میزان کشت برنج تحت تاثیر کم آبی شدید قرار نگرفته است

رضا اسدی در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با اشاره به تدوین برنامه‌ها در راستای مدیریت کم‌آبی در کشت برنج تصریح کرد: طرح‌های آبیاری و توسعه‌ای با توجه به شرایط آب و هوایی و میزان آب در دسترس و پیش بینی‌های هواشناسی در استان‌های برنج‌خیز کشور در حال انجام است.

وی ادامه داد: گیلان با توجه به بارش‌های سال گذشته و شبکه آبیاری احداث شده در زیر مجموعه سد، وضعیت  مساعدتری نسبت به مازندران از نظر آب در دسترس دارد. همچنین در مازندران از غرب تا شرق با توجه به مقدار بارش، میزان دسترسی به آب قابل استفاده ناشی از مقدار روان آب سطحی، ذخایر آب در مخازن سدها  و آب‌بندان‌ها وهمچنین آب زیرزمینی برای شالیکاری متفاوت است.

اسدی ادامه داد: در غرب و مناطق مرکزی استان مازندران شیوه آبیاری ارائه شده توسط موسسه تحقیقات برنج کشور با نگاه حفظ سامانه کشت رایج و با حداقل مصرف آب می‌باشد. درشرایط کم آبی، عملیاتی کردن آبیاری تناوبی توصیه می‌شود که موحب ارتقای بهره‌وری مصرف آب در شالیزار می‌شود. همچنین در صورت در دسترس بودن کافی آب و آبیاری غرقابی نیز، زهکش میان فصلی توصیه می‌شود.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات برنج بیان کرد: در کشت رایج با آبیاری تناوبی، با توجه به نوع خاک و سایر عوامل مرتبط به آب مصرفی، این شیوه زمینه کاهش مصرف تا حدود 10 تا 20  درصد را فراهم می‌کند. شیوه آبیاری در استان گیلان عمدتا آبیاری نوبتی (که به‌نوعی آبیاری تناوبی است) است. در این شیوه ضمن صرفه‌جویی در مصرف آب، تولید از پایداری مناسبی برخوردار است.

اسدی با بیان اینکه خشکه‌کاری در استان‌های شمالی بیشتر در استان گلستان رایج است، گفت: موسسه تحقیقات برنج  به شالیکاران مازندران و گیلان، استفاده از روش کشت نشایی به همراه مدیریت صحیح آبیاری با نگاه حداقل مصرف آب با اعمال آبیاری تناوبی را توصیه می‌کند.

وی تصریح کرد: امسال بازندگی در استان مازندران وضعیت بحرانی داشته است و صرفا 40 درصد از سد شهید رجایی پر شده و به برنج‌کاران در شرق استان که از این سد آب می‌گیرند، توصیه شده به جای کشت برنج از کشت‌های جایگزین استفاده شود. همچنین در این مناطق در صورت اصرار به زیر کشت بردن کل اراضی توسط شالیکاران، سامانه کشت نشاء در بستر غیر پادل (بدون گلخرابی) و یا کشت بذر در بستر خشک به همراه آبیاری تحت فشار قطره‌ای نواری (تیپ) و یا در صورت عدم امکان این روش آبیاری، آبیاری تناوبی توصیه می‌شود. در این روش کشت مدیریت آبیاری غیرغرقابی الزامی است.

دستیابی به 80 درصد عملکرد کشت رایج در خشکه‌کاری

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات برنج با بیان اینکه خشکه‌کاری مجموعه‌ای است که انجام تمام مولفه‌ها مطابق با دستورالعمل‌های ارائه شده در آن باید رعایت شود، عنوان کرد: در این روش اگر تنها بخشی از مولفه‌ها انجام شود، نه تنها آب صرفه‌جویی نمی‌شود بلکه مصرف آب افزایش نیز می‌یابد.

اسدی با بیان اینکه به صورت وسیع در موسسه روی روش‌های کشت نوین با مدیریت‌های مختلف آبی (کشت مستقیم بذر در بستر خشک و کشت نشاء در بستر بدون گلخرابی) مطالعه انجام می‌شود، ادامه داد: در کشت مستقیم، بذر همچون گیاه گندم در بستر خشک کشت می‌شود اما باید مقدار آب مربوط به نیاز آبی گیاه تامین شود. این نیاز آبی با توجه به طول دوره رشد، دمای هوا و نوع خاک سالانه متغیر است. نیاز آبی گیاه برنج در مازندران در حدود 4 تا 6 هزار متر مکعب در هکتار است و در صورت تامین این آب برای گیاه برنج، کاهش محصول ناشی از کمبود آب نخواهیم داشت.

وی ادامه داد: در مناطقی که مقدار آب در دسترس برای کشت برنج به شیوه رایج نداشته باشیم ولی زارعان اصرار به کشت برنج داشته باشند، کشت خشکه با آبیاری تیپ پیشنهاد می‌شود. همچنین در معاونت موسسه در مازندران حدود 15 سال است که پروژه ‌ای تحقیقاتی به شیوه کشت نشا برنج در بستر غیر پادل (گلخراب) انجام می‌شود.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات برنج بیان کرد: در این شیوه کشت آب مصرفی برای عملیات پادلینگ که حدود 2 هزار متر مکعب در هکتار (در روش کشت رایج است) حذف می‌شود و فقط یک آب ابتدایی در حدود 200 تا 500 مترمکعب در هکتار داده می‌شود، در چنین بستری نشاء انجام می‌شود.

اسدی اضافه کرد: در این شیوه کشت حدود 1500 متر مکعب آب مصرفی در مرحله آماده‌سازی و همچنین تلفات ناشی از نفوذ عمقی و جانبی در طول مدت رشد حذف می‌شود و فقط نیاز آبی از طریق نوار تیپ به گیاه داده می‌شود.

وی بیان کرد: اگر سایر مدیریت‌های زراعی شامل میزان کود، مبارزه با علف‌های هرز و بیماری‌ها بر اساس دستورالعمل‌های فنی و به‌زراعی انجام شود، کاهش محصول زیادی نخواهیم داشت و می‌توانیم به حدود 80 درصد عملکرد کشت رایج دست بیابیم.

وی تاکید کرد: کشت بذر در بستر خشک  یا کشت نشاء در بستر غیر پادل با مدیریت صحیح آبیاری مقدار مصرف آب به 50 تا 60 درصد آب مصرفی در شیوه  کشت غرقابی کاهش پیدا می‌کند و با اعمال مدیریت‌های به‌زراعی اعم از میزان کود، مبارزه با علف‌های هرز و بیماری می‌توانیم به حدود 80 و حتی 90 درصد عملکرد در کشت رایج دست یابیم.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات بیان کرد: در صورت رعایت دستورالعمل‌های به‌زراعی و توصیه‌های مبتنی بر یافته‌های پژوهشی در مدیریت آب، در سال 1402 پیش‌بینی می‌شود کاهش تولید به دلیل کم آبی در استان‌های شمالی نداشته باشیم.

وی افزود: طبق آمارهایی که به موسسه ارسال شده است، سطح زیر کشت برنج در استان گیلان کاهش نداشته و همچنین تمرکز کشت برنج در مازندران در مناطق مرکزی است و در این مناطق عمدتا کاشت انجام شده است اما در بهشهر کاهش کشت وجود دارد. سطح زیر کشت برنج در این شهرستان در مقایسه با شهرهای مرکزی استان مازندران زیاد نیست. لذا با مدیریت صحیح به‌زراعی، می‌توان سال زراعی مناسبی را سپری کرد.

اسدی با بیان اینکه در کشت مستقیم اگر مدیریت آبیاری به خوبی اعمال نشود، مصرف آب از کشت رایج نیز بیشتر می‌شود، تاکید کرد: به‌عنوان مثال در بخشی از خوزستان زمین را آماده می‌کنند و رها سازی آب انجام می‌دهند؛ این موضوع مصرف آب را به شدت افزایش می‌دهد. در حالی که با مدیریت صحیح  آب و به‌کارگیری توصیه‌های به‌زراعی، می‌توان تا حد زیادی در مصرف آب صرفه‌جویی کرد. بنابراین کشت مستقیم باید با مدیریت آبیاری صحیح انجام شود.

اسدی تاکید کرد: در انواع شیوه کشت برنج، باید مدیریت صحیح آبیاری و به‌زراعی بر اساس توصیه‌های علمی انجام شود تا ضمن حفظ عملکرد برنج در شرایط کم آبی، حداکثر صرفه‌جویی در مصرف آب انجام شده و بهره‌وری مصرف آب نیز افزایش یابد. 

وی اضافه کرد: اعضای هیات علمی و محققان موسسه تحقیقات برنج کشور در پهنه‌های تولید برنج حضور داشته و به صورت مستمر ضمن پایش اراضی شالیزاری توصیه‌های لازم را به کشاورزان ارائه می‌دهند.