نگاه تک‌محوری، بلای جان راهکارهای صرفه‌جویی آب در بخش کشاورزی

اجرای روش‌های نوین آبیاری در بخش کشاورزی بر اساس نظر کارشناسان آب، منجر به بهبود وضعیت سفره‌های زیرزمینی نشده است. عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی معتقد است: نگاه تک‌محوری به مسائل باعث شده مصرف آب کاهش نیابد.

عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی امروز در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا گفت: از دید من در ایران تک‌محوری به مسائل ورود پیدا می‌کنیم. در آبیاری تحت فشار هم تک‌محوری ورود پیدا کردیم.

حسین دهقانی‌سانیچ افزود: سیستم آبیاری تحت فشار به‌طور قطع سبب ایجاد صرفه‌جویی در مصرف آب می‌شود، اما متأسفانه آب صرفه‌جویی شده صرف توسعه کشت می‌شود. متأسفانه تا کنون این آب ذخیره نشده و جای دیگر مورد استفاده قرار گرفته است.

وی بیان کرد: در برخی مناطق که ما آبیاری غرق‌آبی داشتیم، بخشی از آن به دلیل عمق سفره زیرزمینی، امکان برگشت به سفره پیدا می‌کرد. در واقع آب تمیز یا آلوده به کود و سموم شیمیایی و... به سفره بر می‌گشت، اما در هر صورت درصدی از آن به زیر زمین باز می‌گشت. وقتی سطح زیر کشت را توسعه دادیم، هیچ درصدی از این آب بر نگشت.

دهقانی‌سانیچ ادامه داد: توسعه روش‌های آبیاری تحت فشار به‌دلیل اینکه تک‌محوری نگاه کردیم، عموماً نتوانست به نتایج دلخواه برسد؛ زیرا وقتی با توسعه این روش، آب را صرفه‌جویی کردیم، برای آب صرفه‌جویی شده هیچ برنامه‌ای نداشتیم. نمی‌دانستیم می‌خواهیم این آب را ذخیره کنیم یا اینکه آن را از کشاورز بخریم تا زمینش را توسعه ندهد.

تبخیر 30 تا 40 درصد آب در آبیاری بارانی

بخشی از کارشناسان آب بر این باورند که توسعه روش‌ ‎ های آبیاری بارانی در ایران نه‌تنها باعث صرفه‌جویی در مصرف آب نشده، بلکه میزان تبخیر را هم افزایش داده است. عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی در این باره عنوان کرد: طراحی روش‌های آبیاری کاری مهندسی است. کارشناسان طراح بر اساس یک‌سری ضوابط و شاخص‌ها، سیستم هر منطقه را طراحی می‌کنند.

وی یادآور شد: این شاخص‌ها شامل تأمین به‌موقع آب، کاهش مصرف و غیره است. وقتی بر اساس این شاخص‌ها طراحی انجام می‌شود، ممکن است بهترین شیوه آبیاری برای یک منطقه، آبیاری بارانی، نوعی از آبیاری بارانی یا آبیاری قطره‌ای باشد.

دهقانی‌سانیج تأکید کرد: یک‌سری شاخص هست که اگر مورد توجه قرار گیرد، چالش‌های مطرح شده در زمینه تبخیر آب و هدررفت آن به‌وجود نمی‌آید، اما به‌علت اینکه ما کوتاهی کرده و این شاخص‌ها را در نظر نگرفتیم و حتی برای مناطق خیلی گرم هم از آبیاری بارانی استفاده کردیم، دچار این مشکلات شدیم.

وی در پایان گفت: بر اساس مطالعات انجام شده در دزفول، استفاده از دستگاه آبیاری سنتزی، باعث شده بین 30 تا 40 درصد از آب آبیاری، تبخیر ‌شود./

L-951026-01