حکایت پرفراز و نشیب ژرمن شپرد؛ سگ چوپان + تصاویر

کمتر سگی در دنیا وجود دارد که چون سگ نژاد ژرمن شپرد یا سگ چوپان (Schäferhund) آلمانی حکایت پرفراز و نشیبی را پشت سرگذاشته باشد. سگی که نژادش در استاندارد سازمان جهانی سگ (Fédération Cynologique Internationale) که به اختصار (FCI) نامیده می‌شود با شماره ۱۶۶ به ثبت رسیده است.

ماکس فون اشتفانیز، افسر ارتش آلمان در یک مانور نظامی، شاهد همکاری بی نظیر یک سگ گله با چوپان در جمع‌آوری گوسفندان بود. او در ۱۵ ژانویه ۱۸۹۸ سگی را در فرانکفورت با نام "هکتور فون لینکس راین" خریداری کرد که بعدا نام‌اش به "هورانت فون گراف‌رات" تغییر یافت. این سگ و برادرش با نام "لوکس فون اشپارواسر" پدر جد تمام سگ‌های نژاد ژرمن شپرد هستند که با سگ ماده‌ای با نام "ماری فون گراف‌رات" جفت‌گیری کرده‌اند.

اشتفانیز در سال ۱۸۹۹ در شهر کارلسروهه انجمن "سگ چوپان" (ژرمن شپرد) را بنا نهاد. تا آن زمان اکثر سگ‌های چوپان در آلمان از نژادهای منطقه‌ای بودند. تا اینکه این نژاد جدید برای نخستین بار در یک نمایشگاه در شهر دورتموند توجه عمومی را به خود جلب کرد. ماکس فون اشتفانیز می‌خواست نژادی از سگ‌های چوپان را تولید کند که باهوش، وظیفه‌شناس، فرمانبردار، کاری، چابک، با شهامت و با استقامت باشند.

اشتفانیز و همکارش آرتور مایر سال‌ها بر روی سگ نژاد ژرمن شپرد تحقیق و کار کردند که حاصل این تحقیقات در کتابی هزار صفحه‌ای به چاپ رسیده است. گرچه سگ ژرمن شپرد قرار بود سگ چوپان باشد، اما خصوصیات آن باعث شد تا به‌سرعت در دیگر بخش‌ها نیز از آن استفاده شود.

خصوصیات بی‌نظیر سگ ژرمن شپرد باعث شد تا توجه نظامیان را به خود جلب کند و از آن در عرصه نگبهانی، پیام‌رسانی در خطوط مقدم، اعلام خطر در قبال بمب‌های شیمیایی و امدادرسانی استفاده شود.

در جنگ جهانی اول دشمنی بین آلمان و انگلیس باعث شد تا "کِنل کلوب " (Kennel club) نام ژرمن شپرد را در منابع رسمی خود خط زده و به "سگ گرگی الزاس " (Alsatian Wolf Dog) تغییر دهد. تصمیم کلوب سگ انگلیس در سال ۱۹۷۷ ملغی شد و حالا باز هم از نام ژرمن شپرد که جوائز بسیاری را هم در هر رقابت این کلوپ کسب می‌کند، استفاده می‌شود.

پس از جنگ جهانی اول "هاینریش استالینگ " (Heinrich Stalling) ، که صاحب یک انتشاراتی و رئیس انجمن تربیت سگ‌های امدادرسان در شهر اولدنبورگ آلمان بود در سال ۱۹۱۶ اولین مدرسه تربیت سگ‌ها برای راهنمایی نابینایان را بنیاد نهاد که سگ‌های ژرمن شپرد جزو اولین‌سگ‌هایی بودند که در خدمت نابینایان درآمدند.

دولت استرالیا در سال ۱۹۲۹ اعلام کرد که "بخاطر احتمال ترکیب نژادی ژرمن شپرد و سگ دینگو" ورود ژرمن شپرد به استرالیا ممنوع است. دینگو (عکس ) گونه‌ای سگ وحشی منحصر به استرالیا است. قانونی که برای ۵ سال وضع شده بود بالاخره در سال ۱۹۷۴ لغو شد.

در دوران رژیم نازی‌ها، سگ ژرمن شپرد تبدیل به یکی از نمادهای "نژاد برتر " شد. هیتلر، هیملر و اکثر ژنرال‌های ارتش سگ ژرمن شپرد نگهداری می‌کردند.

در دوران جنگ جهانی دوم بیش از ۳۰ هزار سگ ژرمن شپرد در خدمت ماشین جنگی هیتلر قرار گرفت و وظیفه نگهبانی از اردوگاه‌های کار اجباری و اردوگاه‌های مرگ به آن‌ها سپرده شد. این سگ‌ها در مناطق تحت اشغال و جبهه‌های جنگ نیز به‌کار گرفته شدند.

ماکس فون اشتفانیز از همان آغاز سگ ژرمن شپرد را بر اساس موی زبر، بلند یا صاف و همچنین رنگ آن را سیاه، سفید، قرمز و زرد، خاکستری و یا ترکبیی از این رنگ‌ها دسته‌بندی کرده بود. بیهوده نیست که در سال ۱۹۳۳، درست زمانی که حاکمان آلمان از "ایدئولوژی نژادی" ابزار سرکوب ساختند، رنگ سفید نیز از نژاد سگ ژرمن شپرد حذف شد. این سگ در سال ۲۰۱۱ با نام "سگ چوپان سفید سوئیسی (Berger Blanc Suisse) به ثبت رسید.

ژرمن شپرد سگی است که با حیوانات دیگر همزیستی می‌کند، با کودکان مهربان است و دوست دارد همیشه در کنار اعضای خانواده باشد. با این حال این سگ برای نگهداری در آپارتمان مناسب نیست و نیاز به فضای وسیع دارد و باید حتما دارای یک وظیفه باشد.

ژرمن شپرد فعالیت و جست‌و‌خیز را دوست دارد، به تعلیم و آموزش علاقه نشان می‌دهد و از کشتی گرفتن و مبارزه لذت می برد.

قرار بود ژرمن شپرد سگ چوپان باشد، اما این سگ باهوش و مشتاق آموختن حالا در عرصه‌های مختلفی چون جستجوی مواد منفجره، کشف مواد مخدر، نگهبانی، جستجو و تعقیب سارقان و موارد بسیاری دیگر بکار گرفته می‌شود.

این سگ با اسم "سینا" در کوه‌های آلپ برای یافتن مدفون شدگان در زیر برف تعلیم داده شده است. در گذشته بخصوص در کوه‌های سوئیس از سگ‌های نژاد "سنت برنارد" برای اینکار استفاده می‌شد که به علت سرعت و چالاکی بیشتر، سگ‌های ژرمن شپرد جایگزین‌ آن‌ها شدند.

در ۱۱۸ سالگی که از عمر نژاد سگ ژرمن شپرد می‌گذرد، جمجمه، پوزه و قفسه سینه آن قدری بزرگتر شده اما در عوض کمر و باسن این سگ اندکی شیب دار شده است. (عکس: اوتی فوم هاوس زیگلمایر در جشن تولد یک‌صد سالگی سگ نژاد ژرمن شپرد. این سگ مادر سگی است که در فیلم پلیسی "کمیسار رکس" ایفای نقش کرده بود.)

نویسنده: محمود صالحی