big six در راه است/ در انقراض ششم مهره‌داران نابود می‌شوند/ کاهش 52 درصدی جمعیت مهره‌داران وحشی جهان در 40 سال اخیر

نابودی تنوع زیستی پدیده‌ای است که اغلب ناشی از تغییرات آب و هوایی است، اما از سوی دیگر می‌توان از دست رفتن تنوع زیستی را عاملی برای تغییرات آب و هوا دانست.

به گزارش ایانا به نقل از سایت دانشمندان علوم اتمی، جنگل‌زدایی در جنگل‌های بارانی آمازون و دیگر نقاط جهان، باعث شده تا جذب مقدار دی‌اکسیدکربن از جو، توسط گیاهان کاهش یابد چراکه جذب دی‌اکسیدکربن از جو توسط گیاهان یک فرایند طبیعی است که کاهش اثرات تغییر آب و هوا را به‌دنبال دارد؛ بنابراین می‌توان گفت، بین تغییرات آب و هوایی و نابودی تنوع زیستی رابطه علت و معلولی وجود دارد.

همچنین علاوه بر تغییرات آب و هوا، پدیده‌های بی‌شماری هستند که باعث از دست رفتن تنوع زیستی می‌شوند. برخی از این عوامل عبارتند از تکه‌تکه شدن اکوسیستم (1) ، آسیب رساندن برخی گونه‌های گیاهی و حیوانی به اکوسیستم (2) ، آلودگی‌ها، کاهش اکسیژن حوضچه‌ها و رودخانه‌ها ناشی از سرایت کود به آب‌ها، صید بی‌رویه، افزایش جمعیت و مصرف بیش از اندازه.

تمام این پدیده‌ها، حتی با حل‌شدن مسئله تغییرات آب و هوا، تأثیر مستقیم بر سلامت محیط زیست می‌گذارند.

این فرآیند، یک بحران زیست‌محیطی است که می‌تواند عواقب جبران‌پذیری را در پی داشته باشد. از این رو برای جلوگیری از پیش آمدن چنین عواقبی می‌توان به برخی راه‌حل‌ها مانند بازیابی زیستگاه‌‌ها و بازگردان آنها به حالت سابق (3) ، ایجاد مناطق حفاظت شده (پارک تنوع زیستی) و روی آوردن به کشاورزی پایدار اشاره کرد.

انقراض ششم (4)

پیامدهای از دست رفتن تنوع زیستی همچون تغییرات آب و هوا دارای عواقب ناگواری است. با توجه به مطالعه سال 2015 که در مجله Science Advances (مطالبی درباره پیشرفت‌های علمی باامکان دسترسی آزاد برای خوانندگان فراهم می‌کند) منتشر شده، نشان می‌دهد "نابودی بسیار سریع تنوع زیستی، در طول چند قرن گذشته، نشان از این دارد، انقراض ششم در راه است." این در حالی است که،‌ نرخ پیشین نشان از تلفات گونه‌های مهره‌داران و نرخ فعلی نشان از انقراض مهره‌داران دارد. (گروه مهره‌داران شامل پستانداران، پرندگان، خزندگان، ماهی‌ها و تمام موجوداتی که دارای ستون فقرات هستند.)

این مقاله بیان می‌کند، در قرن گذشته، به طور متوسط نابودی ​​ گونه‌های مهره‌داران نسبت به نرخ برآوردشده، 100 برابر بیشتر بوده است. (همچنین برخی دانشمندان معتقدند که نرخ انقراض کنونی می‌تواند 10 هزار برابر بیشتر از حالت طبیعی باشد.)

همان‌طور که نویسندگان می‌نویسند، "شواهد نشان می‌دهد که میزان انقراض اخیر در تاریخ بشر بی‌سابقه و در تاریخ زمین بسیار غیرمعمول بوده است و اصطلاح " Big Six " را باید به‌عنوان واژه‌ای به انقراض کنونی نسبت داد، این در حالی است که " Big Five " مربوط به انقراض از بین رفتن دایناسورها در 66 میلیون سال پیش اشاره دارد.

اما تنوع زیستی، مفهومی بیش از گونه‌های species (5) را دربر داشته و به جمعیت گونه‌های مختلف اشاره دارد. مطالعات متعدد تأیید کرده‌اند که جمعیت گونه‌های وحشی در سراسر جهان رو به کاهش و دارای نرخ هشداردهنده‌ای هستند.

Global Biodiversity Outlook 2010 (6) ، گزارشی از چشم‌انداز تنوع زیستی را نشان می‌دهد، براین اساس، جمعیت مهره‌داران وحشی در مناطق استوایی به میزان 59 درصد بین سال‌های 1970 و 2006 کاهش یافته است.

این گزارش همچنین نشان می‌دهد که از سال 1980، جمعیت پرندگان در زمین‌های کشاورزی اروپا تا 50 درصد کاهش یافته است. میزان جمعیت پرندگان در مراتع شمال آمریکا با کاهش حدود 40 درصد بین 1968 و 2003 روبه رو بوده است؛ همچنین جمعیت پرندگان در مناطق خشک در آمریکای شمالی، حدود 30 درصد از دهه 1960 کاهش یافته‌اند.

کاهش 42 درصدی تمام گونه‌های دوزیستان (یک نوع از مهره‌داران است که گاهی اوقات "شاخص زیست‌محیطی" نامیده می‌شود) وجود دارد و تخمین زده می‌شود 23 درصد از تمام گونه‌های گیاهی با خطر انقراض روبه‌رو باشند.

مطالعات دیگری نشان داده حدود 20 درصد از تمام گونه‌های خزندگان، 48 درصد از پستانداران جهان و 50 درصد از لاک‌پشت‌های آب‌های شیرین در معرض تهدید هستند. همچنین در حال حاضر، در حدود 10 درصد از صخره‌های مرجانی زیر آب از بین رفته‌اند و 60 درصد دیگر در خطر نابودی قرار دارند.

گزارش Living Planet Report (7) ، مربوط به سال 2014 نشان می‌دهد که جمعیت مهره‌داران وحشی در سطح جهان،‌ با 52 درصد در طی چهار دهه، از سال 1970 تا سال 2010، کاهش یافته است. در حالی که زیست‌شناسان اغلب به‌دلیل پیچیدگی‌های سیستم‌های زیست محیطی قادر به پیش‌بینی چگونگی روند این فرآیند در آینده نیستند، اما حدس می‌زنند که این روند در طی چهار دهه از 2010 تا 2050 روی دهد.

این در حالی است که ‌بر اساس مطالعه‌ای که در سال 2006 در مجله Science چاپ شد، نشان می‌دهد: با ادامه این روند، از دست رفتن تنوع زیستی دریایی در قرن 21 روی می‌دهد مگر این که تغییرات قابل توجهی در الگوهای فعالیت‌های انسانی ایجاد شود، در غیر این صورت گونه‌های وحشی دریایی تا سال 2048 با نبود مواد غذایی روبه‌رو خواهند شد.

عواقب فاجعه‌بار ناشی از دست رفتن تنوع زیستی

عواقب ناشی از این نابودی، فراتر و سریع‌تر از آن چیزی است که فکرش را می‌کنیم، روی می‌دهد. این در حالی است که دانشمندان قادر به پیش‌بینی اثرات از دست رفتن تنوع زیستی نیستند. تحقیقات پیشین نشان داده است که با رسیدن به نقطه بحرانی مربوط به تغییرات اکوسیستم، تغییرات ناگهانی و غیرقابل برگشتی روی خواهد داد. با توجه به مقاله‌ای که در سال 2012 در مجله Nature (8) منتشر شد، نشان می‌دهد، عواقب ناشی از رسیدن به نقطه بحرانی، برای تمدن بشری، بسیار گسترده‌تر است.

همان‌طور که نویسندگان اشاره می‌کنند، این فرایند، می‌تواند خسارات قابل توجهی مربوط به فراهم‌سازی خدمات اکوسیستم و مورد نیاز جوامع بشری را به‌دنبال داشته باشد. این درحالی است که، هرگونه فرآیند زیست‌محیطی مانند تولید غذا و گرده افشانی گیاهان که به نفع بشریت است، از دست می‌رود.

بر اساس گزارش آدام اسمیت Adam Smith ، اکولوژیست (بوم‌شناسی یا اکولوژی، بررسی دانش برهمکنش‌های میان جانداران و زیست‌بوم و محیط زندگی آنها است) باغ گیاه‌شناسی میسوری (9) ، از همکاران این گزارش، چنانچه اکوسیستم جهانی به نطقه بحرانی برسد، می‌تواند پیامدهایی همچون ناآرامی‌های گسترده اجتماعی، بی‌ثباتی اقتصادی و از دست دادن زندگی بشر را در پی داشته باشد. عواقب یادشده ممکن است چند دهه زودتر از عواقب ناشی از تغییرات آب و هوایی، رخ دهد. از دست رفتن تنوع زیستی به‌عنوان تهدیدی خطرناک است که جوامع را تحت فشار قرار می‌دهد.

واقعیت این است که ما در حال ورود به انقراض ششم در تاریخ 3.8 میلیارد ساله حیات زمین هستیم که در یادداشت‌های Nature سال 2012 چاپ شد.

علاوه بر این، کاهش گسترده جمعیت بیولوژیکی می‌تواند بسیار سریع‌تر از مدت زمان‌بندی شده، آغاز شود.

در نهایت، می‌توان نتیجه‌گرفت، از دست رفتن تنوع زیستی، تهدیدی برای زندگی انسان‌ها به‌شمار می‌آید؛ بنابراین باید آن را، در کنار تغییرات آب و هوایی از مهم‌ترین خطرات برای رفاه و بقاء مردمان در نظر گرفت./

ترجمه: فرحناز سپهری

منبع:

http://thebulletin.org/

پی‌نوشت:
١- تکه‌تکه شدن زیستگاه، فرآیند پویایی است که موجب تغییرالگوی زیستگاه در منطقه می‌شود. تکه‌تکه شدن زیستگاه فشارهای کلیدی بر روی تنوع زیستی و تغییرات گستره طبیعی گونه‌ها وارد می‌کند.

٢- Invasive species : گونه‌های گیاهی، قارچ و یا حیوانی است که متعلق به یک مکان خاص نیستند و به محیط زیست یا سلامت انسان آسیب می‌رسانند.

٣- بازیابی و مرمت زیستگاه: در برخی از فعالیت‌ها بازیابی و مرمت زیستگاه می توان به تمیز کردن زیستگاه آلوده، مدیریت گونه‌های زیستی، ترمیم و بهبود سلامت اکوسیستم اشاره کرد.

٤- انقراض ششم: برخی از دانشمندان این فرض را طرح کرده‌اند که اکنون زمین در دوران ششمین انقراض بزرگ دسته جمعی است که به اصطلاح انقراض هولوسین نامیده می‌شود و از ده هزار سال پیش آغاز شده است. اجماعی وجود ندارد که آیا این انقراض متمایز از رویداد انقراض کواترنری است یا بخشی از آن است. عده‌ای از پژوهشگران بر این باورند که نیمی از گونه‌های کنونی جهان تا سال ۲۱۰۰ نابود می‌شوند. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست در گزارش سال ۲۰۱۱ خود اعلام کرد که ۲۵ درصد از پستانداران زمین در شرف نابودی و انقراض هستند.

٥- species : گونه (به انگلیسی: Species ) شامل گروهی از موجودات زنده است که می‌توانند با هم تولید مثل کنند و فرزندان آنها در آینده قدرت باروری خواهند داشت.

گونه، خود نیز به زیرگونه، نژاد یا واریته و نوع تقسیم می‌شود. نژادهای پرورش یافته را رقم می‌نامند. از تعداد گونه‌های موجود اطلاع دقیقی در دست نیست، اما زیست‌شناسان این رقم را بیش از ۱۳ تا ۱۴ میلیون برآورد می‌کنند. در حدود ۱٫۷۵ میلیون گونه توصیف و به‌طور علمی نامگذاری شده‌اند. این تعداد مثلاً شامل ۲۵۰ هزار گونه گیاهی، ۴۲ هزار گونه جانوری مهره‌دار و ۷۵۰ هزار گونه حشرات است.

٦- Global Biodiversity Outlook 2010 : چشم انداز جهانی تنوع زیستی مربوط به کنوانسیون تنوع زیستی (این معاهده در سال 1992 در اجلاس زمین در ریودوژانیرو، توسط اکثریت قریب به اتفاق دولت‌های جهان (193 کشور) پذیرفته شد، سه هدف اصلی را دنبال می‌کند: حفظ تنوع زیستی، استفاده پایدار از اجزای آن و تسهیم عادلانه و منصفانه منافع حاصل از استفاده از ذخایر ژنتیکی) است. از جمله فعالیت‌ها ارائه گزارش، اطلاعات شاخص‌های تنوع زیستی، ارزیابی سناریوهای تنوع زیستی برای آینده و آخرین اطلاعات درباره وضعیت و روند تنوع زیستی است.

٧- Living Planet Report : هر دو سال یک‌ بار توسط صندوق جهانی طبیعت ( WorldWide Fund for Nature : سازمان بین‌المللی غیردولتی در سال 1961 تاسیس شد، در زمینه حفظ بیابان‌ها و کاهش آسیب رساندن بر محیط زیست کار می‌کند. پیش از این به نام "صندوق جهانی حیات وحش" عنوان می‌شده است) منتشر می‌شود. محاسبات اثرات زیست محیطی و گزارش تجزیه و تحلیل علمی در زمینه سلامت و تأثیر فعالیت‌های انسانی روی سیاره زمین را یر عهده دارد.

٨- nature : مجله بین‌المللی و از نوع علمی میان رشته‌ای است که برای نخستین‌بار در سال 1869 چاپ شد که تحقیقات کارشناسی شده و اخبار در ‌زمینه‌های علم و فن‌آوری را چاپ می‌کند.

٩- باغ میسوری: روی چگونگی حفاظت گیاهان و اکوسیستم، آموزش افراد منطقه در مورد مزایای حفاظت ار محیط زیست از طریق استفاده مسئولانه و پایدار از منابع طبیعی کار می‌کند.