هدف توزیع یارانه ها رفع فقر نبود/ یارانه مصرف را افزایش و روحیه کار را کاهش داد/ صله رحم در روستا کم شد/ تنش در زوج های جوان و نهاد خانواده/پدر به فرزندان و همسر بدهکار شد

خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) - وحید اسلام زاده

گروه جامعه شناسی روستایی و عشایر انجمن جامعه شناسی ایران برگزار شد و در این نشست خانم دکتر سکینه حسینی رودبارکی در باره تاثیراجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها بر معیشت جامعه روستایی سخنرانی کرد. وی گفت: "جامعه مورد مطالعه من دو روستای آهنگرمحله و قرن آباد شهرستان گرگان است. در این بررسی از مفاهیم و تئوری های بوردیو، زیمل، بلومر و مفاهیم استخراج شده از تجربه هدفمندی در دیگر کشورها به منزله چارچوبی برای سازمان دادن اطلاعات به دست آمده استفاده کرده ام."

وی افزود: "از مصاحبه های فردی و گروهی صورت گرفته، درون مایه های بهبود "تغییر خانواده"، "کاهش سرمایه اجتماعی"، "مصرف" و "بهبود معیشت در خانوارهای بسیار فقیر" به دست آمد. تفسیر اطلاعات گردآوری شده نشان می دهد، یارانه های نقدی به عنوان عاملی تسهیلگر، بر سرعت تغییرات سبک زندگی در جامعه مورد مطالعه افزوده است. این در حالی است که این سیاست اقتصادی با هدفی مشخص و کاملاً متفاوت به مرحله اجرا درآمده است."

این دانش آموخته دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز در ادامه افزود: "از دهه 50 میلادی، با مطرح شدن تفکر توسعه و ضرورت توجه به شاخص های رفاه اجتماعی و برنامه های کاهش فقر، مداخله دولت ها در فعالیت های اقتصادی پررنگ تر شد. به مرور ادبیات نظری دیدگاه های مختلف در مورد نسبت دولت و بازار، به سمت دو قطب مخالف گرایش دارند. در یک قطب، دیدگاه هایی (چون اقتصاد سیاسی لیبرال و نئولیبرالیسم) قرار می گیرند که معتقدند بازار هنگامی به بهترین نحو عمل می کند که از مقررات گسترده تر آزاد باشد و در مقابل، دیدگاه هایی (مثل اقتصاد رفاهی) وجود دارند که معتقدند رفاه اقتصادی منوط به اقدامات عمومی جهت تعدیل آثار و نتایج ناشی از ناتوانی های بازار و کاهش نابرابری های حاصل از رقابت اقتصادی است."

وی افزود: " در چند دهه اخیر در کشورهای درحال توسعه، کاهش فقر به عنوان واقعیت و سازهای پیچیده و در حال گسترش، از دغدغه های مهم دولت ها به شمار می آید. قالب دولت های رفاه، سیاست های یارانه ای و حمایتی سرلوحه برنامه های توسعه کشورها قرار گرفته است. یکی از راهبردهای کاهش فقر، برنامه پرداخت یارانه ها است که در اغلب کشورها به توصیه صندوق بین المللی پول اجرا شد. با بررسی نوشته ها و گفته های موجود می توان دریافت که آزادسازی قیمت ها و ایجاد منابع جدید مالی برای دولت، وجه غالب این سیاست است. از این رو می توان گفت، این سیاست بیشتر به سمت الگوی نئولیبرالیسم اقتصادی گرایش دارد. این گونه سیاست ها از اواسط دهه 1980 میلادی از سوی نهادهای بین المللی نظیر بانک جهانی و صندوق بین المللی پول در قالب سیاست های تعدیل اقتصادی به کشورهای در حال توسعه پیشنهاد شد و برهمین اساس در ایران نیز در قالب برنامه اول و دوم توسعه مدنظر قرار گرفت. اما اجرای آن با توجه به بروز پیامدهای منفی اجتماعی و اقتصادی متوقف شد."

حسینی درباره تاریخچه یارانه در ایران گفت: "در ایران درگیری دولت ها با پدیده یارانه، به طور مشخص در دهه 50 شگل گرفت. اما در دولت نهم این طرح با هدف آزادسازی قیمت های انرژی و پرداخت نقدی به صورت همگانی به مرحله اجرا درآمد. از هدفمندسازی یارانه ها به عنوان بزرگترین طرح تاریخ اقتصادی ایران بعد از اصلاحات ارضی نام می برند که با هدف بهبود بازده اقتصادی، جلوگیری از افزایش بی رویه مصرف سوخت، تغییر الگوی مصرف انرژی، رسیدگی به گروه های کم درآمد و از بین بردن فاصله طبقاتی انجام شده است. سیاست هدفمندی یارانه ها که به صورت پرداخت پول نقد به مردم شهری و روستایی انجام می گیرد، آن گونه که تصور می شود، سیاستی صرفاً اقتصادی نیست. جدا از پیامدهای اقتصادی که توسط اقتصاددانان بررسی می شود، تزریق پول به خانوارها، تاثیرهای اجتماعی به همراه دارد که می توان از آن به تاثیرات پنهان اما مهم تاثیرگذار بر روابط و مناسبات اجتماعی نام برد که با هیچ یک از مدل های ریاضی و کمی، قابل مشاهده و سنجش نیست. این موضوع در جامعه روستایی اهمیتی دو چندان می یابد چرا که هم اکنون جامعه روستایی، دوره ای از تحولات اجتماعی و فرهنگی را تجربه می کند و هر برنامه و سیاست اقتصادی می تواند بر شدت، سرعت و جهت این تغییرات اثر بگذارد."

پژوهشگر توسعه روستایی در این سخنرانی افزود: "مشاهدات من از نحوه مواجهه مردم با یارانه نقدی در روستای زادگاه خود و روستاهای همجوار، انتشار گزارش هایی مبنی بر بروز اختلاف بر سر نحوه توزیع یارانه نقدی در میان خانوارها و افزایش هزینه مصرف غیرخوراکی روستاییان، من را بر آن داشت تا به فهم تجربه روستاییان از دریافت یارانه نقدی بپردازم. سوال اصلی من این بود که اصولاً واریز یارانه های نقدی به حساب خانوارهای روستایی چه پیامدهایی، در زندگی روزمره و سبک زندگی روستایی داشته است و روستاییان در این حوزه چه تغییراتی را تجربه کرده اند؟"

این پژوهشگر برای این که سبک زندگی و یارانه ها را تعریف کند ابتدا به بررسی ادبیات نظری می پردازد. وی می گوید: "مطالعه سبک زندگی را از دیدگاه های مختلف نظری و روش شناختی می توان بررسی کرد؛ نخست: نظریه پردازان اجتماعی کلاسیک، فرهنگ را محصول فرعی نیروهای ساختاری زیربنایی جامعه تلقی می کردند. به عبارتی کنش زندگی روزمره و سبک زندگی متاثر از ساختار و شرایط اجتماعی بوده و فرد در شکل گیری آن نقشی ندارد. دوم: نظریه پردازان اجتماعی در اواخر قرن نوزدهم: از نظر آنان زندگی روزمره و سبک زندگی افراد به عنوان واسطه ای بالقوه میان عامل فردی و ساختار اجتماعی شناخته می شود. وبر، زیمل، بلومر و مید چهره های اصلی این بحث بودند. رویکرد سوم رویکرد پدیدارشناختی است. این رویکرد فرد را عامل فعال در برساخت معنا در زندگی روزمره معرفی می کند. این نظریه ها در آثار برگر و لاکمن و شوتس رشد پیدا کرده است. براساس این رهیافت اهمیت و معنای زندگی روزمره را نمی توان جدا از معناهای که کنشگران فردی به آن نسبت می دهند در نظر گرفت. یارانه یکی از ابزارهای مهم سیاست های مالی دولت هاست که به منظور تحقق اهداف مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از مهمترین این اهداف توزیع عادلانه درآمدها، کاهش فقر و حمایت اجتماعی است. بررسی مبانی نظری موجود در رابطه با برنامه پرداخت نقدی یارانه ها در جهان نشان می دهد که این برنامه یکی از انواع برنامه های تور ایمنی است که در اشکال مختلف در کشورهای مختلف توسط دولت ها به منظور کاهش فقر به اجرا درآمده است. تورهای ایمنی بخش هایی از راهبرد کلی تر برنامه کاهش فقراند که در تعامل با بیمه تامین اجتماعی، بهداشت، آموزش و خدمات مالی، برنامه های تأمین خدمات عمومی و سایر سیاست های متمرکز بر کاهش فقر و مدیریت ریسک اند."

این پژوهشگر مسائل روستایی در ادامه گفت: " برای سازمان دادن اطلاعات، از مفاهیم نظری (بوردیو، زیمل و وبر) و تجری (اندروویگو، رولینگ، دیویس و دیوی، ناهوراس و شاپیرو) استفاده کردم. من هفت درون مایه اصلی که عبارتند از: "تغییر در خانواده"، "کاهش سرمایه اجتماعی"، "سرمایه گذاری در سرمایه انسانی"، "مصرف تظاهری"، "افزایش هزینه تولید کشاورزی"، "کاهش مصرف انرژی و نان"، "حمایت اجتماعی و روانی" را استخراج کردم. هر یک از این درون مایه های اصلی دربرگیرنده درون مایه های فرعی تر بودند که تعدادی از آن ها با چارچوب مفهومی انتخاب شده پوشش داده شد و تعدادی نیز توسط من نام گذاری شد که مربوط به تجربه جامعه مورد مطالعه می شد. در مجموع تجربه زیسته روستاییان از دریافت یارانه نقدی به چهار درون مایه اصلی انتزاع یافت. "تغییر در خانواده"، "کاهش سرمایه اجتماعی"، "مصرف و معیشت". کدگذاری محوری به یک درون مایه محوری با عنوان تغییر سبک زندگی منتهی شد که کل یافته های تحقیق من را دربرمی گرفت."

حسینی به توضیح چهار درون مایه اصلی تحقیق اش پرداخت و در مورد درون مایه "تغییر در خانواده" توضیح داد: "تحلیل مصاحبه های صورت گرفته نشان می دهد روستاهای مورد مطالعه مانند دیگر مناطق کشور تغییراتی را در حوزه خانواده و زنان می گذراند؛ اما آنچه اهمیت نقش یارانه های نقدی را در این تغییرات نشان می دهد نقش مداخله کننده یارانه های نقدی در سرعت بخشیدن به این تغییرات و آشکار کردن مسائل اجتماعی و روانی پنهان در خانواده روستایی است."

وی افزود: "تاثیر پرداخت یارانه نقدی به روستاییان در حوزه خانواده را در چهار درون مایه اصلی می توان تقسیم کرد: "تنش در رابطه زوجین"، "درگیری لفظی فرزندان و والدین"، "تنش در رابطه زوج های جوان با خانواده همسر" و "کاهش تنش زوجین در خانواده های بسیار فقیر." یافته های تحقیق من دو نتیجه متفاوت را در حوزه خانواده نشان می دهد."

درباره کاهش سرمایه اجتماعی، خانم حسینی توضیح داد: "روابط اجتماعی موثر از مفاهیم مهم سرمایه اجتماعی و در بُعدی بالاتر کیفیت زندگی محسوب می شود. یافته ها نشان می دهد در سال های اخیر با نقدی شدن یارانه ها، افزایش تورم و کاهش قدرت خرید روابط اجتماعی و دید و بازدیدهای مبتنی بر همسایگی، خویشاوندی و دوستی کمتر شده است. سمیه 28 ساله و خانه دار به رابطه یارانه و روابط روستاییان اشاره می کند: الان یه جورایی پول قرض دادن و پول قرض گرفتن به زمان واریز یارانه ها وابسته شده. اگر نیاز به کمک داشته باشی و از کسی بخوای پول قرض بگیری میگه الان پول ندارم؛ یارانه رو واریز کنند اگر لازم داشتی می تونم بهت بدم. یا اگر طلبکار باشی و دنبال قرضت بخوای بری میگن یارانه رو واریز کنند قرضم رو می دم. این موضوع باعث کاهش رفت و آمدهای فامیلی و مهمانی های دوستانه شده است که خود تهدیدی برای سرمایه اجتماعی روستا محسوب می شود."

پژوهشگر مسائل روستایی توضیح داد که چرا "مصرف" یکی از درون مایه اصلی است؛ وی اظهار داشت: "مصرف در جامعه روستایی پدیده ای جدید محسوب می شود. چراکه جامعه شناسان مصرف را کلید فهم جامعه مدرن شهری می دانند، بنابراین از منظر این دیدگاه شهری بودن و مدرن بودن از ویژگی های جامعه مصرفی محسوب می شود، اما در دهه های اخیر با رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه، گسترش فناوری های ارتباطی، فراگیری شبکه های اجتماعی و از بین رفتن فاصله زمانی و مکانی، بسیاری از روستاها در کشورهای در حال توسعه همچون هند، بنگلادش، اندونزی نیز وارد دنیای مصرف و مصرف گرایی شده اند. در ایران مشاهدات و نوشته های علمی انجام شده در حوزه مطالعات روستایی، نشان دهنده حرکت روستا از جامعه ای تولیدی به سمت جامعه مصرفی است. در گذشته پایگاه خانوادگی فرد ربطی به مصرف نداشت، بلکه این ایل و تبار بود که اعضا را از هم متمایز می کرد و هویت ها را شکل می داد. به نظر می رسد در دهه اخیر، مصرف جای خود را در هویت دهی به روستاییان به خصوص جوانان و زنان باز کرده است. شواهد نشان می دهد اگرچه موقعیت اقتصادی (میزان زمین زراعی، تعداد دام، مالکیت ادوات کشاورزی و...) همچنان عاملی تاثیرگذار در نمایاندن منزلت اجتماعی روستاییان است، اما مصرف به یکی از مولفه های مهم در منزلت بخشی به روستاییان در آهنگرمحل و قرن آباد تبدیل شده است. به طوری که روستاییان لیستی از نیازهای مصرفی خود دارند که در صورت وجود بودجه مالی، بدون معطلی آن را برآورده می کنند. یارانه نقدی مسیر مالی جدید برای تامین این نیازهای مصرفی است. الهه 24 ساله و خانه دار می گوید: بیشتر وسایل خونه می خرم. پرده خونه رو عوض کردم، برای آشپزخانه پرده کرکره ای گرفتم، چندتا وسیله برقی آشپزخانه خریدم. همه این ها رو قسطی انجام دادم و سر ماه که یارانه ها رو می ریختند قسطاش رو می دادم. یارانه ها برا من خوب بود. وسیله های خونم و دارم باهاش تکمیل می کنم."

وی در ادامه گفت: "به طور کلی روستاییان یارانه نقدی را در دو محور هزینه می کنند؛ سرمایه گذاری در سرمایه انسانی (درون مایه های فرعی: خرید مواد غذایی، بهداشت و مراقبت های دوران بارداری، بیمه، آموزش و...) و مصرف (درون مایه های فرعی: خرید کالاهای مصرفی و تجملی، مدیریت بدن و مواد دخانی). این که چه خانوده ای در چه محوری یارانه ها را هزینه می کند، به میزان درآمد و سرمایه فرهنگی خانوار بستگی دارد. یافته ها نشان می دهد اغلب خانوارهایی که در سطح درآمدی بسیار فقیرند، یارانه ها به بهبود تغذیه و بهداشت و آموزش کمک کرده است. معصومه 34 ساله و مادر 3 دانش آموز در مورد نحوه هزینه یارانه ها چنین می گوید: یارانه ها برای خرید کتاب و دفتر و مداد خودکار کمک بزرگیه من الآن دوسالی است که لوازم التحریر بچه ها رو با یارانه ها می خرم. در این بین خانوادهایی هم بودند که به دلیل بالا بودن سرمایه فرهنگی آن ها، یارانه را در بیمه و آتیه فرزندان شان سرمایه گذاری کرده اند که البته موارد آن کم بود."

این فارغ التحصیل دکتری دانشگاه آزاد درباره بهبود معیشت در خانوارهای بسیار فقیر این گونه توضیح داد: "روستاییان با توجه به شغل، میزان زمین زراعی و مالیکت ابزار کشاورزی و دام، نظری متفاوت در مورد یارانه دارند. در بین قشر زمین دار و مرفه یارانه معنایی ندارد و اصلاً حضور آن در سبد درآمدی خانوار حس نمی شود. در بین اقشار متوسط و فقیر، این مبلغ در مخارج زندگی شان مفید و موثر است چراکه باعث برطرف شدن نیازهای ثانویه آنان شده است. اکثر مصاحبه شوندگانی که در این گروه قرار داشتند یارانه نقدی را صرف پرداخت قسط وام می کردند. تقی 37 ساله و کشاورز در این مورد می گوید: نحوه مصرف پول یارانه ها بستگی به توان مالی خانواده ها داره. خانواده هایی که زمین دارند خرج های الکی می کنند. وسایل خونه عوض می کنند، میدن به زن و بچه هاشون که هر کاری دوست داشتند و هرچه دوست دارند بخرند اما بعضی خانواده ها واقعاً با همین 40 تومن دارند زندگی می چرخونند. بخشی از درآمد خانواده ها تو روستا از همین پول یارانه هاست. پول خرید غذا، پول دفتر و کتاب بچه هاشون و پرداخت می کنند."

وی افزود: "یارانه در قشر بسیار فقیر که عمدتاً فاقد زمین زراعی اند و به عنوان کارگر روزمرد در زمین های کشاورزی دیگران مشغول اند، توانسته است حداقل های زندگی را تامین کند و نوعی امنیت روانی و احساس آرامش را برای آن ها در پی داشته باشد. پیرمرد 84 ساله ای این آرامش را این گونه بیان می کرد: یه جورایی زندگی من با یارانه ها می چرخد. پیش نوه هایم شرمنده نیستم و آخر هفته که میان خونم صورتم بازه! در رابطه با صرف کردن مبلغ یارانه ها در امور مربوط به تولید کشاورزی و دام پروری، بسیاری معتقدند یارانه بیشتر صرف دیگر مخارج زندگی می شود و چیزی برای تولید کشاورزی باقی نمی ماند. این افراد متعقدند یارانه ها باعث می شود زندگی حداقلی برای مردم فراهم شود و فعالیت های کشاورزی پیشرفت زیادی نداشته باشد. حتی حذف یارانه ها مرتبط با نهاده های کشاورزی باعث رکود کشاورزی و کاهش تولید محصول در کشاورزان خرده پا شده است. بنابراین با توجه به وضعیت مالی نامنساب و افزایش نرخ تورم، یارانه کاملاً صرف مخارج روزانه می شود و برای سرمایه گذاری در زمینه کشاورزی و افزایش بهره وری از آن چیزی باقی نمی ماند."

دکتر حسینی در ادامه گفت: "به هر حال واریز پول نقد به حساب خانوارهای روستایی پیامدهای اساسی در زندگی روزمره روستاییان داشته است. درون مایه ای استخراج شده نشان می دهد دریافت یارانه های نقدی در تغییر روابط درون و برون خانوادگی، کاهش سرمایه اجتماعی، سرمایه گذاری در سرمایه انسانی، فردگرایی، مصرف تظاهری، افزایش هزینه تولید روستایی، کاهش مصرف انرژی، کاهش مصرف نان، حمایت اجتماعی روانی، وابستگی و در عین حال بی اعتمادی به دولت موثر بوده است. واحدهای معنایی فوق را می توان در 4 خوشه عمده خانواده، سرمایه اجتماعی، مصرف و معیشت دسته بندی کرد که در نهایت این 4 خوشه به یک مقوله اصلی با عنوان تغییر سبک زندگی منتهی شد که کل یافته های تحقیق را دربرمی گیرد."

پژوهشگر مسائل روستایی معتقد است که خانواده روستایی بیش از دیگر بخش های روستا درگیر یارانه ها شده است. در سال های اخیر جامعه مورد مطالعه، تغییراتی را در حوزه خانواده به خود دیده است. آنچه اهمیت نقش یارانه های نقدی را در این تغییرات نشان می دهد نقش مداخله کننده یارانه های نقدی در سرعت بخشیدن به این تغییرات و آشکار کردن مسائل اجتماعی و روانی پنهان در خانواده روستایی است. واریز پول نقد به حساب سرپرستان خانوارها، در همسران و فرزندان، انتظارات جدیدی ایجاد کرده است به طوری که بحث سهیم بودن در پول یارانه را مطرح می کنند و وقتی با جواب رد از طرف همسر یا پدر مواجه می شوند، روابط آن ها دچار سردی و تیرگی می شود. این موضوع، علاوه بر تنش رابطه زوجین، باعث درگیری لفظی فرزندان و والدین نیز شده است. پول نقد بر کیفیت روابط فرزندان و والدین تاثیر گذاشته و تفاوت های بینن نسلی را که در گذشته پنهان بود، آشکارتر کرده است. تنش در رابطه زوج های جوان با خانواده همسر برای جدا کردن یارانه نقدی، یکی دیگر از چالش های جدید خانواده ها در ارتباط با یارانه ها است. البته با یارانه های نقدی در خانواده های فقیر و بسیار فقیر باعث کاهش تنش بین زوجین شده است.

به قول پژوهشگر توسعه روستایی این یافته ها با تئوری بلومر همخوانی دارد. یارانه های نقدی باعث شده در خانواده های بسیار فقیر تنش های بین زوجین کمتر ولی در خانواده های متوسط تنش های بیشتر شود. پولی شدن روابط، کاهش روحیه کار، کاهش روابط و رفت و آمد با خویشان و همسایه ها، احساس وابستگی به دولت، و بی اعتمادی به دولت از دیگر درون مایه های استخراج شده از مصاحبه ها بود که خوشه عمده کاهش سرمایه اجتماعی را ساخت. تزریق پول به جامعه روستایی نمی تواند تبعات مثبت زیادی داشته باشد زیرا همانطور که گفتم باعث ایجاد اختلاف در درون خانواده می شود و با توجه به افزایش نقدینگی و نرخ تورم، کاهش قدرت خرید، روابط و مناسبات اجتماعی و در سطحی بالاتر سرمایه اجتماعی روستا را تحت تاثیر قرار می دهد. یارانه های مستقیم می تواند آثار منفی بر انسجام اجتماعی ذی نفعان داشته باشد. در جامعه مورد مطالعه من، نحوه هزینه یارانه های نقدی تابعی از قشربندی اجتماعی در روستا بوده است. به عبارتی، یارانه ها در ارتباط با قشربندی روستا معنا پیدا می کند. اغلب اقشاری که در سطح درآمدی بسیار فقیر قرار دارند یارانه ها به بهبود تغذیه و بهداشت و آموزش کمک کرده است. در این بین خانوارهایی هم بودند که به دلیل بالا بودن سرمایه فرهنگی، یارانه را در بیمه و آتیه فرزندانشان سرمایه گذاری کرده اند."

خانم حسینی رودبارکی در ادامه صحبتهایش افزود: روستاییان به خصوص زنان و جوانان، در رقایتی اجتماعی برای کسب احترام از طریق نمایش و مصرف به سر میبرند. از این جهت همخوانی بین تئوری وبلن و جامعه مورد مطالعه وجود دارد. گرچه وبلن این ویژگی را در مورد طبقه تن آسا در جامعه آمریکا بیان میکند نه جامعه روستایی اما در جامعه مورد مطالعه هم به دست آوردن اعتبار و احترام اجتماعی و نمایش آن، از طریق مصرف و خرید کالاها در بین اقشار فقیر و متوسط به رقابتی اجتماعی بدل شده است. اکنون یارانه نقدی به سرعت بخشیدن به این رقابت در درون خانواده ها کمک کرده است. در این میان زنان و جوانان برای حفظ اعتبار خانواده وظیفه نیابتی تن آسایی را برعهده دارند. این شیوه باعث جلوگیری از پس انداز ُو انباشت مالی، هرچند به صورت محدود، در بسیاری از خانواده های روستایی شده است. در لایه های فقیر و متوسط رو به پایین که مرد نمیتواند کالای باارزشی برای خودنمایی خانواده مصرف کند، زن خانواده تا حدودی به عنوان نمایش دهنده آراستگی مالی خانواده این کار را انجام میدهد. در هر جامعه ای که مصرف تظاهری، عنصری مهم در سبک زندگی باشد چه بسا هر پول دریافتی، راه جدیدی برای صرف هزینه در مصرف تظاهری باشد.

نکته مثبتی که در زمینه مصرف روستاییان میتوان به آن اشاره کرد کاهش در مصرف انرژی و نان است. تقریباً تمامی مصاحبه شوندگان به این نکته اشاره کرده اند که در مصرف انرژی دقت بیشتری نسبت به قبل دارند و حساسیت بیشتری در این خصوص نشان می دهند.

نتیجه گیری:

دکتر حسینی رودبارکی که دانش آموخته دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز است این گونه از سخنانش نتیجه گیری کرد: "هدفمندی یارانه ها در ایران نتایجی متفاوت با تجربه جهانی داشته است. مطالعه شواهد تجربی جهان نشان می دهد هدفمندی یارانه ها توانسته است تا حدودی شاخص های فقر در این کشورها را نشانه بگیرد. در کشورهای امریکای لاتین و آفریقا باعث افزایش مصرف میزان کالری در بین خانوارهای روستایی و فقیر، بهبود روابط خانوادگی در خانوارهای فقیر و بسیار فقیر، و افزیش حضور کودکان در مدرسه شده است. همان طور که نتایج این بررسی نشان می دهد تفاوت های اساسی بین مفهوم تحلیلی به کار رفته در دیگر کشورها برای پرداخت نقدی با آنچه در قانون هدفمند کردن یارانه ها در ایران لحاظ شده است، وجود دارد؛ اول آنکه: بررسی مبانی نظری پرداخت نقدی نشان می دهد که منظور از این گونه پرداخت ها الزاماً پرداخت نقد به خانوارها نیست، در حالی که در قانون هدفمندسازی یارانه ها عیناً پرداخت پول نقد مدنظر سیاستگذاران بوده و تجربه نشان می دهد که پرداخت های اینچنینی شاید در کوتاه مدت باعث کاهش نسبی آثار تورمی شود، اما آثار زیانبار آن در بلندمدت به مراتب بیشتر از منافع کوتاه مدت آن خواهد بود. دوم این که: در ایران توزیع پول به دنبال اصلاح نرخ حامل های انرژی صورت گرفته است، اما در سایر کشورها یارانه نقدی، با هدف کاهش فقر و درکنار برنامه های توسعه ای دیگر، اجرا شده است. به عبارتی در ایران رفع فقر هدف توزیع یارانه های نقدی نبوده است؛ اما در سایر کشورها از پیش در مورد اینکه پرداخت نقدی به چه گروه هایی صورت گیرد، برنامه مشخصی وجود داشت. به عبارت دیگر، در ایران مسأله اصلی طرح هدفمندسازی یارانه ها تنظیم بازار انرژی در کشور بود نه کاهش فقر."

وی در آخر افزو: "آنچه به عنوان فهم تجربه روستاییان از دریافت هدفمندی یارانه ها شناخته شد چه در حوزه خانواده و چه در حوزه های دیگر را نباید صرفاً نتیجه مستقیم سیاست هدفمندی یارانه ها دانست. بلکه باید آن را در فرایندی تاریخی از اجرای سیاست های دولتی در روستاها دید که از سال 1310 با گسترش مدارس روستایی آغاز شد، با اصلاحات ارضی 1342 ادامه پیدا کرد. با ورود امواج ارتباطی و ماهواره ای به روستا سرعت و شدت گرفت و با هدفمندی یارانه ها به اوج خود رسید. اکنون با واریز پول نقد به حساب خانوارها، با کنش مصرف در جامعه روستایی روبرو هستیم. به عبارت دیگر، یارانه های نقدی به عنوان عاملی تسهیلگر بر سرعت تغییرات سبک زندگی در روستا افزوده است، این در حالی است که این سیاست با هدفی مشخص و کاملاً متفاوت به مرحله اجرا درآمده بود."