معاون وزیر امور خارجه در مرکز بررسیهای استراتژیک هشدار داد:
آغاز خطر منازعات داخلی در سایه بحران آب/ دیپلماسی آب؛ راهکاری برای حل منازعات داخلی و بینالملی/ آب مجازی از محورهای دیپلماسی آب
معاون وزیر امور خارجه از رسیدن تعداد کشورهای کمآب جهان به مرز 38 کشور تا سال 2025 خبرداد. به گفته وی بر اساس برآوردها از این تعداد کشور خشک، 24 کشور در منطقه خاورمیانه قرار دارند.
معاون وزیر امور خارجه از رسیدن تعداد کشورهای کمآب جهان به مرز 38 کشور تا سال 2025 خبرداد. به گفته وی بر اساس برآوردها از این تعداد کشور خشک، 24 کشور در منطقه خاورمیانه قرار دارند.
به گزارش خبرنگار ایانا، عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه و مؤلف کتاب دیپلماسی آبهای فرامرزی و نظام بینالملل در نشست "بررسی چالشهای هیدروپلیتیک ایران و لزوم دیپلماسی آب در حل تنشهای سیاسی - آبی" که در مرکز بررسیهای استراتژیک برگزار شد، روند منازعات آبی منطقه خاورمیانه را رو به افزایش توصیف کرد.
وی با تشریح وضعیت منابع آبی کشور و شرایط بارشها، سرانه مصرف ایرانیان نسبت به متوسط جهانی را بسیار بیشتر دانست.
به گفته معاون وزیر امور خارجه، ایرانیان چند برابر استاندارد جهانی آب مصرف میکنند و این مسئله ایران را به سرعت به سمت تنش کم آبی هدایت خواهد کرد.
دیپلماسی آب مسئلهای فراتر از آب فرامرزی
این مقام مسئول با اشاره به وجود مرزهای آبی مشترک بین ایران و کشورهای همسایه، بیان کرد: ایران در غرب کشور در بالادست واقع شده و آب از این مرزها به سمت عراق سرازیر میشود.
مولف کتاب دیپلماسی آب افزود: اما در شرق کشور در پایین دست واقع شدهایم و آب از افغانستان به ایران وارد میشود.
به گفته وی میزان آب ورودی به ایران هفت میلیارد متر مکعب و آب خروجی از مرزها حدود 9 میلیارد متر مکعب است.
عراقچی ادامه داد: این آمارها نشان میدهد بخش کوچکی از مسئله دیپلماسی آب به مدیریت فرامرزی باز میگردد.
وی با تاکید بر اهمیت مدیریت منابع در کشور گفت: با اعمال سیاستهای درست هرچه بیشتر آب به ایران وارد کنیم، برندهایم. زیرا وضعیت منابع آب ایران و جهان در حال کاهش بوده و افزایش جمعیت، تغییر اقلیمی، گرمایش جهانی و غیره سبب شده منازعات داخلی و خارجی بر سر مسئله آب شدت یابد.
خطر منازعات داخلی در سایه بحران آب
معاون وزیر امور خارجه با اشاره به تنشهای رخ داده در مرکز ایران بر سر مسئله آب، شهر کرج را نیز یکی از نقاط دارای تنش آبی کشور معرفی کرد.
به گفته وی نگاهی که در بین مردم و مسئولان استان البرز در زمینه تامین نیازهای تهران و کمبودهای این شهر وجود دارد، نشانههای خوبی نیست.
عراقچی تاکید کرد: منازعات داخلی بر سر آب میتواند به تدریج مشکل ساز شود. در چنین شرایطی منازعات خارجی نیز طبیعی است، زیرا زمینه این منازعات در منطقه به شدت وجود دارد.
وی گفت: بسیاری از صاحبنظران بر این باورند که تنش و جنگ بر سر آب زیاد بوده، اما هنوز هم میزان همکاری بر سر آب بسیار بیشتر از جنگهای آبی است.
نویسنده کتاب دیپلماسی آب افزود: کشورهای دارای منابع آبی مشترک در نهایت گرد یک میز جمع شده و تلاش میکنند با تعقل به راهکاری برسند که منابع آبی را به نحو مطلوبی بین خودشان تقسیم کنند.
وی با اشاره به اینکه در مسئله آب هم امکان درگیری و هم همکاری وجود دارد، دیپلماسی آبهای مرزی را ابزاری معرفی کرد که میتواند جلوی منازعات را بگیرد و مدیریت منابع آب را به نحوی انجام دهد که به سمت مکانیزمهای دراز مدت حرکت کند.
عراقچی پیمان 1960 روی رودخانه سن به عنوان منبع آبی مشترک بین هند و پاکستان و مذاکرات صد ساله ایران و افغانستان بر سر آب را نمونههایی از تلاش کشورها برای حل مسالمت آمیز مسئله آب معرفی کرد.
وی اضافه کرد: برای ایجاد همکاری مشترک بین کشورها در زمینه آب، دو پیمان 1921 در بارسلون و 1997 در سازمان ملل در خصوص رژیم حقوقی آب بسیار مهم است.
آب مجازی یکی از محورهای دیپلماسی آب
نویسنده کتاب دیپلماسی آب با اشاره به مسئله جهان شمول بودن آب گفت: تامین این ماده حیاتی میتواند به یک مسئله تهدیدکننده امنیت بینالملل تبدیل شود.
وی ادامه داد: آب از موضوع منافع ملی به امنیتی تبدیل شده و در حال حاضر تهدیدکننده امنیت بینالملل است. عدم برخورد درست با مسایل آب امنیت بینالملل را با مشکل مواجه میکند.
عراقچی اضافه کرد: مسئله آب نیز مثل گرمایش جهانی کل بشریت را با تهدید مواجه کرده است. اگر خاورمیانه آب نداشته باشد، مهاجرت مردم این منطقه کل جهان را درگیر میکند.
به گفته وی تبعات کمبود منابع آب فقر، مهاجرت، جنگ و شیوع بیماریهای همه گیر است و اثرات منفی آن کل جهان را درگیر میکند.
نویسنده کتاب دیپلماسی آب افزود: مسئله آب از دعوای بین کشورها فراتر رفته و امروز امنیت بینالملل را تهدید میکند.
کشورهای آمریکای لاتین، بهترین مقصد برای کشت فراسرزمینی
عراقچی با اشاره به مفهوم آب مجازی گفت: میزان آبی که در تولید یک کالا به کار گرفته میشود، آب مجازی نامیده میشود. این مفهوم از سال 1993 در جهان مطرح شد.
وی اضافه کرد: کشاورزی یکی از پرمصرفترین بخشهای کشور از نظر منابع آبی است. بنابراین برای مدیریت منابع آب میتوان با تکیه بر مفهوم آب مجازی برنامهریزیها را تغییر داد.
معاون وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه قزاقستان میتواند یکی از کشورهای تامین کننده گندم ایران باشد، سخنان خود را با طرح این پرسش که چه لزومی به تولید تمام نیازهای کشاورزی در داخل کشور وجود دارد، ادامه داد.
به گفته وی راه آهن مشترک بین ایران و قزاقستان میتواند ابزار مناسبی برای انتقال گندم مورد نیاز ایران از این کشور باشد.
البته وی به این نکته نیز تاکید کرد که از لحاظ سیاسی و امنیت ملی، شاید ناگزیر باشیم برخی محصولات استراتژیک را در داخل کشور تولید کنیم. بنابراین باید جمیع جهات را در نظر بگیریم و بعد برای سفارتخانهها تعریف کنیم که چه کالاهایی را باید وارد کنیم.
عراقچی با اشاره به اینکه برخی کشورهای مدار 10 درجه که آب کافی دارند، زمینهای خود را برای تولید محصولات اجاره میدهند، کشورهای آمریکای لاتین را یکی از مناطق مطلوب برای تامین نیازهای ایران معرفی کرد.
به گفته وی سیارالئون و اوگاندا مزیت نسبی در تولید شکر داشته و امکان کشت در زمینهای این کشور برای سایر کشورها فراهم است.
وی گفت: با هوشمند عمل کردن در مدیریت منابع آب بخش کشاورزی و استفاده از مفهوم آب مجازی، میتوانیم حجم زیادی آب را آزاد کرده و به این ترتیب شاید نیازی به چانهزنی بر سر مسئله آب با افغانستان و عراق نداشته باشیم.
مذاکره برای انتقال آب از تاجیکستان و ازبکستان
معاون وزیر امور خارجه مسئله انتقال آب از کشورهای همسایه را کار دشواری توصیف کرد.
به گفته وی مذاکراتی بین ایران با ازبکستان و تاجیکستان برای انتقال آب از آنها انجام شده است.
مولف کتاب دیپلماسی آب بیان کرد: برای انتقال آب از این کشورها باید کانال طویلی از افغانستان عبور داده شود. افغانستان نیز در این فرآیند سهم خود را میخواهد و به ازای این خدمت توقع صادرات گاز و نفت و غیره را مطرح کرده است.
وی عنوان کرد: مسئله انتقال آب از سایر کشورها کار بسیار پیچیدهای است.
عراقچی بر استفاده از تجربیات سایر کشورها برای استفاده از روشهای مرتبط با مصرف بهینه و صرفهجویی آب تاکید کرد.
وی اضافه کرد: کشور ژاپن ایدههای غیر قابل باوری در زمینه بهینهسازی مصرف آب با تکیه بر تکنولوژیهای نوین و تغییر شیوههای مدیریتی دارد.
معاون وزیر امور خارجه با اشاره به هدر رفت 35 تا 40 درصدی آب در شبکه شرب تهران بیان کرد: با جلوگیری از هدر رفت آب در این شبکه و رساندن میزان اتلاف آب به پنج درصد، برای 6 میلیون نفر در تهران آب ایجاد میکنیم.
توافق پاریس فرصتی برای جذب کمکهای بینالمللی
عراقچی با اشاره به پیوستن ایران به توافق پاریس، گفت: کشورهای پیشرفته تقبل کردهاند که سالانه 100 میلیارد دلار به پروژههای کنترل کننده گرما و کاهنده گازهای گلخانهای اختصاص دهند.
وی ادامه داد: صرفهجویی در مصرف آب نیز جزء پروژههای کاهش گازهای گلخانهای به حساب میآید، بنابراین باید به دنبال جذب اعتبارات این پروژهها باشیم.
معاون وزیر امور خارجه عنوان کرد: اگر بتوانیم سالانه فقط یک درصد از اعتبارات کاهش گازهای گلخانهای را جذب کنیم، سالانه یک میلیارد دلار وارد کشور شده است.
وی از لزوم تشکیل بخشها و ساختارهای جدید مرتبط با دیپلماسی آب در وزارت امور خارجه خبر داد./
L-950825-01
دیدگاه تان را بنویسید