اجرای طرح بین‌المللی ترسیب کربن درسطح 70 هزار هکتار از مناطق ملارد/ ملارد؛ منشا گرد و غبار پایتخت

17 ژوئن از سوی کنوانسیون جهانی مقابله با بیابان‌زایی سازمان ملل متحد به‌عنوان روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی نامگذاری شده که همه‌ساله همزمان با این روز مراسم و برنامه‌های متنوعی در بیشتر کشورهای عضو این کنوانسیون با هدف آگاهی‌بخشی و آشنایی افکار عمومی با مقوله بیابان، پیامدهای ناشی از آن و اقدامات صورت گرفته و در دست اقدام برای مقابله با پدیده بیابان‌زایی برگزار می‌شود. امسال نیز 28 خردادماه مصادف با 17 ژوئن روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی است که شعار امسال این روز نیز تحت عنوان "حفاظت زمین و احیاء اراضی با مشارکت مردم" در نظر گرفته شده است. به بهانه روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی وآگاهی از پدیده تخریب سرزمین و تغییر اقلیم، عوامل تأثیرگذار در ایجاد این پدیده و پیامدهای ناشی از آن و همچنین اطلاع از اقدامات انجام‌شده و در دست انجام برای مقابله با پدیده بیابان‌زایی در استان تهران پایگاه اطلاع‌رسانی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران گفت‌وگویی را با ابوالفضل ناظری سرپرست امور بیابان این اداره‌کل انجام داده است که در پی می‌آید.

به گزارش ایانا، سرپرست امور بیابان اداره‌کل منابع طبیعی وآبخیزداری استان تهران گفت: پدیده تخریب سرزمین در سالیان اخیر به‌عنوان یکی از چالش‌های جدی برای بسیاری از کشورهای جهان به‌شمار می‌رود و کشور ایران نیز باتوجه به اینکه در کمربند خشک و نیمه‌خشک قرار دارد با این پدیده روبه‌رو است و گسترش این پدیده که حاصل عوامل طبیعی و غیرطبیعی (انسانی) است خطرات نگران‌کننده‌ای را متوجه اکوسیستم‌های حیاتی در مناطق درگیر کرده است.

ناظری افزود: دخالت‌ها و بهره‌برداری‌های بی‌رویه جوامع انسانی از منابع طبیعی تجدیدشونده (آب، خاک، جنگل و مرتع) و... زمینه‌ساز تخریب سرزمین و توسعه بیابان‌زایی شده و همچنین فاکتورهایی همچون خشکسالی‌ها، کاهش نزولات جوی، از بین رفتن پوشش گیاهی، کاهش کمی و کیفی شدید منابع آب سطحی و زیرزمینی و فرسایش‌های آبی و بادی باعث تشدید بیابان‌زایی می‌شود که متعاقب آن بروز تنگناها و ناهنجاری‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بعضاً سیاسی را در مناطق درگیر به‌همراه خواهد داشت.

وی خاطرنشان کرد: این پدیده هم‌اکنون متأثر از عوامل طبیعی و غیرطبیعی، مرزهای سیاسی و جغرافیایی را درنوردیده و زبانه‌های آن علاوه بر مناطق خشک، نیمه‌خشک، و بیابانی، سایر مناطق نیمه‌مرطوب و در برخی موارد مرطوبرا فرا گرفته است.

ناظری به پیامدهای ناشی از این پدیده اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: گسترش فقر و کاهش درآمد اقتصادی جوامع محلی به‌ویژه دامداران و کشاورزان، بیکاری نیروهای مولد و مهاجرت به شهرها، بروز ناهنجاری‌های اجتماعی و فرهنگی و... ازجمله پیامدهای حاصل از این پدیده است.

وی تصریح می‌کند: ضرورت ایجاب می‌کند علاوه بر طرح‌های بیابان‌زدایی که بر اساس مطالعات در مناطق بیابانی به مرحله اجرا درمی‌آید، باید با بسیج جوامع محلی و مشارکت آنها برنامه‌‌هایی را اجرا کرد که با کمترین هزینه و در حداقل زمان علاوه بر پاسخگویی به نیازهای معیشتی جوامع محلی در مواجهه با خطرات تخریب اراضی و پوشش گیاهی، کاهش و مهار گرد و غبار معلق در جو و جذب آن توسط اندام‌های هوایی پوشش گیاهی ایجاد شده تحقق ‌یابد.

سرپرست امور بیابان استان تهران یادآور می‌شود: استان تهران به‌عنوان یکی از استان‌های بیابانی کشور به‌شمار می‌آید که دارای حدود 105 هزار هکتار اراضی بیابانی است که این اراضی در شهرستان‌های ورامین، ملارد، ری و پاکدشت واقع شده است.

ناظری تأکید می‌کند: از این مساحت حدود 75 هزار هکتار تحت تأثیر فرسایش بادی و حدود 30 هزار هکتار در محدوده کانون‌های بحرانی فرسایش بادی قرار دارند.

وی به اقدامات انجام‌شده درباره مقابله با پدیده بیابان‌زایی اشاره می‌کند و می‌گوید: عملیات بیابان‌زدایی در استان تهران بر اساس مطالعات و طرح‌های تهیه‌شده از دهه 40 در منطقه ابردژ شهرستان ورامین به‌منظور کنترل فرسایش بادی و تثبیت ماسه‌های روان که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مصادیق بیابان‌زایی است آغاز شد و تاکنون 9 هزار هکتار از اراضی بیابانی این منطقه در قالب کشت گونه‌های بیابانی (تاغ، آتریپلکس و گز) زیر پوشش عملیات بیابان‌زدایی قرار گرفته است که این اقدامات تأثیر بسزایی در کنترل گرد و غبار و جلوگیری از حرکت ماسه‌های روان به روی ریل راه‌آهن سراسری تهران - مشهد داشته و همچنین باعث جلوگیری از وارد شدنآسیب‌های جدی به تأسیسات و خطوط مواصلاتی منطقه شده است.

ناظری گسترش اراضی بیابانی در استان تهران را نگران‌کننده می‌داند و می‌افزاید: در اثر استمرار خشکسالی‌ها و فعالیت‌های معدنی و بهره‌برداری بی‌رویه از عرصه‌های موجود در دهه اخیر و همچنین فعالیت‌های انسانی بر شدت کانون‌های بحرانی فرسایش بادی استان تهران افزوده شده که ازجمله می‌توان به افزایش شدت روندبیابان‌زایی در شهرستان ملارد اشاره داشت که منشاء گرد و غبار پایتخت نیز به‌شمار می‌رود که برای مقابله با این موضوع و کند کردن روند بیابان‌زایی، مطالعه منطقه و انجام اقدامات بیولوژیکی با هدف کنترل شرایط بیابانی و تقویت پوشش گیاهی از سال 1390 با همکاری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، دفتر عمران سازمان ملل ( UNDP ) و استانداری تهران طی تفاهم‌نامه سه‌جانبه اجرای طرح مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و توسعه پایدار روستایی (طرح بین‌المللی ترسیب کربن) در شهرستان ملارد با هدف توانمندسازی جوامع محلی و ارتقای معیشت و همچنین ساماندهی گروه‌های توسعه روستایی و تشکیل صندوق‌های خرد اعتباری و تعاونی تولیدی، توزیعی در سطح 70 هزار هکتار به مرحله اجرا درآمده است.

وی خاطرنشان می‌کند: با توجه به توسعه اراضی بیابانی دراستان تهران، در حال حاضر پیش‌بینی انجام مطالعات شناسایی کانون‌های بحرانی و مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی در شهرستان‌های ری، پاکدشت و پیشوا در دستور کار این اداره‌کل قراردارد.

سرپرست امور بیابان استان تهران معتقد است: سال گذشته از محل اعتبارات ملی و استانی حدود 700 هکتار در شهرستان‌های ملارد و ورامین عملیات نهال‌کاری با کاشت گونه‌های سازگار با مناطق بیابانی همچون تاغ و آتریپلکس انجام شده و اقدامات حفاظت و صیانت از جنگل‌های دست‌کاشت موجود، پروژه‌های مراقبت و آبیاری، مبارزه با آفات و امراض، هماهنگی و نشست با جوامع محلی و اعطای وام از محل ذخیره صندوق‌های توسعه روستایی و جذب کمک اعتباری از محل دفتر عمران سازمان ملل به اعضاء صندوق‌های طرح مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و توسعه روستایی (ترسیب کربن) از اهم برنامه‌های بخش بیابان این اداره‌کل بوده که انجام شده است./