سنبل آبی شالیزارهای گیلان را تهدید میکند
سنبل آبی با آنکه توانایی جذب و تصفیه فلزات سنگین را دارد؛ اما حضور نابهجای آن بهدلیل شدت توانایی تکثیر و سازگاری آن، به مثابه دستکش آهنین سبز رنگی میتواند گلوی حیات زیستمندان محیطهای آبی و تالابی اعم از آبزیان و گیاهان را مستقیماً و با اختلال در زنجیره غذایی پرندگان و سایر موجودات فشرده و آنان را از پای درآورد.
سبزینه: لیلا مسروری- آلودگی و تهدید همیشه بوی تعفن و غوغای توفنده ندارد گاهی به زیبایی گلهای یاسی رنگ «سنبل آبی» است.
دخالت، تعرض و تمرد انسانها با توجیهات مختلف که در معنا فقط نشان از خودخواهی و ارضای خواستههای لحظهای ما دارد، همواره بلایی انسانساخت برای طبیعت و محیط زیست است که در گوشه و کنار کشور هر روز شاهد مصداقهای متعدد آن هستیم. با این حال در این مجال از کنار موارد مختلف دستدرازیهای نابهجای بشر به طبیعت میگذریم و تنها به موضوع سنبل آبی که یکی از هزاران ندانمکاریهای انسان است، میپردازیم.
اینکه سنبل آبی کی و کجا و چگونه از اقلیمی حارهای و متفاوت از سرزمین خشک ما وارد ایران شد، دقیقاً معلوم نیست؛ اما نخستین گزارشها از کلونی سنبل آبی به سال 1390 از تالاب درون شهری «عینک» در رشت بازمیشود.
اما زمانی چهره خطرناک فاجعه رخ نمود که کارشناسان محیط زیست گیلان رویت این گیاه را در تالاب انزلی گزارش کردند و در پی آن اقدامات حذف مکانیکی این گیاه از تالاب انزلی آغاز شد.
سنبل آبی با آنکه توانایی جذب و تصفیه فلزات سنگین را دارد؛ اما حضور نابهجای آن بهدلیل شدت توانایی تکثیر و سازگاری آن، به مثابه دستکش آهنین سبز رنگی میتواند گلوی حیات زیستمندان محیطهای آبی و تالابی اعم از آبزیان و گیاهان را مستقیماً و با اختلال در زنجیره غذایی پرندگان و سایر موجودات فشرده و آنان را از پای درآورد.
این گیاه زیبا که در اندکی آب هم رشد فزاینده دارد، در حال حاضر تهدیدی بالقوه برای شالیزارهای استانی چون گیلان و اراضی زراعی و باغی است و باید بپذیریم این ماجرا یک روایت علمی- تخیلی یا یک بزرگنمایی رسانهای نیست؛ سنبل آبی یک تهدید جدی است.
مقابله با سنبل آبی یک مطالبه اجتماعی است
چندی است که دو سازمان مردمنهاد «سرزمین ایدهآل ما» و «موسسه سبزکاران بالان» با همکاری شهرداری منطقه چهار رشت، در روزهای دوشنبه، چهارشنبه و جمعه با کمک نیروهای داوطلب خود با استفاده از دو قایق آتشنشانی شهرداری منطقه چهار به جمعآوری این گیاه از سطح تالاب عینک اقدام میکنند.
نسیم طوافزاده، مدیرعامل موسسه سبزکاران بالان، در این رابطه به خبرنگار «سبزینه» گفت: تحقق اتفاقات مطلوب برای تالاب عینک در راستای طرح توسعه و بازآفرینی شهر رشت مدنظر مسئولان بود؛ اما برنامه مدونی برای این کار وجود نداشت.
طوافزاده با بیان اینکه پاکسازی تالاب از سنبل آبی به عنوان نخستین گام احیای این تالاب یک مطالبه اجتماعی است، افزود: با همکاری جمعی، برنامه بزرگ مقیاس احیای عینک به عنوان بزرگترین تالاب درون شهری کشور تدوین و برای تصویب به مسئولان ارائه شد که البته تاکنون مصوبهای نگرفته است.
وی تصریح کرد: سنبل آبی تهدیدی برای تمام تالابهای کشور است، چراکه متأسفانه در تهران، قزوین و کرج و زنجان تولید زینتی این گیاه صورت میگیرد؛ لذا ما بهدنبال جلبتوجه مسئولان به اهمیت این موضوع هستیم.
مدیرعامل سبزکاران بالان درباره حجم برداشت صورت گرفته از سنبل آبی تاکنون گفت: پاکسازی این وسعت 28هکتاری کاری عظیم است و در حال حاضر عدد باسکولی ماشینهایی که گیاهان جمعآوری شده را انتقال دادهاند حدود 30تن را گزارش میدهد.
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا بر روند امحا نظارتی از سوی گروههای مردمنهاد صورت میگیرد یا خیر، گفت: تاکنون نحوه امحا را از نزدیک مشاهده نکردهایم، ولی در نبود زبالهسوز عموماً بهترین شیوه امحا دفن ایزوله است که گیاهان جمع شده برای دفن به سراوان منتقل میشود.
این فعال محیط زیست ضمن تأکید بر ضرورت حضور نظارتی از سوی سمنهای حاضر در طرح به عنوان مرحله غایی پاکسازی گفت: قرار است تا با هماهنگی به عمل آمده از نحوه امحا نیز بازدید شود.
پیوستگی اکوسیستمها را جدی بگیریم
پیمان بازدیدی، مدیرعامل گروه مردمنهاد سرزمین ایده آل ما، که خود از ایدهپردازان احیای تالاب عینک نیز هست، در پاسخ به «سبزینه» درباره حمایتهای جانبی گفت: به این مسأله نگاه محدود و منطقهای نداریم. اگر امروز بچههای ما داوطلبانه با کمترین امکانات به سراغ پاکسازی سنبل آبی از تالاب عینک آمدهاند، به دلیل دلنگرانی ما نسبت به تالاب انزلی، تالابهای استان و کشورمان است.
بازدیدی اظهار کرد: مسئولان شهری و استانی محیط زیست میگویند تالاب عینک تالابی درون شهری است و در قلمرو مسئولیت شهرداری است، در حالی که وقتی انهار کشاورزی باز میشود، اب تالاب عینک به اراضی شالیکاری پسیخان و در نهایت به تالاب انزلی میرسد.
این فعال محیط زیست تأکید کرد: با توجه به موارد یاد شده آیا تالاب انزلی تحت نظارت محیط زیست نیست؟! آیا به بههم پیوستگی اقلیمها و اکوسیستمها باور نداریم؟!
بازدیدی همچنین افزود: خوشبختانه آبفای استان خروجی پساب فاضلاب را که وارد تالاب عینک میشد مسدود کرده و در حال حاضر تنها پساب فاضلاب چند خانوار اطراف وارد این تالاب میشود. ضمن آنکه
آب منطقهای نیز برای احیاء و پاکسازی سنبل آبی دو دستگاه وینچ در اختیار شهرداری منطقه گذاشته که چنانچه شهرداری موفق به تهیه تورها شود، میتواند روند جمعآوری را سرعت و بهبود ببخشد.
درخواست از رئیس سازمان محیط زیست برای ممنوعیت خرید و فروش سنبل آبی
در ادامه طوافزاده با اشاره به نشست کمیته ملی کنوانسیون رامسر که در اواخر فروردین در بندر انزلی برگزار شد و بازدید این کمیته از محل تالاب عینک، گفت: از طریق این کمیته نامهای برای رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ارسال کردیم که در آن تحقق سه گزینه شامل تعیین بودجه مشخص برای مبارزه با سنبل آبی، ممنوعیت تولید و خرید و فروش آن در سراسر کشور و تشکیل کمیته آگاهیرسانی برای مقابله با سنبل آبی و رصد کشوری این گیاه را خواستار شدیم.
تهمینه شمشادی، مدیرعامل جمعیت زنان و جوانان حافظ محیط زیست گیلان، نیز در گفتوگو با «سبزینه» ضمن تقدیر از اقدام دو سازمان مردمنهاد درگیر پاکسازی سنبل آبی در تالاب عینک گفت: این اقدام ارزشمند و دغدغه دوستان ستودنی است؛ اما باید بپذیریم گستره کار به گونهای است که باید نگاه ملی و در عین حال مدیریتی جامع و همهجانبهنگر بر چنین فعالیتهایی حاکم باشد.
ضرورت امحا کامل سنبل آبی برای جلوگیری از انتشار در شالیزارها
وی تصریح کرد: در حال حاضر بزرگترین دغدغه ما چگونگی امحا است، چراکه همه ما از توان رشد و مدت زمان طولانی زیست نهفته بذر این گیاه با خبریم. اگر قرار باشد آنچه جمعآوری میشود بهطور کامل و قطعی و بدون احتمال بازگشت، معدوم نشود، در واقع تمام تلاشها ابتر میماند و حتی امکان پراکنش این گیاه و ورود آن به اراضی شالیزاری اطراف منطقه سراوان وجود دارد.
امحا سنبلهای آبی تالاب انزلی با تور
در تالاب انزلی در مناطق سیاه کشیم و بخش غربی تالاب انزلی لکههای بزرگی از تجمع سنبل آبی بروز یافته بود که بهطریق مکانیکی در نوبتهای متعدد در پاییز و زمستان گذشته جمعآوری شد. عباس عاشوری، کارشناس محیط زیست اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان، که مسئولیت پروژه پاکسازی سنبل آبی را در تالاب انزلی عهدهدار است، در گفتوگو با «سبزینه» درباره تجربه تیم خود در امحای سنبل آبی جمع شده از سطح تالاب انزلی گفت: قبل از هرچیز در نظر داشته باشیم که تنها با مطالعه دقیق شرایط بومشناختی هر منطقه میتوان درباره آن تصمیم گرفت و وارد عمل شد.
وی تصریح کرد: با توجه به متغیر بودن مسائل مربوط به طبیعت باید همواره این دقت، مطالعه و بررسی را داشته باشیم که متناسب با هر نقطه برای آن تصمیم مناسب بگیریم.
وی افزود: تأکید ما درباره تالاب انزلی بر ممانعت از خروج بوتهها از منطقه آلوده بود؛ لذا گیاهان جمعآوری شده را در بلندترین نقطه منطقه دپو کردیم و برای جلوگیری از ریزش و پراکنش ثانویه آنها را با تور مهار کردیم. از آنجایی که 89الی 96 درصد توده این گیاه آب است، به سرعت خشک میشود و میپوسد.
پایش نقطه به نقطه و مداوم
مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان نیز در گفتوگو با «سبزینه» درباره تازهترین برنامه اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان گفت: به زودی عملیات پایش نقطه به نقطه در تالاب انزلی آغاز میشود.
قربانعلی محمدپور گفت: این پایش در برنامهای منظم و مداوم هم در پهنه آب و هم خشکی آغاز میشود تا بوتهها و بقایای بازمانده از جمعآوری نیمه دوم سال گذشته رصد و حذف شود. وی همچنین از انجام پایش در رودخانه «چکو ور» نیز خبر داد.
اختصاص بودجه 650 میلیون تومانی برای حذف سنبل آبی از تالاب انزلی
گفتنی است استانداری گیلان و ستاد احیای تالاب انزلی نیز بودجهای بالغ بر 650میلیون تومان برای این امر اختصاص داده است که 200میلیون تومان صرف فعالیتهای پژوهشی و مابقی در جهت مبارزه مکانیکی مداوم هزینه میشود. به نظر میرسد چنانچه تخصیصها به هنگام و به درستی انجام شود و در عین حال مفاد صورتجلسه تنظیمی کمیته ملی کنوانسیون رامسر در این خصوص به تصویب و اجرا درآید، شدت تهدید سنبل آبی بر تالابهای استان بیرنگ شود. ضمن آنکه نباید از نظر دور داشت علاج هر واقعه قبل از وقوع است؛ یعنی مبادی ورودی گمرکی ما باید نسبت به ورود بذر و گیاه همچون ورود جانوران حساس باشند. همچنین لازم است به اصناف و اتحادیهها برای ممانعت از تولید و پرورش گونههای زیانبار اطلاعرسانی لازم صورت گیرد. باید به خاطر داشته باشیم قانون طبیعت در عین اینکه ملایمتی مانند مربیان مهدکودکها دارد، واجد نظامندی ارتشگونه است؛ آنچنان که که تمرد از این انضباط منجر به فاجعه میشود.
|
|
|
دیدگاه تان را بنویسید