طرح داریم، پول نداریم.../ آب فرابخشی است، همه درست عمل کنند/ فاجعه زمانی رخ داد که آب دولتی شد

نظر شما درباره نامگذاری روز ملی آب در 13 اسفندماه چیست؟

مصرف آب به‌نوعی با تمامی زیربخش‌ها مرتبط است، به‌گونه‌ای که علاوه بر مصرف شرب، در بخش کشاورزی نیز بدون آن کشت و زرع معنی ندارد، اما به لحاظ محدودیت‌هایی که در منابع آبی کشور و حفظ امنیت غذایی وجود دارد، تلاش شده است که استفاده از فناوری‌های نوین در عرصه کاربردی‌تر شود؛ بنابراین انتخاب روش آبیاری، بذر مناسب، مکانیزاسیون، اصول داشت و برداشت از مباحثی است که مورد توجه قرار گرفته و این اقدامات منوط به روز 13 اسفندماه نمی‌شود، بلکه در تمامی ایام سال، مورد توجه است.

استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری در ایران چه وضعیتی دارد؟

تجهیز اراضی به سامانه‌های نوین آبیاری یکی از مؤثرترین روش‌های مدیریت مزرعه محسوب می‌شود که می‌تواند صرفه‌جویی چهارهزار و 400 مترمکعبی آب در هر هکتار را رقم بزند؛ علاوه بر آن، می‌تواند 30 تا 100 درصد افزایش تولید را به همراه داشته باشد. همچنین کاهش مصرف بذور، کود و سموم شیمایی از دیگر مزایای استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری است که حداقل می‌تواند با مصرف بهینه تا 25 درصد کاهش مصرف داشته باشد. در مقطع فعلی با توجه به تعادل خوبی که برقرار شده است و آگاهی دادن به کشاورزان درباره تجهیز مزارع خود به سامانه‌های نوین، استقبال خوبی از طرح‌های موجود انجام شده است و مسئولان نظام نیز در این زمینه بودجه‌های مناسبی را تخصیص دادند.

چرا با وجود استقبال از سامانه‌های نوین آبیاری، بودجه‌ها با کندی تخصیص پیدا می‌کند؟

دلایل مختلفی برای کندی عملیات اجرای روش‌های نوین آبیاری وجود دارد که تحریم بودن ایران طی چند سال اخیر یکی از آنها محسوب می‌شود و دیگر آنکه در حال حاضر که تحریم‌ها برداشته شده، توان فنی و مهندسی افزایش یافته است؛ به‌گونه‌ای که حدود 800 پیمانکار و مجری در صحنه حضور دارند و علاوه بر آن، 400 مشاور مشغول طراحی روش‌های فوق در عرصه هستند و بیش از 250 نفر تولیدکننده لوله و اتصالات آبیاری تحت فشار مشغول فعالیتند و 20 واردکننده مجاز نیز اقدامات لازم برای لوازم مصرفی را از پیشرفته‌ترین کشورهای دنیا انجام می‌دهند، اما از آنجا که تخصیص بودجه کل کشور در سال جاری با کندی روبه‌رو بوده است، این بخش نیز مستثنی نیست.

پسابرجام چه تأثیری بر افزایش خدمات آبیاری تحت فشار داشته است؟

امیدواریم که واردکنندگان قطعات و لوازم مختلف لوله و اتصالات روش‌های مختلف آبیاری بتواند در دوره فوق با سایر کشورها نیز رایزنی و بهترین لوازم را به کشور وارد کنند؛ زیرا روش‌های نوین آبیاری، ابزاری است که می‌تواند در مصرف آب صرفه‌جویی کرده و تولید پایدار را در بخش کشاورزی رقم بزند و اگر ادوات واردشده از استحکام و فناوری‌های نوین روز برخوردار باشد، به‌طور قطع میزان هزینه‌ها کاهش خواهد یافت. توسعه روش‌های نوین آبیاری به شرطی می‌تواند در تولید کشاورزان و مصرف بهینه آب اثرگذار باشد که وزارت نیرو مشکل اضافه‌برداشت را در دشت‌های مختلف کشور بگیرد و کنتورهای حجیمی را استقرار دهد. زمانی می‌توان فعالیت‌های این بخش را پررنگ دید که همزمان وزارت نیرو، اقدامات خود را برای ساماندهی دشت‌ها اعمال کند تا طرح تعادل‌بخشی در مصرف آب به‌درستی اجرا شود و در این راستا نیز وزیر جهاد کشاورزی نامه‌ای را به وزارت نیرو برای اجرای هرچه بهتر طرح تعادل‌بخشی ارسال کرده است که امید می‌رود این طرح به‌درستی اجرایی شود که بدین‌ترتیب در صورت اجرایی شدن این طرح، تولیدکننده و مصرف‌کننده از مزایای آن برخوردار می‌شود و لازم است وزارت نیرو با منابع طبیعی و محیط زیست در جهت بحث‌های نگهداری و حفاظتی نیز اقداماتی را به انجام برساند.

نظر شما درباره ایجاد وزارت انرژی چیست؟

از سال‌های گذشته مقرر بود که بخش برق وزارت نیرو با بخشی از وزارت نفت ادغام شود و وزارت جدید به نام انرژی شکل بگیرد که معتقدیم اگر آب دولتی شد، به اسم ملی شدن آن بود، اما آسیب‌هایی را دربر داشت که امیدواریم برای تشکیل وزارت جدید، آسیب‌شناسی‌های لازم انجام شود؛ زیرا اتفاقات مربوط به بیلان منفی و برداشت‌های غیرمجاز از زمانی اتفاق افتاد که آب دولتی شد؛ امیدواریم که نقاط قوت و ضعف ساختار جدید تحت بررسی قرار گیرد تا عاقبت خوشی داشته باشد.

ماده 10 قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی، آب را فرابخشی دیده که لازم است هماهنگی‌های مختلفی با بخش‌ها انجام شود تا مشکلات موجود حل شود؛ همان‌گونه که معاون اول رئیس جمهوری و اعضای مختلف شورای عالی آب که وزیر جهاد کشاورزی و وزرای صنایع، محیط زیست و برخی نمایندگان و صاحب‌نظران هستند و بنده امیدوارم طرح تعادل‌بخشی در مصرف آب به‌درستی اجرا شود. به‌ویژه که برداشت‌های غیرمجاز زمانی اتفاق افتاد که آب، دولتی شد. در واقع باید فارغ از نگاه بخشی، لازم است آسیب‌شناسی‌های مختلفی در این زمینه انجام شود و به شورای عالی آب ارائه شود تا ساختار جدید، خالی از اشکال باشد.

سطح آبیاری تحت فشار در کشور به چه میزان است و تا پایان سال جاری برنامه چیست؟

تاکنون حدود یک میلیون و 485 هزار هکتار از اراضی پایاب سدها، چاه‌ها، قنوات، نهرها و... تبدیل به سامانه‌های نوین آبیاری شده‌اند و در سال جاری با موافقت‌نامه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، مقرر است که 180 هزار هکتار به روش‌های نوین مجهز شود؛ در صورتی که اعتبارات 100 درصدی تخصیص یابد، اما در شرایط حاضر با مشکلاتی که وجود دارد، حدود 22.5 درصد از اعتبارات تخصیص گرفته است، در حالی که عملکرد فیزیکی طرح‌های آبیاری تحت فشار تا 70 درصد انجام شده است که در این زمینه تعهد بسیاری در قبال پیمانکاران، مشاوران، مردم، تولیدکنندگان و واردکنندگان ادوات و قطعات آبیاری تحت فشار ایجاد شده است، اما کار تجهیز اراضی تعطیلی‌بردار نیست؛ در صورتی که اگر تا پایان سال بتوانیم تخصیص‌های فوق را به بخش وارد کنیم، به‌طور قطع عملیات فوق گسترده خواهد شد. در سطحی معادل 72 هزار هکتار کار طراحی و مطالعه برای آبیاری تحت فشار اجرا شده و 60 هزار هکتار نیز در دست اجرا داریم که اگر پول بیاید، تمامی آنها تحویل خواهد شد.

آبیاری موضعی چیست و چه برنامه‌ای برای افزایش سطح آبیاری این روش دارید؟

در برخی مناطق کشور لازم است تا در موضعی خاص آبیاری انجام شود که این امر را باید مشاوران ذی‌صلاح تشخیص دهند. برخی اراضی کشاورزی خرد و پراکنده است که برای آنکه توجیه اقتصادی و فنی انجام شود، لازم است تجمیع اراضی هرچه سریع‌تر در دستور کار قرار گیرد تا افرادی که در یک محدوده هستند، از منابع آب مشترک برخوردار شوند و در راستای تشویق بهره‌برداران نیز 85 درصد هزینه‌ها توسط دولت و مابقی توسط مردم باید اختصاص یابد.

آبیاری قطره‌ای و موضعی یک معنا می‌دهد و مطابق آمارهای سال گذشته، 45 درصد آبیاری‌ها به‌صورت موضعی بوده و 55 درصد دیگر نیز بارانی انجام می‌شده است، اما در سال جاری پس از آنکه بررسی‌های فنی انجام شد، مقرر گردید که برخی اراضی تغییر وضعیت دهند؛ به‌گونه‌ای که در شرایط حاضر 55 درصد اراضی با روش موضعی (قطره‌ای) و 45 درصد دیگر نیز با روش بارانی آبیاری می‌شود./

M-941208-03