عدم توجه به اصل پایداری اکوسیستم در طرح‌های جنگلداری

رئیس انجمن جنگلبانی گفت: در طرح‌های جنگلداری اگرچه به اصل تولید مستمر چوب توجه داشته‌ایم، اما به اصل پایداری اکوسیستم هیچ توجهی نشده‌است.

به گزارش خبرنگار ایانا، هادی کیادلیری در گردهمایی "شرایط و الزامات برای اجرای برنامه استراحت جنگل" که در دانشکده محیط زیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات برگزار شد، روند حاکم بر طرح‌های جنگلداری را غلط توصیف کرد.

به گفته وی، در طرح‌های جنگلداری فقط حجم چوب یا رویش را اندازه می‌گرفتیم و این مسئله به عنوان شاخصی برای سنجش نحوه مدیریت جنگل بود. یعنی میزان تولید چوب نماینده حفظ تنوع زیستی یا حفاظت آب نیز به حساب می‌آمد. از آنجا که فقط رویش در جنگل‌ها اندازه‌گیری می‌شد با این پارامتر وضعیت جنگل تخمین زده می‌شد که البته این رویه کاملا غلط است.

کیادلیری با اشاره به اینکه تا قبل از ملی شدن عرصه‌های طبیعی، بهره‌برداری از آن به صورت سنتی توسط خوانین و مالکان بر اساس نیاز روز انجام می‌شد، ملی شدن جنگل‌ها را منشا اقدامات مثبت در این حوزه معرفی کرد.

به گفته وی بعد از ملی شدن جنگل‌ها با وجود آنکه اقدامات مثبت زیادی از جمله تهیه طرح‌های جنگلداری و مدیریتی برای جنگل، شکل گیری مراکز آموزشی و تحقیقاتی و غیره در ایران آغاز شد اما به دلیل رشد فزاینده جمعیت و تغییر استاندارد زندگی مردم همچنین نیازهای متنوع جامعه، مشکلات نیز نمود بیشتری پیدا کرد.

وی اضافه کرد: اگرچه تدوین طرح‌های جنگلداری اقدام مثبتی بود اما مبنای غلط در برنامه‌ریزی جنگل به دلیل کم بودن آگاهی‌های ما نسبت به شرایط، سبب شد شرایط نامناسبی برای جنگل‌های کشور پیش آید.

رئیس انجمن جنگلبانی افزود:طرح‌های جنگلداری با هدف تولید چوب تعریف شدند. به همین خاطر نیمی از جنگل‌های کشور به دلیل نداشتن چوب کافی بدون برنامه رها شدند. تعریف طرح‌های جنگلداری بر اساس یک هدف (یعنی تولید چوب)، با اصول توسعه پایدار همخوانی ندارد و باید در تدوین طرح‌ها، حتما به سایر جنبه‌ها و کارکردهای جنگل نیز توجه شود.

وی بیان کرد: همچنین شیوه‌ها و روش‌هایی برای مدیریت جنگل‌های ایران به کار گرفته شد که از نظر اکولوژیکی با ساختار آمیخته جنگل‌های ایران همخوانی نداشت. این شیوه‌ها بر شرایط فرهنگی و اجتماعی ایران منطبق نبود و نحوه برداشت داده‌ها از جنگل هم غلط بود.

کیادلیری گفت: روش‌هایی که برای مدیریت جنگل‌های ایران استفاده می‌شود به دلیل عدم توسعه یافتگی و حضور دام در جنگل با شرایط اجتماعی ما همخوانی ندارد. در نتیجه با اجرای این روش‌ها نتایج مطلوبی هم به دست نیاورده‌ایم. طرح‌هایی که تهیه کردیم به مناطق و طرح‌های مجاور خود توجهی نداشت و این طرح‌های اشتباه، عوارض بیشماری برای جنگل ایجاد کرد.

وی افزود: نابودی تنوع زیستی، کاهش موجودی جنگل، حذف درختان کهنسال و از بین رفتن قدمت جنگل‌های شمال و خالص شدن توده‌ها از تبعات اجرای طرح‌های جنگلداری با اهداف غلط است.

به گفته رئیس انجمن جنگلبانی فقط طرح‌های غلط زمینه تخریب جنگل‌ها را فراهم نکرد بلکه عواملی نظیر تغییر اقلیم، آتش‌سوزی‌ها، انتخاب مدیران موهبتی و غیره نیز دست به دست هم دادند تا وضعیت جنگل بغرنج‌تر شود.

وی ادامه داد: اگرچه دولت به دنبال اجرای طرح تنفس است اما مدیران موهبتی را انتخاب می‌کند که مخالف این سیاست هستند. چنین رفتارهایی شکاف بین سازمان‌های مردم نهاد و دستگاه اجرایی را بیشتر می‌کند. عدم ارتباط بین بخش تحقیقات، آموزش و اجرا سبب شد که مرحوم دکتر جزیره‌ای به عنوان چهره ماندگار جنگلداری ایران در همایش انجمن جنگلبانی در سال 82، مسئله استراحت جنگل را مطرح کند.

کیادلیری بیان کرد: ایده استراحت بعد از این همایش کلید خورد و بر اساس آن، دولت سه سال قبل برنامه بهینه‌سازی و پایش جنگل‌های کشور را مطرح کرد.

وی تاکید کرد: استراحت جنگل فقط توقف بهره‌برداری نیست بلکه سایر مواردی که زمینه تخریب جنگل را فراهم می‌کنند نیز باید متوقف شوند.

رئیس انجمن جنگلبانی گفت: واژه استراحت به لحاظ علمی به معنی این است که مدیریت جنگل از رویکرد اقتصادی و منفعت‌گرا باید به رویکرد اکوسیستمی تغییبر کند.

به گفته وی در مقابل ایده تنفس صف‌آرایی‌هایی هم رخ داده اما تمام مخالفان و موافقان تنفس بر ضرورت مدیریت جنگل، اشتراک نظر دارند.

وی در پاسخ به این پرسش منتقدان که آیا برای ایده تنفس طرحی روی کاغذ وجود دارد، با اشاره به تلاش سازمان جنگل‌ها برای ارایه شرح خدمات و واگذاری وظیفه تدوین طرح به دانشگاه‌ها، گفت: اگر برای تنفس هیچ طرحی هم وجود نداشته باشد، طرح‌های فعلی که شرح خدمات حفاظتی هم دارند، می‌توانند به عنوان برنامه‌ مدیریتی جنگل حفظ شده و فقط بحث بهره‌برداری چوب از آنها حذف شود./

L-950916-04