مکانیزاسیون کشاورزی بنگلادش؛ سرمشقی برای کشورهای آفریقایی
مکانیزاسیون کشاورزی میتواند به کاهش هزینههای کشاورزان و افزایش بهرهوری محصولات کمک کند؛ با این حال، در بیشتر نقاط جنوب صحرای آفریقا، بسیاری از فعالیتهای کشاورزی همچنان توسط انسان و حیوان (با توجه به تحقیقات انستیتو بینالمللی IFPRI(1) (در سپتامبر 2014) انجام میشود. این در حالی است که اگر مکانیزاسیون کشاورزی در آفریقا بهدرستی و به شیوهای پایدار انجام شود، میتواند عامل کلیدی برای توسعه کشاورزی در آینده منطقه بهشمار آید.
مکانیزاسیون کشاورزی میتواند به کاهش هزینههای کشاورزان و افزایش بهرهوری محصولات کمک کند؛ با این حال، در بیشتر نقاط جنوب صحرای آفریقا، بسیاری از فعالیتهای کشاورزی همچنان توسط انسان و حیوان (با توجه به تحقیقات انستیتو بینالمللی IFPRI (1) (در سپتامبر 2014) انجام میشود. این در حالی است که اگر مکانیزاسیون کشاورزی در آفریقا بهدرستی و به شیوهای پایدار انجام شود، میتواند عامل کلیدی برای توسعه کشاورزی در آینده منطقه بهشمار آید.
در سالهای اخیر مکانیزاسیون کشاورزی در بنگلادش دارای رشد خوبی بوده است. در اواسط دهه 1990 و 2015، میزان تجهیزات مورد استفاده مانند تراکتور تیلر (2) که در مناطق کشاورزی استفاده شد، از 30 درصد به 95 درصد افزایش یافت؛ این رشد نهتنها در مزارع بزرگ، بلکه در مزارع کوچک با مساحت پنجهزار مترمربع هم رخ داده است.
در اینباره یادداشتهایی بر اساس سفر مطالعاتی مقامات دولتی از 9 کشور آفریقایی ازجمله غنا، نیجریه، کنیا و اتیوپی، از سوی IFPRI و CIMMYT (3) به بنگلادش، در نوامبر 2015 تهیه شد. بنگلادش کشوری است که از واردکنندگان عمده تراکتور و از بزرگترین تولیدکنندگان ماشینآلات کشاورزی، بهشمار میآید و همچنین دارای مؤسسههای دولتی در زمینه تحقیقات کشاورزی است.
نویسندگان به این نکته اشاره میکنند که یکی از مشاهدات مهم مقامات این بود که بخش خصوصی، در مکانیزاسیون رو به رشد بنگلادش نقش مهمی را بازی میکند. فضای مناسب و نسبتاً توانا در این کشور، به تولیدکنندگان بخش خصوصی و واردکنندگان اجازه داده است تا یک شبکه گسترده از فروش خدمات و امکانات کشاورزی را در سراسر کشور ایجاد کنند.
این شبکه خدمات، نقش مهمی در افزایش استفاده از مکانیزاسیون کشاورزی در بخش کشاورزی این کشور بازی کرده است، در مقابل، وضعیت در اتیوپی و کنیا به شکل دیگری است، در آنجا ماشینآلات به طور عمده در شهرها وجود دارد و کشاورزان در مناطق روستایی با واردکنندگان ارتباط کمتری دارند. این در حالی است که در دسترس بودن تأمینکنندگان تجهیزات در محل، به کاهش هزینههای مکانیزاسیون، آگاهی کشاورزان از مزایای این تجهیزات و به افزایش جذب بیشتر افراد در این راه کمک میکند.
شرکتهای خصوصی در بنگلادش اغلب با دادن اعتبار به کشاورزان، آنها را تشویق میکنند تا در حوزه فناوریهای جدید کشاورزی سرمایهگذاری کنند. علاوه بر این، بسیاری از تولیدکنندگان و واردکنندگان تجهیزات کشاورزی نیز در بخشهای دیگر اقتصاد مانند بخش دارو همکاری میکنند؛ که این نمونه کارها و مشارکتها در کسب و کارهای متنوع، میتواند به افزایش فعالیت و اطمینان کشاورزان کمک کند.
در بنگلادش، علاوه بر دخالت بخش خصوصی، دولت نیز نقش کلیدی در ساخت مکانیزاسیون کشاورزی جذاب و قابل دسترس برای کشاورزان و تأمینکنندهها دارد، که میتوان به شرکت توسعه کشاورزی بنگلادش (4) ، کمیسیون توسعه روستایی بنگلادش (5) ، دپارتمان توسعه کشاورزی وزارت کشاورزی بنگلادش (6) ، شورای تحقیقات کشاورزی بنگلادش (7) ، انستیتو تحقیقات کشاورزی بنگلادش (8) و انستیتو تحقیقات برنج بنگلادش (9) اشاره کرد.
با توجه به این موضوع، سازمانهای مشابهی در بسیاری از کشورهای آفریقایی مانند نیجریه وجود دارد، که بر خلاف سازمانهای بنگلادشی اغلب دارای نقش و فضای کاری مشخصی در این زمینه نیستند. در عین حال، در غنا، با وجود نهادهای مشابه، اما این کشور هنوز به اهداف مکانیزاسیون روشن و استراتژی مشخص نرسیده است.
گفتنی است، بنگلادش با دارابودن شبکه تحقیق و توسعه خدمات، در راه گسترش تجهیزات مکانیکی متناسب با نیازهای کشور و به ویژه توسعه فناوری مکانیزاسیون کشاورزی و افزایش اطلاعات کشاورزی گام برداشته است.
در این مجموعه مطالعاتی تفاوت بین بنگلادش و چهار کشور آفریقایی در حوزه مکانیزاسیون مشاهده میشود. با این حال، این کشورها میتواند از تجربه بنگلادش استفاده کنند. بهعنوان مثال، کشاورزان بنگلادشی با استفاده از آبیاری تحت فشار ( intensive irrigation )، باعث افزایش کیفیت و تولید محصولات کشاورزی شدهاند. این افزایش تولید باعث افزایش تقاضا برای فناوریهای جدید مانند ماشینآلات خاکورزی و تراکتور شده است. در غنا، تنها 11 درصد از زمینهای کشاورزی آبی و کشاورزی نیجریه بهطور عمده بهصورت دیم است. افزایش استفاده از آبیاری در این کشورها میتواند در بهبود محصولات کشاورزی و افزایش تقاضای کشاورزان برای تجهیزات مکانیکی سودمند باشد.
همچنین بهمنظور افزایش مکانیزاسیون کشاورزی در کشورهای آفریقایی، تشویق بخش خصوصی برای مشارکت در این بخش را میطلبد. برای نمونه، در اتیوپی، کشاورزان خردهپا بیشتر هزینهای را برای شخمزدن (همراه با بهکاربردن گاو) باید بپردازند؛ در حالی که تأمینکنندگان ماشینآلات این کشورها میتواند مانند بنگلادش، با کرایه دادن تجهیزات به کشاورزان محلی در کاهش هزینههای مربوط قدم بردارند، همچنین فعالیت بخش خصوصی و تولیدکنندگان همراه با مشوقهای مناسب می تواند به رشد این بخش کشاورزی بینجامد. این کار میتواند از سوی دولت برای اطمینان دادن به آنها درباره افزایش عملکرد بهتر در بخش کشاورزی انجام شود.
همچنین طرح مکانیزاسیون کشاورزی به امکانسنجی شرایط محلی نیازمند است. بهعنوان مثال، خاک در برخی از مناطق غنا و نیجریه، برای استفاده از تراکتور دوچرخ ( two-wheeled tractors ) بیش از حد سنگین است و به جای آن، باید از تجهیزات مناسبتر مانند تراکتور چهار چرخ استفاده شود، در حالی که تجهیزات کوچکتر مانند تراکتور دوچرخ میتواند برای برداشت محصول و حمل و نقل مفید باشد. بنابراین، با انجام تحقیقات در این حوزه و فراهم کردن امکانات دسترسی کشاورزان به ماشینآلات و اطلاعات مناسب در این زمینه، میتواند به رشد و بهبود محصولات کمک کند.
در نهایت، تجربه بنگلادش در زمینه مکانیزاسیون کشاورزی میتواند امکان سرمایهگذاری درست را در این حوزه در کشورهای با درآمد پایین و یا حتی برای دیگر کشورها با در نظر گرفتن نیازهایشان، فراهم کند./
ترجمه: فرحناز سپهری
منبع:
http://ssa.foodsecurityportal.org/
پینوشت:
١- International Food Policy Research Institute : IFPRI : تحقیقات درباره راهحلهای پایدار کاهش فقر و پایان دادن به گرسنگی و سوءتغذیه در کشورهای در حال توسعه بر عهده دارد.
٢- tiller : در نرم کردن خاک، انجام شخم، به هم زدن سطح خاک، کشت و... به کار میرود.
٣- International Maize and Wheat Improvement Center به اسپانیایی CIMMYT: Centro Internacional de Mejoramiento de Maíz y Trigo : مؤسسه بینالمللی بهبود ذرت و گندم، که در زمینه پژوهش و آموزش مربوط به حوزه کشاورزی در سطح بینالمللی فعالیت میکند.
4- :Bangladesh Agricultural Development Corporation (BADC) شرکت توسعه کشاورزی بنگلادش
٥- :Bangladesh Rural Development Board (BRDB) کمیسیون توسعه روستایی بنگلادش
٦- Department of Agricultural Extension (DAE) of the Ministry of Agriculture :دپارتمان توسعه کشاورزی وزارت کشاورزی بنگلادش
٧- :Bangladesh Agricultural Research Council (BARC) شورای تحقیقات کشاورزی بنگلادش
٨- :Bangladesh Agricultural Research Institute (BARI) انستیتو تحقیقات کشاورزی بنگلادش
٩- : Bangladesh Rice Research Institute (BRRI) انستیتو تحقیقات برنج بنگلادش
دیدگاه تان را بنویسید