ایران خشک‌تر و داغ‌تر می‌شود!

کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی مرکز تحقیقات، آمورش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان

براساس شاخص فالکن مارک، کشور ایران در آستانه قرار گرفتن در بحران آبی است. با توجه به اینکه در دهه 80 و 90 خورشیدی حدود ۶۹ درصد از کل آب تجدیدپذیر سالیانه مورد استفاده قرار می‌گیرد، براساس شاخص سازمان ملل، ایران نیز اکنون در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد.

نکته دیگر اینکه یکی از مقامات ارشد سازمان ملل بیان کردند.که خیلی از عوامل مربوط به نقش انسان و چگونگی آن در آتی سازی توسعه و پیشرفت است. اما در کشور ایران راه توسعه و پیشرفت مسیر آن بایستی از یک معادله خطی که دارای یک base باشد تبعیت نمی کند یکی از دلایل آن، تورم بالا در چند دهه اخیر ناشی از شکوفایی نفتی و نقش اساسی آن در بستن بودجه کلان کشور که از سال 1351 آغاز گردید. توهم ناشی از خود بزرگ بینی پادشاهی و تحریم ها بعد از انقلاب بی مدیریتی و نشناختن عوامل موثر در ابزار تولید، ترویج مصرف گرایی بخصوص کالایی بدون کیفیت خارجی توسط سوداگران واردات، مصرف بیش از اندازه مواد فسیلی و استخراج مواد معدنی و زغال سنگی با تکنولوژی پایین، پرت انرژِی در ابزار مورد استفاده خارج از استاندارد ها و غیره نقش اساسی در تغییرات آب و هوایی سالهایی داشته است. به عنوان مثال اکنون بیش از 23 میلیون خودرو بنزینی و دیزلی با تکنولوژی پایین با مصرف سوخت بالا و فرسوده در حال تردد وجود دارد. که خروجی از اگزوز ها بیش از استاندارد های بین المللی و داخلی است. آمار سازمان سوخت نشان می دهد بیش از 120 میلیون لیتر بنزین و گازوئیل میلیون ها متر مکعب گاز مایع و طبیعی در روز به جز کارخانجات و نیروگاه ها فرسوده مصرف می شود و هزاران کالری و , CO از طریق مصارف خانگی و تجاری به جو نیمه جان ایران که میزان بارندگی آن در طول 4 ماه ریزش می کند وارد می شود.

باور کنیم جو ایران مناسب مصرف انرژی حاصل از مصرف سوخت فسیلی و معدنی حیوانی که منجر به تولید منو اکسید و دی اکسید کربن می شود را ندارد . چون فضای سبز و یا پوشش گیاهی و درختی توان جذب و پالایش این همه co را ندارد. به همین خاطر هوا روز بروز گرم تر خواهد شد. گرم شدن یک درجه حرات یعنی باز شدن فضایی مولکولی و جذب حجم بیشتر آب "از حالت مایع به بخار " .

بر اساس یافته هایی علمی بخار آب عمده ترین گاز های گلخانه شناخته شده است. بدلیل اینکه، بخار آب و آب، بیشترین جاذب نور خورشید هستند انعکاس کمتری را از خود نشان می دهند.

آب بهترین عامل جذب تابش خورشید است، گرمایی نهان یکی از عوامل عمده در تبدیل از حالت مایع به بخار تعریف می شود. گرمایی بیش از 40 درجه سانتی گراد فرمول خطی گرمایی نهان را، از حالت خطی خارج کرده بحالت نمای بزرگتر از یک تبدیل می کند. این افزایش در تابستان که رطوبت نسبی در حد مینیمم است. فیزیک مسئله می گوید قدرت مکش رطوبت از سطح سدها و تالاب ها در حد ماگزیمم قرار دارد.

صد البته اثرات آن بر روی منابع آب سطحی فاجعه بار می باشد. بدین جهت، پیش بینی می شود در سال های آتی کمبود از منابع سطح بیشتر مشهود گردد.

سال گذشته چگونگی جلوگیری از تبخیر سطحی سدی در کالیفرنیا امریکا شاهد بودیم و نشان داد که تبخیر از سطح چقدر بحران آفرین است پیشنهاد می شود علاوه بر تجدید نظر در مصارف کشاورزی و ترویج آبیاری تحت فشار جلوگیری از تبخیر سطجی که بیش از 8 ماه در سال را تجربه می کنیم لازم و ضروری است شرایط حادث شده منجر می شود تبخیر تا 2 متر در سطح عملی گردد فاجعه آن با فرض برابری سطح سد ها با دریاچه اورمیه "5000 کیلومتر مربع " برابر 10 میلیارد مترمکعب تبخیر از سطح را داشته باشیم.

فاجعه باری زمانی خود را نشان می دهد که طبق گزارش سازمان هواشناسی ، میزان بارش در طی 47 سال 2 درصد کاهش همراه با افزایش 1.5 درجه متوسط دما از اول مهر تا شهریور امسال نسبت به سال گذشته را تجربه کردیم.