اسب و ارابه در اقتصاد معیشتی روستاها

اسب و ارابه وسیله تأمین معاش مردم منطقه کردکوی بوده است و هنوز گوش جاده شاه‌عباسی، جاده قدیم کردکوی - گرگان و بندرگز از صدای چرخ‌های ارابه پر است.

در عصری که هنوز سر و کله کتاب‌های راهنمای گردشگری، سایت‌های اینترنتی، نقشه‌های دقیق و مکان‌یاب‌های دیجیتالی نبود، اختراع ارابه یکی از ابداعات مهم بشری بوده که در راستای رفع نیاز بشر شکل گرفته است.

اینکه چگونه انسان توانست به این سطح از دانش برسد تا بداند با قرار دادن دو چرخ متحرک بر یک محور ثابت می‌تواند وسیله‌ای بسازد که باعث سهولت حمل و نقل شود، چندان مشخص نیست، ولی شاید بتوان این پدیده را فرایندی در ادامه پیدایش چرخ سفالگری دانست.

به هر تقدیر پیدایش ارابه باعث تحولات زیادی در سطح جوامع شد. این وسیله جدید نه‌تنها باعث افزایش سرعت حمل و نقل کالاها شد، بلکه این امکان را نیز فراهم آورد تا حجم بیشتری از کالا را در یک زمان بتوان جابه‌جا کرد.

در فلات ایران و تمدن کهن جامعه ایرانی نیز نظام‌ها و فنون پیچیده‌ای برای تسخیر و فائق آمدن بر نظام زیست محیطی وجود داشته است.

ایرانیان به جهت شرایط زیست‌محیطی ویژه خود با ذهنیتی خلاق و آفرینش‌گر روش‌هایی را برای سازماندهی زندگی به‌وجود آورده‌اند که فرهنگ مادی جامعۀ ایران را تشکیل می‌دهد.

ایرانیان در طی قرن‌ها و سال‌های طولانی و کسب تجارب و آفرینش روش‌ها و ابزار جدید فرهنگ مادی خود را پربار و درخشان کرده‌اند.

بررسی شیوه معیشت و اقتصاد حاکم در شهرستان کردکوی نشان می‌دهد که این اقتصاد بر اساس کشاورزی، دامداری و مبتنی بر اقتصاد معیشتی بوده و هست که در آن حیوانات نقش مهمی در تقسیم کار ایفا می‌کردند.

در آداب و رسوم گذشته و عادات مالکیت در شهرستان کردکوی می‌بینم که دام ازجمله اسب ثروت اصلی و عمده دامدار و کشاورز را تشکیل می‌داد.

هرچه تعداد دام بیشتر، ثروت بیشتر بود. حتی "مال‌دار" بودن گواهی برتوان مالی افراد و خانواده بود.

در منطقه کردکوی حتی صنایع دستی و هنرهای بومی از این نظر تحت تأثیر قرار گرفتند.

یکی از مشکلات اساسی در منطقه کردکوی حمل و نقل و کارهای سنگین کشاورزی بوده است که با به کار گرفتن اسب این مسئله تا حدودی حل شد. کشت مزارع را آسان کرد و حتی تهیه یونجه برای اسب‌ها باعث تحول عظیمی در کشاورزی منطقه شد.

این حیوان (اسب) منبع قدرت عظیمی برای کار و حمل و نقل بوده که تاکنون جریان دارد. به‌طوری که هنوز هم یونجه کاری در مناطقی از روستاهای شهرستان کردکوی انجام می‌شود.

در هر حال اهمیت فراوان این حیوان، بیان می‌دارد که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم حیات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی منطقه کردکوی را در گذشته تحت تأثیر قرار می‌داد.

در زمان قدیم حیوانات نظیر اسب، الاغ و حتی گاو در روستاهای کردکوی به‌جای تراکتور بخش اعظم امورات سنگین کشاورزی را انجام می‌دادند.

هر خانواده کشاورز کردکوی توان داشتن اسب را نداشت، چنانکه الان بسیاری از کشاورزان توان داشتن و خرید تراکتور را ندارند.

از اسب برای شخم زدن زمین، حمل بارهای سنگین به‌ویژه حمل محصولات کشاورزی مثل گندم، جو و علوفه استفاده می‌کردند.

در منطقه کردکوی که یک جامعه کشاورزی بوده و هست نگهداری، تربیت و پرستاری از حیوانات یک هنر محسوب می‌شود و یکی از فعالیت‌های اصلی روستاییان به‌شمار می‌رفت.

اسب و ارابه وسیله تأمین معاش مردم منطقه کردکوی بوده است؛ هنوز گوش جاده شاه‌عباسی، جاده قدیم کردکوی - گرگان و بندرگز از صدای چرخ‌های ارابه پر است./

F-950211-03