آب ابزار جدید رژیم صهیونیستی برای تسلط بر منطقه/ تل آویو با آب‌شیرین‌کن به مقابله با کمبود آب می‌رود

اشاره: مقاله حاضر که در ساینتفیک امریکن منتشر شده، نشان می‌دهد که رژیم صهیونیستی، به سرعت به اهمیت آب در معادلات ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک پی برده و با اصلاح مدیریت آب خود، به قوت بیشتری در جهت استیلای خود بر منطقه و ازجمله فلسطینی‌ها اقدام کرده‌اند تا جایی که امروز آب در مدیریت رژیم صهیونیستی یکی از ابزارهای مؤثر کنترل کرانه باختری است؛ این مقاله در زیر از نظرتان می‌گذرد.

اسرائیل (رژیم صهیونیستی) به مدت یک دهه از سال 1999 تا سال 2008، در منطقه نیمه‌خشک غرب آسیا، دره نیل و دلتای نیل (1) که زمانی حاصلخیز بود، با فاجعه خشکسالی روبه‌رو شد. در طی این سال‌ها، ‌بسیاری از زمین‌ها قابل کشت نبودند، همچنین بزرگ‌ترین منبع آب شیرین اسرائیل، دریای جلیله (در شمال اسرائیل قرار دارد) به‌دلیل نفوذ نمک به دریاچه باعث از بین رفتن بخش مهمی از آب شیرین اسرائیل شد. با بروز این مشکل، در مصرف آب محدودیت اعمال شد و کمبود آب، از بین رفتن محصولات بسیاری از کشاورزان را به‌دنبال داشت.

اما در سوریه اوضاع بسیار بدتر بود. خشکسالی شدید و کاهش شدید آب، کشاورزان سوریه را مجبور کرد تا به حفر چاه به عمق 100، 200، 500 متر (300، 700 1600 فوت) روی بیاورند، اما در نهایت، چاه‌ها خشک شدند و زمین‌های کشاورزی سوریه در طوفان گردوغبار از بین رفتند و بیش از یک میلیون کشاورز در حومه حلب، حمص، دمشق و دیگر شهرها بیکار شدند.

مقاله‌ای تحت عنوان "تغییر آب و هوا در بخش نیل و پیامدها خشکسالی‌های اخیر سوریه" در سال 2015 در مجموعه مقالات Proceedings of the National Academy of Sciences (2) منتشر شد، در این مقاله آمده است: "جمعیت حاشیه‌نشین شهر سوریه افزایش و ایجاد شهرک‌های غیرقانونی، ازدحام جمعیت، زیرساخت‌های ضعیف، بیکاری، و جرم و جنایت، در پی بی‌توجهی دولت بشار اسد گسترش یافت."

اکنون خاورمیانه با چنین وضعیت مشابهی روبه‌رو است. خشکسالی و از بین رفتن زمین‌های کشاورزی، چشم‌انداز روشنی را در اختیار خانواده کشاورزان نمی‌گذارد. ایران، عراق و اردن ازجمله کشورهای مواجه با کمبود آب هستند و تأمین آب از مسائل مهم منطقه به‌شمار می‌آید.

آبِ مازاد بر مصرف!

آنچه‌ عجیب به‌نظر می‌آید این است که مقدار آبی که اسرائیل دارد بیش از نیاز مصرفی‌اش است. اسرائیل در پی تغییر رویکردی که از سال 2007 انجام داد، باعث شد تا با کاهش استفاده از آب در توالت و حمام در کل کشور و با استفاده از ایده‌های نو در سیستم‌های تصفیه آب تا 86 درصد از آب را به شکل بازیافتی دوباره قابل استفاده در سیستم آبیاری کند. به این ترتیب از دومین کشور جهان در این زمینه یعنی اسپانیا، که 19 درصد آب بازیافت می‌کند، پیشی گرفته است.

پیش از این اسرائیل سالانه به حدود 1.9 میلیارد مترمکعب ( 2.5 میلیارد یاردمکعب) آب شیرین نیاز داشت که تنها 1.4 میلیارد مترمکعب (1.8 میلیارد یاردمکعب) آن از منابع آب طبیعی به دست می‌آمد. با انتقال 500 میلیون مترمکعب (650 میلیون یاردمکعب) آب از دریای جلیله، کمبود آب منجر به از بین رفتن مزارع شد و می‌رفت تا این دریاچه نیز به دریاچه‌های خشک‌شده جهان بپیوندد.

در سال 2005، مرکز آب شیرین‌کن اسرائیل Ashkelon plant (3) ، 127 میلیون مترمکعب (166 میلیون یاردمکعب) و در سال 2009، برای شهر هادرا ( (Hadera (4) 140 میلیون مترمکعب (183 میلیون یاردمکعب) آب شیرین تولید کرد.

در حال حاضر سورک ( Sorek ) (5) ، 150 میلیون مترمکعب (196 میلیون یاردمکعب) آب تولید می‌کند، گفته می‌شود کارخانه‌های آب‌شیرین‌کن که قادرند 600 میلیون مترمکعب (785 میلیون یاردمکعب) آب و حتی بیشتر در سال تولید کنند، در راه هستند.

با اجرای برنامه‌های اصلاحی دریای جلیله در حال احیا شدن است. مزارع اسرائیل دوباره رونق گرفتند. حال اسرائیل در برابر این پرسش قرار دارد که در برابر آب اضافی، چه راهی را باید در پیش بگیرد؟

خط مشی مدیریت آب

سورک Sorek بزرگ‌ترین نیروگاه املاح‌زدایی دنیا است. این نیروگاه از نوع هسته‌ای با ظرفیت روزانه توانایی املاح‌زدایی ۶۲۴ هزار مترمعکب آب دریا است. تأسیسات آب‌شیرین‌کن سورِک در ۱۵ کیلومتری جنوب تل‌آویو در اکتبر سال ۲۰۱۳ عملیاتی شد. ساخت این نیروگاه از سال ۱۳۸۹ شمسی (ژانویه ۲۰۱۱) آغاز شد و با هزینه ۴۰۰ میلیون دلار معادل یک‌هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۲ به اتمام رسید. وجود این تأسیسات باعث گسترش صادرات میوه از اسرائیل به اروپا شده است.

آب‌‌شیرین‌کن Sorek ، دارای 50 هزار غشای نازک محصور در سیلندر عمودی سفید، هرکدام حدود یک متر (چهار فوت) بلندی و ٤٠ سانتی‌متر (16 اینچ) عرض دارند که مانند موتورهای جت سریع کار می‌کنند. سیلندر شامل ورق‌های غشاء پلاستیکی پیچیده در اطراف یک لوله مرکزی و با روزنه‌های با قطری کمتر از یک‌صدم قطر یک تار موی انسان است. آب به داخل سیلندر با فشار 70 اتمسفر رانده می‌شود و از طریق غشاء تحت فشار قرار می‌گیرد، سپس آب‌نمک باقیمانده به دریا برمی‌گردد.

هرچند نمک‌زدایی (صنعت آب‌شیرین‌کن‌ها) به‌عنوان یک فعالیت گران در بازار به‌شمار می‌آید، اما با به‌کار گرفتن فناوری‌های پیشرفته در سورک، تغییر رویکرد را در پی داشته است. به این شکل که هزینه آب تولیدشده توسط آب‌شیرین‌کن تنها یک‌سوم قیمت در سال 1990 است. سورک ( Sorek ) می‌تواند یک‌هزار لیتر آب آشامیدنی با قیمت 58 سنت تولید کند. خانواده‌های اسرائیلی، ماهانه 30 دلار آمریکا هزینه آب می‌دهند که شبیه هزینه در بسیاری از شهرهای ایالات متحده، حتی کمتر از لاس‌وگاس (47 دلار آمریکا) یا لس‌آنجلس (58 دلار آمریکا) است.

انجمن بین‌المللی آب‌شیرین‌کن (6) ادعا می‌کند که آب 300 میلیون نفر توسط آب‌شیرین‌کن‌‌ها فراهم می‌شود و این تعداد به سرعت در حال افزایش است.

آب‌شیرین‌کن IDE ، شرکت اسرائیلی است که ساخت مراکز آب‌شیرین‌کن Ashkelon ، Hadera و Sorek را بر عهده داشته و به‌تازگی ساخت کارخانه آب‌شیرین‌کن Carlsbad در جنوب کالیفرنیا را به پایان رسانده است. در سراسر جهان، سالانه معادل شش مرکز آب‌شیرین‌کن نظیر سورک ( Sorek ) اضافه می‌شود و با این حساب، دوره آب‌شیرین‌کن‌ها فرا رسیده است.

دکتر Bar-Zeev ، روی چگونگی خط مشی (سیاست)های مدیریتی آب کار می‌کند. او پس از اتمام تحصیلات در مقطع فوق دکتری در دانشگاه Yale به مؤسسه زوکربرگ اسرائیل برای تحقیقات آب پیوست. با وجودی که اسرائیل، بر اساس امضای پیمان اسلو دوم (7) در سال 1995، آب کرانه باختری (8) را تأمین می‌کند، اما فلسطینی‌ها به مراتب کمتر از نیازشان آب دریافت می‌کنند. این در حالی است که مسئله آب، به‌طور ناخواسته درگیر مسائل سیاسی شده، اما با این وجود کوشش براین است تا این مسئله حل شود. از دید بسیاری از ناظران این مسئله باید خارج از مسائل سیاسی حل شود. Bar-Zeev ، طرح‌های بلندپروازانه برای این مسئله دارد که قرار است در کنفرانس در سال 2018 (9) ، با حضور دانشمندان آب ازکشورهای مصر، ترکیه، اردن، اسرائیل، کرانه غرب و غزه برگزار شود، ارائه کند.

قرار است سرمایه‌گذاری مشترک حدود 900 میلیون دلاری، بین اسرائیل و اردن، روی کانال سوئز (10) که امکان ارتباط دریای مدیترانه را به دریای سرخ می‌دهد، برای ساخت یکی از بزرگ‌ترین کارخانه آب‌شیرین‌کن بزرگ در دریای سرخ در محلی که با هم مرز مشترک دارند، انجام و با این کار آب میان اسرائیل‌، اردن و فلسطینی‌‌‌ها تقسیم ‌شود./

ترجمه: فرحناز سپهری

منبع:

http://www.scientificamerican.com/

پی‌نوشت:

1- Fertile Crescent.

2- PNAS سال 1914 تأسیس شد و از مجلات علمی جامع در جهان است، بیش از سه‌هزار و 100 مقاله پژوهشی در سال منتشر می‌کند. انتشار پژوهش‌ها، اخبار علمی، تفسیر، نقد و بررسی، چشم‌اندازها، از اقدامات PNAS است.

3- 50 کیلومتری جنوب تل آویو، 13 کیلومتری شمال مرز نوار غزه قرار دارد. معادل پنج تا شش درصد از آب مورد نیاز اسرائیل را تولید می‌کند. از مراکزی است که پایین‌ترین قیمت جهانی آب شیرین را دارد.

4- شهری واقع در منطقه هیفا در شمال اسرائیل است.

5- آب‌شیرین‌کن سورک، واقع در 15 کیلومتری جنوب تل آویو، در اکتبر 2013 با ظرفیت روزانه تبدیل 624 هزار مترمکعب آب دریا، به آب شیرین راه‌ا‌ندازی شد و از بزرگ‌ترین کارخانه آب‌شیرین‌کن‌های جهان به‌شمار می‌آید.

6- International Desalination Association : انجمن جهانی است که تمرکزش روی فن‌آوری آب‌شیرین‌کن و استفاده مجدد از آب است.

7- پیمان اسلو دوم: موافقتنامه موقت درباره کرانه باختری و نوار غزه یکی از موافقتنامه‌های مهم در فرایند صلح اسرائیل و فلسطین بود. این پیمان در ۲۴ سپتامبر ۱۹۹۵ در شهر طابا مصر مورد توافق اسرائیل و سازمان آزادیبخش فلسطین قرار گرفت در ۲۸ سپتامبر به‌طور رسمی در واشینگتن دی‌سی به امضای یاسر عرفات و اسحاق رابین رسید.

8- West Bank یا کرانه باختری، ناحیه‌ای در کرانه غربی رود اردن و در منطقه خاورمیانه قرار دارد.

9- Water Knows No Boundaries conference.

10- نام دیگر آن Red Sea-Dead Sea Canal است.