار هکتار آغاز و تا کنون پیشرفت خوبی نیز داشته است.
محمدرضا شهرکی ادامه داد: برای اجرای این طرح 15 هزار میلیارد ریال از محل صندوق توسعه ملی در نظر گرفته شده است.
وی افزود: این طرح در مجموع دارای 16 ناحیه عمرانی است که چهار ناحیه آن در شهرستان هامون قرار دارد.
وی تصریح کرد: از مجموع 34 هزار هکتار زمین در شهرستان هامون 24 هزار هکتار آن قابل کشت است که 12 هزار هکتار از این سطح نیز در محدوده طرح یادشده قرار گرفته است.
بخشدار مرکزی شهرستان هامون خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط شکننده حاکم بر منطقه سیستان این طرح با رویکرد جلوگیری از هدر رفت آب و نیز بکار گیری نیروی بومی حرکت بسیار خوبی در راستای اقتصاد مقاومتی و راهکار مناسبی برای توسعه اشتغال و ماندگاری مردم در منطقه است و نیز می تواند نقش خوبی در محرومیت زدایی ایفا کند.
به گفته مجری طرح آبیاری 46 هزار هکتاری دشت سیستان، 21 کارگاه با 21 پیمانکار هم اکنون در منطقه سیستان برای اجرای این طرح مشغول به کار هستند.
محمدجواد صالحی نژاد افزود: پیمانکاران در 16 ناحیه عمرانی، 2 ایستگاه پمپاژ اصلی، 15 ایستگاه پمپاژ ثانویه و 2 مسیر خط اصلی در حال اجرای عملیات طرح انتقال آب از چاه نیمه های یک، 2 و چهار هستند.
وی اظهار کرد: 130 هزار هکتار زمین قابل کشت در منطقه سیستان وجود دارد که تنها این طرح در 46 هزار هکتار آن اجرایی می شود و انتخاب این سطح از بین زمین های قابل کشت، فرآیندهای پیچیده و طولانی را طی کرد تا به نتیجه مورد نظر رسیدیم.
مجری طرح آبیاری دشت سیستان بیان کرد: اجرای طرح انتقال آب با لوله به 46 هزار هکتار از مزارع سیستان، 70 هزار بهره بردار را در این منطقه زیر پوشش قرار می دهد.
با اجرای طرح انتقال آب با لوله به مزارع دشت سیستان از تبخیر آب در زمان جریان داشتن از مبدا به مقصد جلوگیری می شود و می توان این آب را علاوه بر بخش کشاورزی در خیلی از بخش های دیگر از جمله گلخانه ها و استخرهای چند منظوره مورد استفاده قرار داد.
وی افزود: بر اساس اولویت بندی انجام شده 10 هزار هکتار از زمین های دشت سیستان برای سال زراعی جدید آماده بهره برداری است و آب مورد نیاز این سطح از خروجی چاه نیمه چهارم با ساخت 6 ایستگاه پمپاژ تامین می شود.
وی اظهار کرد: با توجه به منابع مالی که در اختیار داریم تا پایان سال جاری 17 ایستگاه پمپاژ اصلی و ثانویه با 37 متر مکعب انتقال آب ساخته می شود.
مجری طرح آبیاری 46 هزار هکتاری دشت سیستان گفت: 240 میلیون متر مکعب از آب مورد نیاز برای این طرح از چاه نیمه چهارم و 160 میلیون مترمکعب آن نیز از چاه نیمه های یک و 2 تامین می شود.
وی افزود: تا کنون 9 هزار میلیارد ریال برای اجرای این طرح هزینه شده و سه هزار میلیارد نیز در حال هزینه کردن است و بر اساس برنامه ریزی تا پایان امسال باید 20 هزار هکتار از زمین های دشت سیستان آماده بهره برداری شود.
وی تاکید کرد: بیش از 10 هزار میلیارد ریال برای تکمیل این طرح تا پایان سال 97 مورد نیاز است.
مجری انتقال آب به دشت سیستان گفت: چهار هزار کیلومتر لوله برای این طرح نیاز است و در این خط از لوله های فولادی با قطر 2 هزار تا لوله هایی با قطر 200 میلیمتری پلی اتیلین استفاده می شود.
وی بیان کرد: 2 هزار و 940 نفر که بیشتر آنان بومی اند به صورت مستقیم در این طرح مشغول به کار هستند.
وی افزود: در این طرح آب را به صورت ثقلی نمی توانیم به زمین های کشاورزی انتقال دهیم و باید با فشار مناسب این کار انجام شود که در این رابطه 17 ایستگاه پمپاژ ساخته می شود.
وی ادامه داد: بیش از 186 دستگاه الکتروپمپ در این ایستگاهها نصب خواهد شد که بخشی از آن انجام شده است.
وی اضافه کرد: برای تامین انرژی این ایستگاهها 52 مگاوات برق نیاز است.
مجری طرح انتقال آب به دشت سیستان گفت: سهم آب هر هکتار هشت هزار و 500 متر مکعب در سال است و هر پنج شهرستان سیستان از طرح 46 هزار هکتاری بهره مند می شوند.

این منزل به فروش نمی رسد
تا پیش از اجرایی شدن طرح 46 هزار هکتاری در منطقه سیستان تابلو 'این منزل به فروش می رسد' در سراسر شهرستانهای پنجگانه سیستان به چشم می خورد اما پس از آن و رونق این طرح اینک تابلو 'این منزل به رهن و اجاره واگذار می گردد' بر سر درب منازل به چشم می خورد که این امر گرچه نشاط و شادمانی را به دلیل امید گرفتن مردم با خود به همراه دارد اما سبب افزایش قیمت منازل و اجاره بها نیز شده است.
محمد مهدی بزی یکی از اجاره نشینان شهرستان زابل به خبرنگار ایرنا گفت: تقریبا چند ماه است که کرایه منزل در شهرستان زابل چند برابر شده است و این موضوع فشار زیادی به اقشار ضعیف و مستاجر وارد می کند.
وی ادامه داد: شرکت های فعال در طرح 46 هزار هکتاری بسیاری از خانه های این منطقه را به صورت اجاره یا رهن با قیمت بالایی در اختیار گرفته اند که این موضوع سبب اصلی افزایش قیمت ها در زابل است.
وی افزود: در بسیاری از موارد این شرکت ها بیش از قیمت یک خانه برای رهن آن پرداخته اند.
مسئول یکی از بنگاه های املاک شهرستان زابل نیز گفت: اجاره های بالا وضع بازار مسکن به ویژه در بخش اجاره را با مشکل رو به رو کرده زیرا کرایه منازل به صورت چشمگیری زیاد شده است.
وی ادامه داد: هم اینک پنج منزل اجاره ای توسط مردم به بنگاه من معرفی شده اند که ودیعه هر کدام 150 میلیون ریال و اجاره آنها از هشت میلیون تا 15 میلیون ریال است در صورتی که تا چند ماه قبل این منازل با یک سوم مبلغ فوق به اجاره داده شده بود.
وی افزود: صاحبان املاک به گمان اینکه شرکت ها تمام منازل زابل را اجاره می کنند قیمت های خود را چند برابر افزایش داده اند.
وی بیان کرد: گرچه طرح 46 هزار هکتاری زمینه ساز رونق منطقه شده اما در برخی زمینه ها مشکلاتی را نیز باعث شده است.
یکی از شهروندان سیستانی گفت: مردم این منطقه بسیاری از مشکلات را به امید رونق آینده و سروسامان دهی به اوضاع کشاورزی و دامپروری تحمل می کنند.
رضا سراوانی افزود: با راه اندازی طرح آبیاری اراضی کشاورزی با لوله رونق گذشته به سیستان بازخواهد گشت.
وی اضافه کرد: مسئولان باید در کنار این طرح بزرگ در زمینه رونق تجاری و راه اندازی منطقه آزاد سیستان نیز چاره اندیشی کنند تا این طرحها به عنوان مکمل یکدیگر نه تنها منطقه سیستان بلکه جنوب شرق کشور و حتی مناطق همجوار در کشور افغانستان را به توسعه و پیشرفت برساند.
سراوانی اظهار داشت: رونق اقتصادی منطقه سبب بازگشت مهاجران، جذب نیروهای متخصص بومی، ایجاد امنیت پایدار و شور و نشاط عمومی خواهد شد.
یکی دیگر از ساکنان منطقه سیستان نیز به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: پس از اجرایی شدن طرح 46 هزار هکتاری تعداد قابل توجهی افراد غیر بومی و شهرستانی به این منطقه آمده اند که پلاک های خودروهای درون شهر گواه این ادعاست.
محسن جامرودی ادامه داد: شب ها تا دیروقت شهر زابل شلوغ است که این امر با نشان دادن پویایی سبب ایجاد حس زندگی و زنده بودن در مردم می شود.
وی خاطرنشان کرد: امیدوارم این طرح ثمربخش باشد و پس از آن نیز سایر طرح های وعده داده شده محقق شود و بالاخره رکود بصورت منطقی و دائمی از این منطقه برود.
توجه به ظرفیت ها و تدبر و تدبیر در امور سبب می شود تا امید به دل های شکسته و مایوس بازگردد که این امر نه تنها سبب رونق اقتصادی و شکوفایی در بخش های مختلف می شود بلکه اجر اخروی بسیاری به دنبال دارد و اجرایی کردن طرح 46 هزار هکتار نیز از جمله این امور محسوب می شود که سبب شده تا امید و نشاط نسبی به منطقه سیستان بازگردد و تابلوهای «این منزل به فروش می رسد» جای خود را به «این منزل بفروش نمی رسد بلکه به رهن و اجاره داده می شود» بخشیده است.