دبیر ستاد بازگشت آب چشمه‌های زرین‌گل در همایش "دو قدم به فاجعه":
بر اساس قانون خواسته‌مان لغو کامل طرح انتقال آب است/ سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس: تنش‌های اجتماعی این پروژه بسیار جدی است
الهه موسوی
"در حالی که بزرگ‌ترین ذخیره‌گاه سرخداری جهان و همچنین کشاورزی منطقه شرق گلستان در خطر آسیب جدی در اثر شور شدن آب قرار دارد؛ آب منطقه را به‌طور غیرقانونی به شهری برده‌اند که رتبه نخست توسعه باغ‌ها را در کشور از آن خود کرده است. این کار از اساس به دلایل متعدد ازجمله نداشتن ارزیابی زیست محیطی غیرقانونی بوده و ما خواهان اعمال قانون و عمل به فرامین رهبری درباره حفظ جنگل‌ها و منابع طبیعی و توقف کامل این انتقال هستیم."
عیسی اسفندیاری دبیر ستاد "بازگشت چشمه‌های آب زرین‌گل" در همایش "دو قدم به فاجعه" که در مسجد امام حسین (ع) محله خارکلاته علی‌آباد کتول با حضور گسترده مردم شرق گلستان در اعتراض به انتقال غیرقانونی آب گلستان به شاهرود برگزار شد با اشاره به مطلب بالا گفت: "موضوع آب زرین‌گل با پیگیری بیش از یک دهه، متأسفانه از سال 78 توسط وزارت نیرو بدون در نظر گرفتن مطالعات زیست‌محیطی شمال البرز، مجوز یا تخصیص پنج میلیون مترمکعبی از حوزه سد کبودوال برای آب شاهرود در نظر گرفته شده است. در آن زمان وضعیت استان گلستان ترسالی بوده و اکنون در وضعیت خشکسالی بسیار شدید به‌سر می‌برد. طبق گزارش‌های وزارت نیرو استان گلستان جزو چهار استان مرده کشور است و در سال گذشته رتبه یکم کاهش نزولات جوی را داشته‌ایم. در همان حال دمای استان به 50 درجه سانتی‌گراد رسیده که در 70 سال گذشته بی‌سابقه بوده است. از زمان تصویب این مصوبه، آورد رودخانه زرین‌گل 79 میلیون مترمکعب بود، اما اکنون این آورد به کمتر از 27 میلیون لیتر کاهش پیدا کرده است."
به گزارش ایانا، وی افزود: :در مردادماه سال گذشته آب منطقه‌ای سمنان با دستگاه‌های عظیم مکانیکی وارد حوزه جغرافیایی گلستان شد و جنگل هیرکانی متعلق به عصر یخبندان و دوره سوم زمین‌شناسی را نابود کرد. چندین جاده زدند؛ چندین چاه حفر کردند؛ همه را به‌صورت قنات به هم متصل کردند؛ و تمامی طبیعت را تخریب کردند؛ تمامی چشمه‌ها را مهر و موم کرده و به خط لوله اصلی متصل کردند. در این زمان بود که ستاد مردمی متشکل از حقابه‌داران، کشاورزان، دوستداران طبیعت و دیگر اهالی شهرهای شرق گلستان برای بروز یک فاجعه تشکیل شد و با ارائه مستندات به دستگاه قضایی، دادستان شهرستان دستور پلمپ و توقف پروژه را دادند."
دبیر ستاد بازگشت چشمه‌های زرین‌گل با اشاره به اینکه عمق فاجعه به‌گونه‌ای بود که دادستان استان از محل اجرای پروژه بازدید کردند و دستور توقف پروژه و حتی مسدود کردن جاده دسترسی را دادند که هم‌اکنون اجرا شده است، خاطرنشان کرد: "نتیجه بازدید نماینده وزیر نیرو از پروژه در سال گذشته این شد که مصوبه سال 78 از پنج میلیون مترمکعب یعنی 850 لیتر بر ثانیه، به 2.5 میلیون یعنی 120 لیتر بر ثانیه در هشت ماه سال کاهش پیدا کرد و گفتند که پروژه باید تمام شود. ستاد مردمی این تصمیم وزارت نیرو را یک تصمیم غیرکارشناسی می‌داند؛ چرا که با اندازه‌گیری‌های به‌عمل‌آمده، در تیرماه سال جاری توسط آب منطقه‌ای استان، دبی آب باقیمانده سرچشمه‌ها 41 لیتر بر ثانیه است؛ لذا اندک آب باقیمانده را تنها سهم طبیعت می‌دانیم. به همین جهت به لحاظ حقوقی هم از طریق دادگاه عمومی و هم از طریق دیوان عدالت به‌دنبال ابطال مجوز هستیم. در عین حال در سال 50 دولت وقت، آب را به مردم فروخته است و ما سند حقابه در اختیار داریم و طرح دعوی کرده‌ایم. همچنین از طریق سازمان بازرسی کل کشور پرونده انتقال آب از سرشاخه‌های کتول به شاهرود را دنبال می‌کنیم."
اسفندیاری ادامه داد: "طبق گزارش‌های وزارت نیرو استان گلستان در تنش شدید آبی به‌سر می‌برد و طبق قوانین بین‌المللی و ملی، انتقال آب از حوضه‌ای که دچار تنش و مشکل آب است به حوضه دیگر ممنوع و غیرقانونی است. طبق قوانین برنامه توسعه، چنین پروژه‌هایی باید گزارش "ارزیابی محیط زیستی" و مجوز سازمان حفاظت محیط زیست را داشته باشد؛ اما این پروژه بدون این دست از مجوزها اجرا و خلاف قانون عمل شده است."
وی در تشریح دلایل مخالفت ستاد با اجرای این پروژه تصریح کرد: "ما می‌گوییم اگر آنها مشکل آب شرب دارند، چرا چشمه‌های قطری که در جنوب البرز و استان خودشان قرار دارد اکنون برای آبیاری باغ‌های پشت "بسطام" می‌رود؟ و چشمه‌های زرین‌گل را که ما سند و حقابه داریم برای تأمین شرب، صنعت، دام، کشاورزی و طبیعت منطقه است، می‌خواهند به اسم آب شرب ببرند؟ کشورهای پرآب دنیا تنها 20 درصد منابع آبی خود را استفاده می‌کنند؛ اگر این عدد به 40 برسد می‌گویند ما به مرز بحران رسیده‌ایم. امروز استان گلستان بیش از 90 درصد منابع تجدیدپذیر آبی خود را استفاده کرده و این یعنی ما در عمق فاجعه به‌سر می‌بریم. اکنون گلستان با کمبود بیش از 800 لیتر بر ثانیه آب شرب روبه‌رو است."
بزرگ‌ترین ذخیره‌گاه سرخداری در خطر نابودی
دبیر ستاد بازگشت چشمه‌های زرین‌گل با اشاره به اینکه این چشمه‌ها منبع تأمین آب بزرگ‌ترین ذخیره‌گاه سرخدار جهان هستند، یادآور شد: "یک چشمه شور در پایین دست چشمه‌های شیرین وجود دارد و شوری آن پنج برابر شوری آب دریای خزر و دو برابر شوری آب خلیج فارس است؛ رودخانه زرین‌گل حقیقتاً در خطر است. آنها 50 کیلومتر جاده بدون مجوز احداث کردند؛ وارد حوضه دیگران شدند؛ چاه و قنات زدند؛ درختان را قطع کردند؛ با انتقال آب از زرین‌گل به شاهرود، رودخانه دائمی زرین‌گل به یک رود فصلی تبدیل خواهد شد. در گذشته‌ای نه‌چندان دور از جنوب البرز از جنوب البرز به شمال البرز می‌آمدند. اما امروز همه چیز معکوس شده و تمامی برادران و خواهران ما به‌دنبال شغل، از تهران و شیراز و کرمان سر درآورده‌اند."
شاهرود رتبه نخست توسعه باغ‌ها را دارد
اسفندیاری با این پرسش که "چگونه یک شهر می‌تواند به بهانه کم‌آبی از یک استان دیگر آب بیاورد و در همان حال رتبه نخست توسعه باغ‌ها را در کشور داشته باشد؟" تأکید کرد: "شاهرود علاوه بر رتبه نخست توسعه باغ‌ها در کشور، رتبه سوم صنعت در تولید قطعات خودرو را دارد؛ در حالی که استان گلستان در بیشتر شاخص‌های توسعه امروز جزو سه استان آخر کشور است. سهم ما از گردشگری تنها نیم درصد است و رتبه 27 صنعت را داریم."
وی با بیان اینکه بر اساس آمار رسمی وزارت نیرو، میزان مصرف سرانه آب استان سمنان، از متوسط کشوری بالاتر است، اظهار داشت: "در سال 93 شهرستان شاهرود سه‌هزار هکتار باغ ایجاد کرد و در همان حال منطقه علی‌آباد کتول که از آن آب را می‌برند بر اساس شاخص SPI بحرانی‌ترین نقطه کشور در سال پس از انتقال بوده است. طبق اصل 50 قانون اساسی این طرح انتقال آب غیرقانونی است و بر اساس ماده 97، 101، 102 و 106 قانون مدنی این پروژه غیرقانونی است."
منابع طبیعی‌مان در دستمان نیست
دبیر ستاد بازگشت چشمه‌های زرین‌گل در شرح این تظلم آشکار افزود: "بیش از 20 سال است که منابع طبیعی‌مان را به امانت در اختیار آنها قرار داده‌ایم. وزارت کشور در سال 91 طبق ماده 14 تقسیمات کشوری تمامی استانداری‌های کشور را ملزم به در اختیار گرفتن محدوده جغرافیایی خودشان کرده است. اما آنها حاضر نیستند منابع طبیعی‌مان را به ما برگردانند و ما دم نزدیم. 15 سال پیش "شاهپسند" و "چاله‌سرا" را بردند؛ دم نزدیم. برای خوشگذرانی در قلب مراتع ما جاده‌های متعددی را احداث کردند؛ دم نزدیم. تنها داشته‌مان یعنی جنگل‌مان را به نام جنگل ابر شاهرود در سراسر کشور تبلیغ کردند؛ باز هم دم نزدیم. در قعر جنگل جاده و چاه و قنات زدند و تمام چشمه‌ها را مهار کردند؛ آیا باز هم دم نزنیم؟ امروز به‌دنبال این هستند که مرز را از خط‌الرأس به دامنه کوه‌ها و پشت شیرین‌آباد بکشند و 12 درصد از خاک ما را در اختیار بگیرند. حقیقتاً امروز ما ضعیف‌ترین‌ها شده‌ایم. در حالی که التزام به قانون داریم و تنها خواسته‌مان اجرای قانون است."
زرین‌گل شاهرگ حیات منطقه
اسفندیاری با اشاره به اینکه سرچشمه‌های زرین‌گل در علی‌آباد کتول تنها سرچشمه آب کشاورزی نیست؛ بلکه شاهرگ حیات شهرستان است و انتقال آن به هر جایی و به هر بهانه‌ای غیرقابل بخشش است خطاب به استان همجوار خاطرنشان کرد: "همسایه گرامی! آیا بهای آبادانی شما باید نابودی ما باشد؟ این طبیعت، میراثی نیست که به ما به ارث رسیده باشد؛ بلکه املانتی است از نسل آینده در دستان ما."
وی در پایان از همراهی مجمع نمایندگان گلستان به‌ویژه نماینده علی‌آباد کتول، دادستان گرگان و علی‌آباد، رئیس دادگستری علی‌آباد، استاندار، فرماندار و تمام مدیرانی که همراه بودند و از خواسته قانونی مردم حمایت کردند تشکر کرد.
یک لیتر آب هم منتقل نمی‌شود
سخنران بعدی این همایش، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و نماینده مردم علی‌آباد کتول و بخش کمالان بود. اسدالله قره‌خانی اظهار داشت: "با پیگیری‌های انجام‌شده، حتی یک لیتر آب از سرچشمه‌های زرین‌گل به سمنان منتقل نخواهد شد."
وی ادامه داد: "از سال گذشته به بهای تخریب وسیع جنگل و مرتع، آب سرچشمه‌های زرین‌گل استان ما را به سمنان انتقال داده‌اند. پس از پیگیری‌های ستاد مردمی بازگشت سرچشمه‌ها و برخی از دستگاه‌ها و مدیران استان در سال گذشته، با دستور وزیر نیرو پروژه انتقال آب متوقف شده و حجم آب انتقالی از پنج میلیون مترمکعب به ۲.۵ میلیون کاهش یافت. پس از آغاز به کار مجلس دهم، موضوع فوق به جد پیگیری شد و در دیدار با وزیر نیرو و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست مطرح شد. مسئولان وقت استان باید به این مسئله توجه بیشتری می‌کردند تا چنین طرح مخربی اجرا نشود."
قره‌خانی با بیان اینکه انتقال آب سرچشمه‌های زرین‌گل همچنین خسارات جبران‌ناپذیری به منطقه ترکمن‌صحرا وارد می‌کند، هشدار داد: "تنش‌های اجتماعی این پروژه بسیار جدی است که این موضوع را در جلسات استانی و کمیسیون انرژی مجلس نیز مطرح کرده‌ایم و من مجدداً اعلام می‌کنم که در شرایطی که آب سرچشمه‌های زرین‌گل، رگ حیات منطقه است بازگشت آب این سرچشمه‌ها، اولویت نخست بنده خواهد بود."
وی تصریح کرد: "موضوع انتقال آب سرچشمه‌های زرین‌گل به سمنان با شکایت و پیگیری محیط زیست گلستان، ورود مناسب دستگاه قضا و دادستان و پیگیری‌های مسئولان، برای همیشه متوقف شده و دیگر هیچ آبی از گلستان به استان همسایه منتقل نمی‌شود، اما کم‌کاری دستگاه منابع طبیعی استان در این موضوع را شاهد بودیم."
در حاشیه
غیبت مدیران اداره‌کل آب منطقه‌ای استان گلستان که متهم ردیف نخست این انتقال غیرقانونی هستند در این نشست مشهود و پرسش‌برانگیز بوده است. این در حالی است که این اداره‌کل در ابتدای خبری شدن تخریب‌ها، شکایتی را تنظیم و به قوه قضایی بردند که پس از چندی آن را پس گرفتند.
هیچ نماینده‌ای از سوی اداره‌کل منابع طبیعی استان در این نشست حضور نداشت و این دستگاه تاکنون با این توجیه که "متولی حوزه فوق، منابع طبیعی استان سمنان است" از زیر بار مسئولیت خود شانه خالی کرده است، اما پرسش این است که "آسیب به جنگل‌ها و مراتع حوزه رودخانه زرین‌گل را که تحت نظر منابع طبیعی گلستان اداره می‌شود چه سازمانی باید پیگیری کند؟! آیا سازمان دیگری متولی "جنگل هیرکانی ابر گلستان" است که برای اجرای این پروژه قلع و قمع شده و در اثر انتقال آب شیرین و شور شدن آب باقیمانده از دست می‌رود؟"
پیام دادستان مرکز استان گلستان که قرار بود از تریبون عمومی برای مردم خوانده شود و حتی از سوی مجری برنامه نیز اعلام شد، خوانده نشد و در خبرها هم هیچ انعکاسی نداشت.
با وجود تأکید چندباره نماینده علی‌آباد کتول بر این نکته که "هیچ آبی به شاهرود منتقل نخواهد شد" هنوز نگرانی ادامه این پروژه در بین مردم و فعالان محیط زیست وجود دارد. چرا که به‌نظر می‌رسد عزم وزارت نیرو به بهانه "صرف هزینه بودجه میلیاردی" بر ادامه این پروژه قرار گرفته است./
نام عکاس: ابوطالب ندری
دیدگاه تان را بنویسید