زنان 43 درصد نیروی کار کشاورزی جهان را تشکیل می‌دهند

"برابری جنسیتی" تعهد مهمی برای سازمان فائو است؛ تعهدی برای رسیدن به امنیت غذایی و ارتقاء تولیدات کشاورزی و مدیریت بهینه منابع طبیعی. برای دستیابی به این هدف، فائو علاوه بر استقبال از برابری جنسیتی، از نقش‌های متنوع زنان در حوزه توسعه روستایی و کشاورزی نیز حمایت می‌کند. برای فائو برابری جنسیتی فقط یک ابزار برای رسیدن به اهدافش نیست بلکه تعهدی به یک حق اساسی بشری است.

پیش‌زمینه

سیاست فائو در زمینه برابری جنسیتی تهیه چارچوبی هدایتگر است که به وسیله آن شاخص برابری جنسیتی در کارهای فنی و ارزیابی نتایج تحقیقات فائو لحاظ شود. این سیاست بر کل سازمان فائو حاکم است و هماهنگ با اعلامیه جهانی حقوق بشر و کنوانسیون رفع همه اشکال تبعیض علیه زنان، در پی برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان است.

هدف مشخص فائو برای رسیدن به برابری جنسیتی آن است که ساختاری پاسخگو برای رسیدن به این نتایج ترسیم کند. بنابراین فائو از سال 2010 تا 2013 موضوع برابری جنسیتی را مد نظر خود قرار داده و برای مدتی طولانی از این سیاست در برنامه‌ریزی‌های منابع انسانی خود استفاده کرده است.

حقایق کلیدی

- زندگی 45 درصد از جمعیت جهان وابسته به کشاورزی، جنگلداری، ماهیگیری و دامداری است.

- زنان 43 درصد از کل نیروی کار کشاورزی جهان را تشکیل می‌دهند.

- زنان در خانواده‌ها نقش‌های گوناگونی را بر عهده می‌گیرند و فقط نقش مراقبت از اعضای خانواده را ندارند بلکه به‌عنوان کشاورز و تولیدکننده غذا در تمام طول زنجیره ارزش کشاورزی فعالیت می‌کنند.

- زنان در دسترسی به "منابع تولید" مانند زمین و "خدمات" مانند کسب اعتبار، گرفتن وام و نسیه در تهیه تولیدات کشاورزی با تبعیض آشکار و ضمنی روبه‌رو هستند. زنان در بازارهای کار روستایی با تبعیض در میزان حق‌الزحمه‌ای که دریافت می‌کنند مواجهند. همچنین احتمال اینکه زنان بیش از مردان در کارهای پاره‌وقت و فصلی به‌کار گرفته شوند و در مشاغلی با درآمدهای پایین دیده شوند، بیشتر است.

شکاف جنسیتی

"شکاف جنسیتی**" به معنای وضع نامساعد زنان در دسترسی به منابع و خدمات در مقایسه با مردان است که از بهره‌وری زنان می‌کاهد و به این ترتیب سهم مشارکت آنان را در بخش کشاورزی کم می‌کند. شکاف جنسیتی بر رفاه زنان و خانواده‌های تحت پوشش آنها تأثیر می‌گذارد و هزینه زیادی بر کل کار کشاورزی آنان تحمیل می‌کند. هزینه­ زیادی که بهره‌وری کار آنان را پایین می‌آورد یعنی محصول آنان با نرخ تمام‌شده زیادتری نسبت به همتایان مرد خود تولید می‌شود. هدف سیاست برابری جنسیتی فائو آن است که در تولید پایدار کشاورزی بین زنان و مردان برابری وجود داشته باشد و به این ترتیب با توسعه روستایی گرسنگی و فقر نیز محو شود.

فائو تا سال 2025 برای رسیدن به این اهداف با کشورهای مختلف (کشورهایی که مسئولیت اصلی‌شان رسیدن به این اهداف است)، دیگر آژانس‌های سازمان ملل، سازمان‌ها و انجمن‌های شهری و همکاران بخش خصوصی همکاری خواهد کرد. اهداف زیر به فائو کمک می‌کند بین زنان و مردان برابری ایجاد کند:

کاستن از شکاف دسترسی به منابع و خدمات در تولید محصولات کشاورزی که بین زنان و مردان وجود دارد. تضمین مشارکت یکسان زنان و مردان در فرایند تصمیم‌گیری در مورد مسائل زندگی روستایی. یعنی زنان و مردان به‌طور برابر در مؤسسه‌های روستایی جزو تصمیم‌گیران باشند و در شکل‌دهی به قوانین، سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های مربوطه نقش داشته باشند.

تضمین ایجاد فرصت‌های برابر اقتصادی برای زنان و مردان و به این ترتیب بهبود بخشیدن به رفاه فردی و خانوادگی جمعیت ساکن در روستاها. تضمین این که زنان و مردان بر درآمد حاصل از اشتغال خود دسترسی و کنترل برابر داشته باشند و برای توسعه فعالیت کشاورزی خود دسترسی برابر به کالاها، خدمات و بازارها داشته باشند.

تضمین آنکه با ارتقاء تکنولوژی‌ها و خدمات و تأسیسات زیربنایی در مناطق روستایی حجم کار زنان تا 20 درصد کاسته شود و مجموع سهم کمک‌های کشاورزی که به پروژه‌هایی پرداخته می‌شود که مربوط به زنان و برابری جنسیتی است، به 30 درصد افزایش یابد.

عملیاتی‌سازی برابری جنسیتی

راه‌حل اصلی فائو برای تضمین اهدافش در راستای برابری جنسیتی ایجاد استانداردهایی حداقلی در این زمینه و مداخلاتی هدفمند در تمام وظایف و پروژه‌های فائو است. فائو در تمام کارهایش جریان‌سازی جنسیتی را پذیرفته است به این معنا که بخشی از سیاست توسعه و استانداردهای هنجاری سازمان فائو برگرفته از نیازها، اولویت‌ها و تجربه‌های زنان است؛ دقیقاً همان‌طور که نیازها، اولویت‌ها و تجربه‌های مردان اهمیت دارد. فائو می‌خواهد نابرابری تداوم نیابد و زنان و مردان هر دو سود ببرند.

فائو به‌منظور تقویت ظرفیت کشورهای عضو خود در زمینه توسعه، تحلیل و برنامه‌ریزی و طراحی و ارزیابی پروژه‌ها، سرمایه‌گذاری می‌کند. فائو به‌طور خاص از جمع‌آوری اطلاعات در این زمینه حمایت‌های تکنیکی می‌کند. این فعالیت‌ها در زمینه موضوعات جنسیتی جریان‌سازی اصلی را تقویت خواهد کرد. همچنین به‌عنوان بخشی از برنامه‌نویسی هر کشور ارزیابی‌هایی که درباره اطلاعات جنسیتی آن کشور صورت گرفته است به‌کار می‌رود.

ساز و کار اجرا و نظارت فائو بر اصل برابری جنسیتی

برای تضمین جریان‌سازی جنسیتی مد نظر فائو و مداخلاتی که هدف آن زنان به‌طور خاص هستند، کارهای زیادی باید انجام شود کارهایی مانند تأسیس کمیته‌ای راهبردی برای هدایت و نظارت کلی روی برنامه‌های فائو که در رأس این کمیته فردی در مقام معاون مدیرکل باشد تا به مدیرکل سازمان ملل در این باب گزارش بدهد. همچنین ساختاری با پاسخگویی شفاف ایجاد شود و ظرفیت پرسنل فعال در بخش برابری جنسیتی، بالا رود و ارتباطات هشیار نسبت به جنسیت و تشریک مساعی در این زمینه ایجاد شود و از تأسیس نظام‌های بنیادین دانش، مشاهده، گزارش، ارزیابی حمایت شود./

ترجمه و تلخیص: نجیبه محبی