افزایش تولید محصول به روش عمودی/ برخی از تنبلی، اقلیم ایران را در تولید محصول ناتوان جلوه می‌دهند/ برخی کارخانه‌ها به‌دنبال واردات شکر خام هستند، نه تولید/ منشاء ناشکری‌ها در مباحث سیاسی و انتخاباتی است

مقام عالی وزارت جهاد کشاورزی امروز در جمع خبرنگاران، آخرین وضعیت زیربخش‌های مختلف کشاورزی را تشریح کرد.

به گزارش خبرنگار ایانا، وزیر جهاد کشاورزی امروز در نخستین روزهای کاری سال 96 خورشیدی در حالی از اصحاب رسانه برای شرکت در نشست خبری دعوت کرده بود که مهلت دولت یازدهم رو به اتمام است و همگان به گزارش عملکرد وزارتخانه‌ها چشم دوخته‌اند. بخش کشاورزی از زمان روی کار آمدن وزیر جدید در این دولت، تغییرات خیره کننده و البته قابل دفاعی داشته، تا جایی که منتقدان منصف را نیز به تحسین و تمجید وادارکرده است.

یکی از این اقدامات، افزایش عملکرد تولید در واحد سطح بود. سیاست‌های چهار سال اخیر، بر این مبنا پایه‌گذاری شد که توسعه عمودی تولید محصول شکل بگیرد، نه گسترش افقی؛ به عبارتی،‌ در کنار اینکه هیچ افزایش سطحی در برنامه‌ها دیده نشد، میزان بهره‌وری در واحد سطح افزایش یافت و حتی سطح زیر کشت، 360 هزار هکتار در مجموع نسبت به سال 92 کاهش داشت، اما در عین حال، میزان ذخایر کشور سه میلیون تن اوج گرفت.

گندم نیز درمقایسه با سال 92 افزایشی بیش از دو برابر را تجربه کرد و از حدود پنج میلیون تن به 11 میلیون و 500 هزار تن رسید. در همین راستا کشاورزانی که چهار سال پیش، حدود چهارهزار میلیارد بایت فروش گندم به دولت پول گرفتند؛ سال گذشته همان عده، نزدیک به 15 هزارمیلیارد تومان به حساب‌شان واریز شد. حال پرسش اینجاست که آیا این کشاورزان فقیرتر شده‌اند؟ وزیر جهاد کشاورزی در این نشست، روی این موضوع تاکید کرد ومعتقد بود که احتمالاً منشاء چنین ناشکری‌هایی را باید در بحث‌های سیاسی و انتخاباتی جست‌وجو کرد.

افزایش 30 تا 40 درصدی درآمد برنجکاران، افزایش هشت درصدی تولید برنج، افزایش سرمایه بانک کشاورزی از یک هزار و 800 میلیارد تومان در سال 92 به شش‌هزار میلیارد تومان در سال 96 و صادرات بیش از 750 هزار تن لبنیات به 30 کشورجهان در 11 ماهه سال گذشته از اتفاقات مثبت دیگری بود که در کارنامه حجتی به ثبت رسید.

محمود حجتی، با اشاره به اینکه به راحتی می‌توان در شکر به خودکفایی رسید، گفت: سال 92 تولید این محصول به یک میلیون و 100 هزار تن رسید که این عدد در سال 95 به بیش از یک میلیون و 650 هزار تن افزایش یافت. این در حالی است که در سال‌های 86 -87 به دلیل صفرشدن تعرفه واردات شکر، تولید چغندرقند از شش میلیون تن به کمتر از2 میلیون تن رسید و ضررمالی بسیاری به کشاورزان و کارخانه‌ها وارد شد.

به گفته حجتی، اگرچه سطح زیر کشت چغندر در سال‌های 86 -87، 173 هزار هکتار بود وعمدتا به صورت بهاره کشت می‌شد، اما سال 95 به 103 هزارهکتار کاهش یافت و درعوض، متوسط تولید از 27 تن به 54 تن افزایش یافت. در همین راستا کشت پاییزه نیز برای این منظور به راه افتاد و از آنجا که 80 درصد بارندگی‌ها در همین فاصله صورت می‌گیرد، می‌توان از آب سبز برای آبیاری آن ها استفاده کرد.

آن طور که وزیر جهاد کشاورزی مطرح کرد، اکنون در خوزستان اگر کارخانه‌ها 50 تا 60 هزار تن ظرفیت خود را افزایش دهند، بازهم امکان تولید چغندرقند وجود دارد. ضمن اینکه برای تناوب کشت با گندم، کاشت چغندرقند بسیار ضروری است. این امر علاوه بر ایجاد ارزش افزوده، اشتغالزایی را نیز به همراه خواهد داشت؛ اتفاقا مشکلاتی که ما در عرصه اقتصاد با آن درگیر هستیم، همین‌ها هستند.

وی در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران در ارتباط با تعطیلی کارخانه قند ورامین، اظهار کرد: این کارخانه به دنبال واردات شکر خام بوده است، نه تولید. البته برای مدتی کوتاه، دولت حاضر است به شرط صادرات شکر فراوری شده شکر خام مورد نیاز آن را در مدتی کوتاه تامین کند، اما این محصول که پایه آن واردات است، نباید در بازار کشور توزیع شود، زیرا به تولید داخلی ضربه می‌زند.

دانه‌های روغنی، یکی دیگر از مواردی بود که حجتی به آن اشاره کرد. سطح زیر کشت کلزا (به صورت جایگزینی با محصول دیگر) نسبت به سال 92 به سه برابر رسیده و اگر طبق برنامه پیش رویم، می‌توانیم تا 70 درصد نیاز خود را در داخل تامین کنیم.

شاید بتوان گفت که تاکید وزیر جهاد کشاورزی بر توسعه گلخانه‌ها امروز بیش از هر زمان دیگری، به چشم می‌آمد. اگرچه تسهیلات خوبی برای این منظور در نظر گرفته شده، اما هنوز از برنامه عقب هستیم و باید در این زمینه بیش تر تلاش شود. 10 درصد از ورودی صندوق توسعه ملی به صورت ریالی، علاوه بر ردیف‌های بودجه، به توسعه کشت گلخانه و ماهی درقفس اختصاص یافته است. این در حالی است که سازگاری اقلیم کشور به ویژه در مناطق جنوبی، برای کاشت سبزی و صیفی گلخانه‌ای بسیار بالاست و حتی پتانسیل صادرات دارد.

هرچند سال گذشته تاسیس یک هزار و 500 هکتار گلخانه هدف گذاری شده بود، اما با شکستن رکورد سالانه یک هزار و 200 هکتار آن محقق شد و امسال نیز قرار است دوهزار هکتار به مقدار آن اضافه شود. به اعتقاد وزیر جهاد کشاورزی، به ازای هر گلخانه 10 نفراشتغال مستقیم ایجاد شده و بهره‌وری آب تا 90 درصد بالا خواهد رفت. ضمن اینکه کشور روسیه هشت ماه از سال به این محصولات احتیاج دارد. این در حالی است که تجار ما هنوز نتوانسته‌اند خواست آن ها را در بسته‌بندی و نظم در صادرات، تامین کنند.

پرورش ماهی در قفس نیز اگرچه 20 هزار تن هدف گذاری شده بود، اما به 16 هزار تن در سال گذشته رسید و پیش‌بینی امسال 50 هزار تن است. اگر شرایط فراهم باشد، قطعا به افق برنامه ششم که تولید 200 هزار تن از این محصول است، خواهیم رسید. البته ظرفیت تولید ماهی در قفس یک میلیون تن در سال برآورد شده است.

وی گفت: حجم عملیات برای تجهیز مزارع به سیستم‌های نوین آبیاری بسیار زیاد است. برای امسال افزایش 300 هزار هکتار در سطح مزارع در نظر گرفته شده است. سال گذشته نیز 500 میلیون دلار علاوه بر ردیف‌ها از طرف صندوق توسعه ملی به این امر اختصاص یافت و دوهزار و 400 میلیارد تومان نیز ردیف بودجه برای سال جاری برای این منظور افزایش داشته است.

حجتی با اشاره به 400 نوع گیاه دارویی منحصر به ایران، ادامه داد: گیاهان دارویی مانند گل محمدی، زعفران، سماق، عناب، زیره و غیره جزو ظرفیت‌های مغفول بخش کشاورزی است که البته تولیدکنندگان در سال‌های اخیر از کاشت آنها استقبال کرده‌اند. به طوری که اکنون محدودیت ما در تولید نهال بوده و تقاضا از عرضه پیشی گرفته است. به ویژه گل محمدی که در اراضی شیبدار آن هم به صورت دیم قابل کشت است و اسانس آن را کشورهایی مانند فرانسه و آلمان پیش خرید می‌کنند.

"باید به صنعت دامپروری کشور افتخار کرد." این جمله‌ای بود که وزیر جهاد کشاورزی در زمان صحبت از این صنعت با غروری خاص بر زبان راند. زیرا اکنون دامداری‌های بزرگ کشور با واحدهای اروپا و کانادا قابل رقابت هستند و حرفی برای گفتن دارند. ضمن اینکه تا همین چند سال پیش، صدها هزار تن پنیر از دانمارک و کشورهای دیگر وارد می‌شد، اما اکنون یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان محصولات لبنی هستیم. حتی یکی از تولیدکنندگان موقف شد محصول خود را به آمریکا صادر کند که وزیر با وجود این که نامی از برند صادر کننده نبرد، اما به صراحت گفت نمی‌دانم با چه زبانی باید از او تشکر کرد.

وی به دام سبک به ویژه 22 میلیون راسی که در اختیار عشایر است، اشاره کرد و معتقد بود که باید برای حفاظت از مراتع، این تعداد کاهش یابد و بیش تر به صورت بسته و نیمه بسته با بهره‌گیری از نژادهای جدید و تلاقی آن ها با نژادهای داخلی به این هدف رسید. البته امسال برای تامین علوفه عشایر، 400 میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده و هیچ راهی به جز کاهش فاصله دامداری تا قصابی و تولید این محصول در قالب زنجیره، برای متعادل شدن قیمت گوشت وجود ندارد. درست همان اتفاقی که برای طیور افتاد و توانست با تولید بیش از دو میلیون و 400 هزار تن گوشت مرغ در سال، نه تنها واردات را به صفر برساند، بلکه ایران را به یکی از صادرکنندگان قوی در منطقه خاورمیانه تبدیل کرد.

ساماندهی فروشگاه‌های سم و کاهش تعداد آن ها از چهارهزار به کمتر از 500 واحد، تدوین کد 16 رقمی برای ردیابی محصول، بهبود کیفیت سموم مصرفی و ثبت چندین هزار کود، از دیگر مسائلی بود که وزیر جهاد کشاورزی به عنوان اتفاقی مثبت از آن ها یاد کرد.

از آنجا که ایران یکی از واردکنندگان گوشت برزیلی است، توزیع گوشت فاسد در این کشور، نگرانی‌هایی را برای مردم به وجود آورده است. حجتی در این زمینه بیان کرد: ما در برزیل برای نظارت بر ذبح شرعی و مسائل بهداشتی، در کشتارگاه‌ها هم روحانی داریم و هم دامپزشک. تنها یکی از کشتارگاه‌های برزیل تخلف داشت که آن هم سه ماه قبل توسط دامپزشکی کشورمان تعطیل شد.

پیش‌بینی خرید 11 میلیون تن گندم در سال جاری از دیگر موارد مهمی است که وزیر به آن اشاره کرد. او معتقد است که تامین منابع مالی برای آن از سه محل خواهد بود؛ فروش ماهانه 500 میلیارد تومان گندم و آرد به کارخانجات و نانوایی‌ها، هشت‌هزار و 200 میلیارد تومان از ردیف بودجه و مابقی از منابع بانکی.

وی با اشاره به خسارت 10 هزار میلیارد تومانی کشاورزان در سال گذشته به ویژه باغداران، عنوان کرد: در شرق مازندران کمتر پرتقال سالم پیدا می‌شد، اما غرب این استان، وضعیت بهتری داشت. در نهایت توانستیم 14 هزار تن از این محصول را خریداری کنیم در صورتی که نیاز کشور برای شب عید 50 تا 60 هزار تن بود. بنابراین مجبور شدیم برای نخستین بار طی چهار سال گذشته حدود 63 هزار تن پرتقال وارد کنیم که مسئولیت آن را به یکی از شرکت‌های وابسته واگذار کردیم تا به میزان نیاز وارد شود.

قزاقستان، روسیه، اوکراین، غنا، برزیل و گرجستان از کشورهایی هستند که حجتی از آنها به عنوان پذیرندگان کشت فراسرزمینی نام برد. هم‌اکنون در حال مذاکره برای گرفتن بیش از 2.5 میلیون هکتار زمین در این کشورها هستیم که 800 تا یک میلیون هکتار آن از جمله در کشور غنا منجر به عقد قرارداد شده است. البته عمده زمین‌ها در روسیه و قزاقستان است و مالکیت در گرجستان به 30 هزار هکتار و در برزیل به 70 هزار هکتار می‌رسد.

حجتی معتقد است اگرچه اساس نگاه کشاورزی نباید در تقابل با محیط زیست و اقلیم باشد، اما می‌توان از همین منابع محدود نیز محصولات متنوعی تولید کرد. بنابراین آن هایی که ادعا می‌کنند اقلیم ایران، کشش تولید ندارد، از جانب تنبلی سخن می‌گویند، نه آنچه که در واقعیت وجود دارد. بنابراین همانطور که اجداد ما توانسته‌اند بدون نیاز به بیگانه، مایحتاج خود را تامین کنند، ما هم می‌توانیم. اگرچه جمعیت افزایش یافته، اما به همان نسبت نیز تکنولوژی ارتقا پیدا کرده و می‌شود با بهره‌برداری از بذر بهتر، ماشین‌آلات مفیدتر و نگاه علمی به موضوع کاشت، داشت و برداشت، به اهداف از پیش تعیین شده رسید./

V-960115-05