خبرهای خوش صنعت نوغانداری

علی‌اصغر داداش‌پور - رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور

چه سرنوشت غم‌انگیزی که کرم کوچک ابریشم

تمام عمر، قفس می‌بافت، ولی به فکر پریدن بود

اگرچه این بیت از غزل بسیار زیرکانه و استادانه مرحوم "حسین منزوی" شاعر معاصر، پایانی نسبتا تلخ و نوستالژیک دارد، اما در دنیای واقعی، کاری که کرم ابریشم انجام می‌دهد و پیله‌ای که می‌تند، فرجامی خوش و پربهره برای کشاورز خواهد داشت. او از این موجود دوست‌داشتنی نگهداری می‌کند تا پس از گذشت حدود 45 روز، حاصل و نتیجه فعالیتش را به تماشا بنشیند و الحق و الانصاف، لااقل در این برهه از زمان، بازار هم دست رد بر سینه هیچ تولیدکننده‌ای نزد و مدارایی که شامل حال این محصولات کرد، در هیچ کدام از محصولات دیگر کشاورزی، نمونه‌ای ندارد. به طوری که در سال جاری بیش از 920 تن پیله تر ابریشم تولید شد که از این میزان، 147 تن نخ ابریشم به دست آمد. نکته جالب در این راستا به فروش رفتن تمام پیله‌ها با نرخی بالاتر از قیمت تضمینی است. به عبارتی اگرچه دولت، مقرر کرده بود پیله‌ها را به قیمت 16 هزار و 610 تومان از تولیدکننده خریداری کند، اما بخش خصوصی جلوتر از دولت دست به کار شد و به طور میانگین، محصول مورد نظر را بیش از 21 هزار تومان از آن خود کرد. بنابراین برخلاف تولیدکنندگان محصولات دیگر کشاورزی که مشکل بازاریابی و فروش، به دغدغه اصلی آنها تبدیل شده است، نوغانداران با خیالی آسوده پیله‌ها را تنیدند و خریداران برای به دست آوردن این محصولات، صف کشیدند. این مزیتی است که باید سرمایه‌گذاران جدید از آن آگاه شده و نسبت به آن شناخت حاصل کنند. آنها لازم است بدانند قیمت هر جعبه تخم نوغان که هفت‌هزار و 500 تومان به فروش می‌رسد، ثباتی 13 ساله داشته و در صورت پرورش صحیح و رعایت اصول نوغانداری، وزن نهایی پیله‌ها به 44 تا 48 کیلوگرم می‌رسد. ضمن اینکه بر اساس سیاست‌های حمایتی وزارت جهادکشاورزی و همچنین توجه شخص وزیر، از سال جاری ارائه نهال توت که یکی از ملزومات پرورش کرم ابریشم محسوب می‌شود، به صورت رایگان بوده و یارانه ویژه‌ای برای این منظور از طرف معاونت باغبانی در نظر گرفته شده است. البته اکنون بیش از 14 هزار هکتار توتستان در کشور وجود دارد که عمده آنها بومی است. بنابراین سیاست وزارتخانه بر ایجاد و احداث باغ توت نیست، بلکه باید نهال توت اصلاح شده را در اختیار متقاضیان قرار داد تا با هدف پرورش کرم ابریشم، آنها را در مسیر انهار، حاشیه مزارع، اراضی کمتر استفاده شده و زمین‌هایی از این دست بکارند. همین اقدام، به عنوان یک تیر و چند نشان تلقی می‌شود. زیرا کاشت نهال، هم می‌تواند به سرسبزی و ایجاد فضای بهتر در محیط زیست کمک کند و هم شبیه بادشکن‌ها در مقابل خسارت‌های احتمالی وزش بادهای سنگین، مقاومت داشته باشد. ضمن اینکه میوه توت پس از برداشت به بازار عرضه می‌شود. از طرفی، کرم ابریشم نیز از برگ‌های این درخت به عنوان غذای اصلی خود استفاده می‌کند؛ سناریویی که پایان آن به سود تولیدکننده تمام خواهد شد. به همین دلیل نوغانداری را می‌توان شغلی محسوب کرد که در بطن خود، آشتی با محیط‌زیست و گسترش سرسبزی و طراوت را به همراه دارد.

با اینکه نمی‌توان نوغانداری را با حرفه اصلی کشاورزان، جایگزین کرد، اما ویژگی شغل دومی این صنعت، مزیتی است که هم به درآمد کشاورزان می‌افزاید و هم گامی بلند در راستای توسعه روستایی تلقی می‌شود. بدیهی است از رفاه بیشتر روستاییان، کاهش مهاجرت و ارجحیت روستا به شهر استخراج می‌شود. بنابراین تفسیر و تحلیل نوغانداری از هر زاویه‌ای، منافع و دستاوردهایی به همراه دارد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

البته دولت و به ویژه وزارت جهاد کشاورزی، در جهت حمایت از تولید و ترغیب سرمایه‌گذاران به این صنعت سودآور، گذشته از موارد ذکر شده، بیمه‌پذیری کرم ابریشم را منوط به درخواست متقاضی، در دستور کار خود قرار داده است. اگرچه حق بیمه به ازای هر جعبه، 16 هزار و 800 تومان است، اما بیمه پذیر تنها 6 هزار و 300 تومان از این مبلغ را خواهد پرداخت.

مورد دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، درخواست افزایش تعرفه واردات نخ ابریشم است. هم‌اکنون این تعرفه 15 درصد تعیین شده که باید برای حمایت از تولید داخل، ارتقا یافته و بعد از کارشناسی‌های صورت گرفته به عددی منطقی برسد. با این حال، از آنجا که تولید کشاورزان داخلی، کفاف نیاز کارخانه‌ها را نداد، نزدیک به 359 تن انواع نخ ابریشم در سال گذشته به کشور وارد شد که در کنار آن، واردات 183 تن پیله خشک نیز با تعرفه پنج درصد صورت گرفت.

خبرهای خوشی نیز انتظار این صنعت را می‌کشد؛ موافقت وزیر جهاد کشاورزی، برای راه‌اندازی صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری و توسعه نوغانداری، واگذاری تولید تخم نوغان هیبرید به بخش خصوصی و همچنین بسیج سفیران وزارتخانه برای آموزش و فرهنگسازی نحوه پرورش اصولی کرم ابریشم، از این دست خبرهاست که مطمئنا به بار نشستن آنها تحولی شگرف در صنعت نوغانداری ایجاد خواهد کرد.

شروع بهره‌برداری از کرم ابریشم در 10 استان جدید کشور مانند لرستان، کرمانشاه، کردستان، البرز و... برای سال جاری، نشان از توسعه و پیشرفت این حرفه در مکان‌های دیگری غیر از مناطق اصلی دارد. هرچند استان‌های گیلان، خراسان رضوی، گلستان، خراسان شمالی، مازندران، آذربایجان شرقی و اصفهان، 99 درصد نوغانداری کشور را در اختیار دارند، اما موفقیت 10 استان جدید، این نکته را به اثبات رساند که با کنترل دما و رطوبت، می‌توان در هر منطقه‌ای نوغانداری کرد./

V-950901-01