تاثیر تغییر اقلیم بر خاک ایران

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان از تلاش این مجموعه برای دریافت پروپوزال‌های تحقیقاتی به منظور بررسی تاثیر تغییر اقلیم به روی خاک ایران خبرداد.

ابوالفضل مراد دالینی در گفتگو با خبرنگار ایانا بیان کرد: در ایران متاسفانه روی تاثیر تغییر اقلیم بر خاک، خیلی مطالعه انجام نشده است.

وی افزود: از سال گذشته فراخوانی به سراسر کشور ارسال شد و برخی پروپوزال‌های تحقیقاتی به این مرکز ارائه شد. این پروپوزال‌ها در آستانه نهایی شدن هستند و امسال اجرایی خواهند شد.

این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان گفت: در ایران مطالعات زیادی بر روی ترسیب کربن و توان خاک در جذب دی اکسید کربن انجام شده است. این پتانسیل خاک، به کاهش اثرات منفی تغییر اقلیم کمک می‌کند.

وی در تشریح این سخن افزود: وقتی ما گیاهی را در خاک می‌کاریم، دی اکسید کربن اتمسفر که عمده‌ترین عامل تغییر اقلیم است، در شاخ و برگ گیاهان جذب می‌شود. بعد از مرگ گیاه، بقایای آن وارد خاک می‌شود. این مسئله سبب می‌شود که طول عمر کربن در داخل خاک زیادتر از اتمسفر شود و مدت زیادی در خاک باقی بماند. به این ترتیب، جلوی تغییر اقلیم گرفته می‌شود.

به گفته مراددالینی در جریان تجزیه بقایای گیاهی، کربن دوباره به اکوسیستم باز می‌گردد اما چون این چرخه دائم تکرار می‌شود و تجزیه مواد آلی به کندی انجام می‌شود، در نتیجه سرعت جذب دی اکسید کربن از اتمسفر به مراتب بیشتر از رهاسازی کربن از خاک خواهد بود. پس خاک در کاهش دی اکسید کربن هوا تاثیر مثبت دارد.

وی در پاسخ پرسشی درباره تاثیر افزایش دما در سرعت تجزیه مواد، عنوان کرد: افزایش دما در سرعت تجزیه تاثیر می‌گذارد، ولی این تاثیر به قدری شدید نیست که میزان آزادسازی دی اکسید کربن نسبت به جذب آن را بیشتر کند. میزان کربنی که در خاک ذخیره می‌شود، حداقل سه برابر میزان کربنی است که در اتمسفر وجود دارد.

این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان با اشاره به اینکه خاک و اتمسفر از نظر جذب دی اکسید کربن در نهایت به یک مرحله تعادلی می‌رسند، ظرفیت خاک برای جذب این گاز گلخانه‌ای را تقریبا نامحدود اعلام کرد.

وی افزود: تعادل بین خاک و اتمسفر برای جذب دی اکسید کربن به قدری سریع اتفاق نمی‌افتد که خاک توانایی خود برای جذب این گاز را از دست بدهد. خاک به خصوص در مناطق خشکی مثل ایران، قدرت زیادی برای جذب کربن دارد.

باران‌های اسیدی برای خاک‌های ایران مفید است

مراددالینی درباره اثر باران‌های اسیدی بر خاک‌های ایران گفت: باران‌های اسیدی در کشور ما از بعد تغییر اقلیم تاثیر مضری ندارند. حتی برای خاک‌های ما مفید هم هستند. درجه اسیدیته (PH) خاک‌های ایران بر خلاف مناطق استوایی نظیر مالزی و غیره که PH آن اسیدی است، قلیایی بوده و باران‌های اسیدی، PH خاک را کاهش می‌دهند.

وی افزود: در بسیاری از مناطق ایران، PH خاک بالای هفت است. به همین دلیل به مردم توصیه می‌کنیم که گوگرد مصرف کنند تا درجه اسیدیته خاک کاهش یابد.

برخی گونه‌های جنگلی نظیر حرا به کوچکترین تغییرات درجه اسیدیته حساس بوده و تغییرات بیش از چهار دهم درجه بر تجدید حیات آنها اثر منفی خواهد داشت اما این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان درباره تاثیر تغییرات PH بر گونه‌های جنگلی، بیان کرد: در مناطق جنگلی تغییرات درجه اسیدیته به جز در جنگل‌های سوزنی برگ که خاک اسیدی دارند، مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند. البته جنگل‌های سوزنی برگ هم در ایران بسیار محدود است.

وی ادامه داد: بقیه رویشگاه‌های جنگلی از نظر تغییر PH خاک، مشکلی ندارند. زیرا اگر PH حتی به حدود 6 هم برسد، برای گیاهان مشکلی پیش نمی‌آید. مناسب‌ترین درجه اسیدیته از نظر جذب عناصر غذایی و رشد گیاه، PH حدود 6 تا هفت است.

مراددالینی یادآور شد: درباره اثر باران‌های اسیدی روی خاک، شاید مطالعه شده باشد اما من درباره آن اطلاعی ندارم. اما با قطعیت می‌توانم بگویم که حجم باران‌های اسیدی، هر چقدر هم افزایش یابد، PH خاک را بیشتر از یک درجه تغییر نمی‌دهد. درجه اسیدیته خاک‌های ایران در بیشتر مناطق حدود 8 تا 8.5 است و در ایران گیاهی نداریم که به تغییر درجه اسیدیته خیلی حساس باشد.

وی اضافه کرد: ممکن است باران اسیدی روی برگ و شاخه گیاهان باعث ایجاد سوختگی شود اما وقتی به خاک برسد، نه تنها برای خاک مشکلی ندارد، بلکه حتی مفید هم است./

L-960204-02